(vovworld) - ຕາມທັດສະນະຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງແລ້ວ, ເຂົ້າໜົມໄຢ່ (ເຂົ້າໜົມເຮັດດ້ວຍເຂົ້າໜຽວ) ແມ່ນເຂົ້າໜົມທີ່ເປັນຍາລັກໃຫ້ດວງຈັນ ແລະ ດວງຕາເວັນ, ແມ່ນແຫຼ່ງກຳເນີດຂອງມະນຸດ, ສັດສາວາສິ່ງໃນໜ່ວຍໂລກ. ຊາວເຜົ່າມົ້ງຢູ່ຕາແສງນ່າເຕົ໋າ, ເມືອງດ້ຽນບຽນ, ແຂວງດ້ຽນບຽນ ເຄີຍຕຳ່ເຂົ້າໜຽວ, ເຮັດເຂົ້າໜົມໜົມໄຢ່ໃນໂອກາດບຸນປີໃໝ່ປະຈຳຊາດ ຫຼືເມື່ອໝົດລະດູການເກັບກ່ຽວ.
ເຂົ້າໜົມໄຢ່ຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ
(ພາບ: ອິນເຕີແນດ) ເມື່ອໂອ້ລົມກັບພວກຂ້າພະເຈົ້າ, ທ່ານຢ່າງອາເຈີ້, ຢູ່ຕາແສງນ່າເຕົ໋າ, ເມືອງດ້ຽນບຽນ, ແຂວງດ້ຽນບຽນ ສະແດງຄວາມປິຕິຊົມຊື່ນທີ່ສຸດ ເພາະວ່າຜູ້ຊາຍ, ຜູ້ຍິງ 8 ຄົນໃນຕາແສງນ່າເຕົ໋າ ທີ່ເຂົ້າຮ່ວມການແຂ່ງຂັນຕຳ່ເຂົ້າໜຽວເຮັດເຂົ້າໜົມໄຢ່ເຊິ່ງຫາກໍ່ຈັດຂຶ້ນໃນວັນບຸນວັດທະນະທຳຂອງບັນດາເຜົ່າແຂວງດ້ຽນ ບຽນ ໄດ້ຮັບລາງວັນທີໜຶ່ງ. ອ້າຍໃຫ້ຮູ້ວ່າ, ໜ່ວຍແຂ່ງຂັນຕຳ່ເຂົ້າໜຽວ, ເພື່ອເຮັດເຂົ້າໜົມໄຢ່ຂອງຕາແສງນ່າເຕົ໋າ ເຄີຍເຂົ້າຮ່ວມການແຂ່ງຂັນຄືດັ່ງກ່າວ ແລະ ໄດ້ຮັບລາງວັນຫຼາຍເທື່ອແລ້ວ. ອ້າຍໄດ້ເລົ່າໃຫ້ພວກຂ້າພະເຈົ້າຟັງກ່ຽວກັບປະເພນີຕຳ່ເຂົ້າໜຽວ, ເຮັດເຂົ້າໜົມໄຢ່, ດ້ວຍພາສາສາມັນປົນກັບພາສາມົ້ງວ່າ:
”ເຖິງວ່າພໍ່ຕູ້ແມ່ຕູ້ບໍ່ສອນໃຫ້ກໍ່ຕາມ, ແຕ່ເມື່ອເຕີບໃຫຍ່ແລ້ວພວກຂ້າພະເຈົ້າກໍ່ຮູ້ວ່າ, ຕຳ່ເຂົ້າໜຽວເພື່ອເຮັດເຂົ້າໜົມໄຢ່ແມ່ນປະເພນີຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ. ຮອດວັນທີ 29 ເດືອນ 12 ໄລ່ຕາມຈັນທະປະຕິທິນພວກເຮົາກໍ່ໝ່າເຂົ້າ, ຕຳ່ເຂົ້າໜຽວເພື່ອເຮັດເຂົ້າໜົມໄຢ່. ຜູ້ໃດກໍ່ມັກກິນເຂົ້າໜົມໄຢ່, ນັບທັງຜູ້ເຖົ້າຜູ້ແກ່ ແລະ ເດັກນ້ອຍ. ເຂົ້າໜົມໄຢ່ສາມາດຮັກສາໄວ້ໃນເວລາ 1 ເດືອນກໍ່ບໍ່ບູດ, ມີແຕ່ແຂງເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ເມື່ອຈືນກັບນຳ້ມັນຈະຮູ້ສຶກແຊບຫຼາຍ. ຖ້າເຮັດດ້ວຍເຂົ້າໜຽວຫອມກໍ່ຍິ່ງແຊບກວ່າ ”.
ຊາວເຜົ່າມົ້ງແຂ່ງຂັນຕຳ່ເຂົ້າໜຽວເພື່ອເຮັດເຂົ້າໜົມໄຢ່
(ພາບ: ອິນເຕີແນດ) ໃນໝູ່ບ້ານຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ, ຄອບຄົວໃດກໍ່ເຮັດເຂົ້າໜົມໄຢ່, ພາຍຫຼັງຕຳ່ເຂົ້າໜຽວໃຫ້ແຫຼກໜຽວແລ້ວ ກໍ່ປັ້ນເປັນຮູບມົນ ແລ້ວໃສ່ໃນໃບຕອງສີຂຽວເພື່ອໃຊ້ເປັນອາຫານປະຈຳວັນ. ຊາວເຜົ່າມົ້ງເຄີຍນຳເອົາເຂົ້າໜົມໄຢ່ໄປເຮັດໄຮ່ເພື່ອກິນໃນຍາມຫີວ, ເຂົ້າໜົມໄຢ່ກໍ່ຖືກໃຊ້ໃນວັນບູຊາຜູ້ທີ່ໄດ້ລ່ວງລັບໄປແລ້ວ. ທ່ານຢ່າງອາເຈີ້ ເລົ່າສູ່ຟັງວ່າ:
”ຕາມປະເພນີຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງແລ້ວ, ເຮັດເຂົ້າໜົມໄຢ່ແມ່ນເພື່ອໄຫວ້ບູຊາບັນພະບຸລຸດດ ພໍ່ເຖົ້າແມ່ເຖົ້າ, ພໍ່ແມ່, ເຮັດເຂົ້າໜົມໄຢ່ເພື່ອເຊີນພໍ່ເຖ້ົາແມ່ເຖົ້າ, ພໍ່ແມ່, ຜູ້ທີ່ໄດ້ລ່ວງລັບໄປມາເອົາບຸນປີໃໝ່ພ້ອມກັບຄອບຄົວ. ຂ້າພະເຈົ້າວາງເຂົ້າໜົມໄຢ່ເທິງແທ່ນບູຊາເພື່ອເຊື້ອເຊີນເຂົາເຈົ້າ. ຜູ້ຍັງມີຊີວິດໄດ້ກິນເຂົ້າໜົມໄຢ່, ຜູ້ທີ່ເສຍຊີວິດໄປແລ້ວກໍ່ໄດ້ກິນເຂົ້າໜົມໄຢ່ເຊັ່ນກັນ ”.
ຕຳ່ເຂົ້າໜຽວພ້ອມກັບເມັດງາເພື່ອເຮັດເຂົ້າໜົມໄຢ່
(ພາບ: ອິນເຕີແນດ) ຮອດບຸນປີໃໝ່ປະຈຳຊາດ, ທັງໝູ່ບ້ານກໍ່ເຮັດເຂົ້າໜົມໄຢ່, ຮອດວັນທີ 29 ເດືອນ 12 ໄລ່ຕາມຈັນທະປະຕິທິນ, ຄອບຄົວໃດກໍ່ແໝ່ເຂົ້າ, ໜຶ້ງເຂົ້າ, ຮອດຕອນເຊົ້າວັນທີ 30 ແມ່ນຕຳ່ເຂົ້າໜຽວ ເພື່ອເຮັດເຂົ້າໜົມໄຢ້. ຕອນແລງວັນທີ 30 ແມ່ນເອົາບຸນເຕັດໄກ່ (ບຸນປີໃໝ່ຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ). ດັ່ງນັ້ນໃນບຸນປີໃໝ່, ທັງໝູ່ບ້ານຢູ່ບ່ອນໃດກໍ່ຍິນສຽງສາກຕຳ່ເຂົ້າ ແລະ ກິ່ນຫອມຂອງເຂົ້າໜຽວ.
ເພື່ອເຮັດເຂົ້າໜົມໄຢ່ ຕ້ອງມີຄວາມຄ່ອງແຄ້ວ ແລະ ມີເວລາອີກ. ນາງ ຢ່າງທິເຄ໋ຍ, ຜູ້ເຂົ້າຮ່ວມການແຂ່ງຂັນເຮັດເຂົ້າໜົມໄຢ່ ຂອງຕາແສງນ່າເຕົ໋າ, ເວົ້າວ່າຕ້ອງລ້າງເຂົ້າ, ໝ່າເຂົ້າ, ໜຶ້ງເຂົ້າ, ແລ້ວຕຳ່ເຂົ້າໜຽວໃຫ້ໜຽວດີ, ຫຼັງຈາກນັ້ນຈຶ່ງປັ້ນເປັນເຂົ້າໜົມໄຢ່. ນາງຢ່າງທິເຄ໋ຍ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
”ຢາກໃຫ້ເຂົ້າໜົມໄຢ່ແຊບ, ກ່ອນອື່ນໝົດຕ້ອງເລືອກເຂົ້າໜຽວເມັດໃຫຍ່, ສະໝີກັນ, ແລ້ວໝ່າເຂົ້າໃນເວລາ 1 ວັນ, ການໜຶ້ງເຂົ້າກໍ່ດົນພໍສົມຄວນປະມານ 1 ຊົ່ວໂມງເພື່ອໃຫ້ເຂົ້າສຸກໜຽວ, ເມື່ອເຫັນເມັດເຂົ້າໜຽວແລ້ວ ຕ້ອງເພີ່ມນຳ້ຕື່ມອີກໜ້ອຍໜຶ່ງໃຫ້ເຂົ້າສຸກໜຽວກວ່າ. ກ່ອນຈະຕຳ່ເຂົ້າໜຽວຕ້ອງເລືອກເຟັ້ນເມັດງາຂົ້ວໃຫ້ຫອມແລ້ວຕຳ່, ແລະລວກໄຂ່ໄກ່, ປະໄຂ່ຂາວ, ເອົາໄຂ່ແດງ, ທາໃສ່ມື ແລະ ຄົກ, ສາກໃຫ້ມັນບໍ່ຕິດກັບເຂົ້າໜຽວ. ຕ້ອງຕຳ່ເຂົ້າໜຽວໃນເວລາຍັງຮ້ອນ ແລ້ວປັ້ນໃນທັນທີ ເພື່ອໃຫ້ເຂົ້າໜົມໄຢ່ທັງໜຽວດີ ແລະ ແຊບອີກ”.
ເຂົ້າໜົມໄຢ່ຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ
(ພາບ: ອິນເຕີແນດ) ເຮັດ່ເຂົ້າໜົມໄຢ່ບໍ່ພຽງແຕ່ແມ່ນເລື່ອງໃນແຕ່ລະຄອບຄົວຊາວເຜົ່າມົ້ງຢູ່ຕາແສງນ່າເຕົ໋າ ເທົ່ານັ້ນ, ປະຈຸບັນ, ໃນບ້ານວັດທະນະທຳນີ້ໄດ້ມີໜ່ວຍຕຳ່ເຂົ້າໜຽວເຮັດໜົມໄຢ່ນັບສິບໜ່ວຍ ແລະ ເຄີຍໄປສະແດງ, ແນະນຳກ່ຽວກັບປະເພນີເຮັດເຂົ້າໜົມໄຢ່ ໃນງານບຸນວັດທະນະທຳຕ່າງຂອງບັນດາເຜົ່າໃນແຂວງ. ມື້ນີ້, ນ່າເຕົ໋າ ມີ 2 ໜ່ວຍເຂົ້າຮ່ວມການແຂ່ງຂັນ, ແຕ່ລະໜ່ວຍມີຊາຍ 2 ຄົນ, ຍິງ 2 ຄົນ. ຜູ້ຊາຍຕ້ອງມີສຸຂະພາບແຂງແຮງຈຶ່ງສາມາດຕຳ່ເຂົ້າໜຽວໄດ້, ສ່ວນຜູ້ຍິງຕ້ອງມີຄວາມຄ່ອງແຄ້ວ. ທ້າວຫວ່າງອາທັ໋ງ, ສະມາຊິກໃນໜ່ວຍຕຳ່ເຂົ້າໜຽວນ່າເຕົ໋າ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
”ນັບແຕ່ຕອນຄຳ່ວານນີ້, ພວກຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ໝ່າເຂົ້າແລ້ວ. ຮອດຕອນເຊົ້າໜຶ້ງເຂົ້າໃຫ້ສຸກແລ້ວຕຳ່ໃນເວລາແຕ່ 15 – 16 ນາທີ. ສາກໜັກປະມານ 30 – 40 ກິໂລກຼາມ ແຕ່ຕ້ອງຕຳ່ສະເໝີກັນຈົນເວລາເຂົ້າໜຽວດີຈຶ່ງໄດ້. ຜູ່້ຊາຍຕຳ່ເຂົ້າໜຽວ, ສ່ວນຜູ້ຍິງປັ້ນເຂົ້າໜົມ. ເຖິງວ່າຈະເມື່ອຍແຕ່ມ່ວນຫຼາຍຍ້ອນໄດ້ຮັບລາງວັນສູງ.”
ເມື່ອເຂົ້າໜົມໄຢ່ຍັງເປັນເຄື່ອງບູຊາ, ເປັນອາຫານພື້ນເມືອງຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ, ຜູ້ຊາຍ, ຜູ້ຍິງຊົນເຜົ່າມົ້ງຢູ່ນ່າເຕົ໋າ ຍັງສືບຕໍ່ຕຳ່ເຮັດເຂົ້າໜຽວໄຢ່ຢູ່.