ເຂດດິນທາງທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອຫວຽດນາມ ບໍ່ພຽງແຕ່ມີຄວາມງາມແບບທຳມະຊາດທີ່ໃຫຍ່ໂຕມະໂຫຖານເທົ່ານັ້ນ, ຢູ່ດິນແດນແຫ່ງນີ້ ຍັງເຮັດໃຫ້ຫຼາຍຄົນຕົກສະເງີ້ຍ້ອນຄວາມງາມຈາກຊຸດອາພອນປະຈຳເຜົ່າ, ເຮືອນຢູ່ ຕະຫຼອດຮອດເຄື່ອງເອ້ຢ້ອງຂອງພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າອີກດ້ວຍ.
ແມ່ຍິ່ງເຜົ່າມົ້ງຜູ້ໃສ່ຕຸ້ມຫູໃຫຍ່ ເຄີຍໄດ້ຮັບຖືວ່າ ແມ່ນມີສຸຂະພາບແຂງແຮງ |
ໃນຮີດຄອງປະເພນີຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ, ພິເສດສຳລັບແມ່ຍິງ, ຕຸ້ມຫູບໍ່ພຽງແຕ່ເຄື່ອງເອ້ຢ້ອງເພື່ອສ້າງຄວາມງາມເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງຊ້ອນແຝງບັນດາຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳ ທີ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນ ຮີດຄອງປະເພນີ ແລະ ສີສັນອັນເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງເຜົ່າຕົນ. ຕຸ້ມຫູຂອງແມ່ຍິງຊາວເຜົ່າມົ້ງເຄີຍຖືກຜະລິດດ້ວຍເງິນ, ສ່ວນຫຼາຍ, ຕຸ້ມຫູຂອງແມ່ຍິງຊາວເຜົ່າມົ້ງມີຮູບວົງມົນ, ໃນນັ້ນ, ມີສັນຍາລັກຂອງດວງເດືອນ, ດວງຕາເວັນ ຊຶ່ງແມ່ນສິ່ງທີ່ສັດສິດຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ. ປ້າ ມົ່ວທິມິ ຢູ່ຕາແສງ ຊິມວ່າງ ເມືອງ ບັກອຽນ ແຂວງ ເຊີນລາ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ :
“ ນັບແຕ່ຄາວຍັງນ້ອຍ, ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ໃສ່ຕຸ້ມຫູແລ້ວ. ມັນທັງສ້າງຄວາມງາມ, ທັງແມ່ນຮີດຄອງປະເພນີຂອງປູຍ່າຕາຍາຍປະໄວ້ໃຫ້. ພິເສດ ໃນໂອກາດໄປຫຼິ້ນ, ພວກຂ້າພະເຈົ້າມັກເລືອກເອົາຕຸ້ມຫູງາມໃຫ້ແກ່ຕົນ ”
ຕຸ້ມຫູກໍມີຫຼາຍຊະນິດແຕກຕ່າງກັນ, ອີງຕາມຄະຕິປະຈຳໃຈຂອງແມ່ຍິງຊາວເຜົ່າມົ້ງແຕ່ລະຄົນ. ບັນດາລວດລາຍທີ່ປະດັບປະດາຢ່າງເປັນເອກະລັກສະເພາະໃນຕຸ້ມຫູ ກໍສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມໃນໃຈ, ຄວາມຫວັງຂອງແມ່ຍິງທີ່ມີຊີວິດຜູກພັນກັບເຂດພູຜາປ່າໄມ້ທຳມະຊາດຂອງເຂດດິນທາງທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອ.
ນາງມົ່ວທິກົງ ຢູ່ຕາແສງຊິມວ່າງ,ເມືອງບັກອຽນ, ແຂວງເຊີນລາໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ແມ່ຍິງຊາວເຜົ່າມົ້ງພວກຂ້າພະເຈົ້າ, ນັບແຕ່ຄາວຍັງນ້ອຍແຕ່ 4-5ປີ, ພໍ່ແມ່ໄດ້ໃຫ້ໃສ່ຕຸ້ມຫູແລ້ວ. ການໃສ່ຕຸ້ມຫູແມ່ນຕິດພັນກັບຊີວິດປະຈຳວັນ. ພວກຂ້າພະເຈົ້າມີຄວາມເອກອ້າງທະນົງໃຈກ່ຽວກັບຄູ່ຕຸ້ມຫູຂອງເຜົ່າຕົນ, ເພາະເມື່ອໃສ່ແລ້ວ, ເບິ່ງກໍຮູ້ໂລດວ່າ ນັ້ນແມ່ນຊາວເຜົ່າມົ້ງແທ້ ”
ນອກຈາກການສ້າງຄວາມງາມເພື່ອແຕ່ງກາຍນັ້ນ, ຕຸ້ມຫູຂອງແມ່ຍິງຊາວເຜົ່າມົ້ງ ຍັງສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມຮັ່ງມີຂອງຜູ້ໃສ່ຕຸ້ມຫູ. ແມ່ຍິ່ງບັນດາຜູ້ໃສ່ຕຸ້ມຫູໃຫຍ່ ເຄີຍໄດ້ຮັບຖືວ່າ ແມ່ນມີສຸຂະພາບແຂງແຮງ, ດຸໝັ້ນຂະຫຍັນພຽນ ທຳມາຫາກິນ, ຄອບຄົວມີສ່ວນແຮ່ໄວ່. ນອກຈາກນັ້ນ, ຊາວເຜົ່າມົ້ງຍັງຖືຕຸ້ມຫູແມ່ນຂອງປ້ອງກັນຕົວ, ສາມາດຂັບໄລ່ຜີສາງນາງໄມ້… ປ້າ ຫ້າງທິຢອງ ຢູ່ບ້ານກົວມາງ, ຕາແສງ ຊິມວ່າງ ເມືອງ ບັກອຽນ ແຂວງ ເຊີນລາ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ :
“ພວກຂ້າພະເຈົ້າໃສ່ຕຸ້ມຫູນັບທັງໃນເວລາໄປເຮັດໄຮ່ຫຼືນັ່ງຕ່ຳຫູກທໍໃໝ, ເຂົ້າໄປປ່າເອົາຟືນເອົາໄຟ. ຊາວເຜົ່າມົ້ງພວກຂ້າພະເຈົ້າ ເຊື່ອໝັ້ນວ່າ ຕຸ້ມຫູຈະນຳມາເຊິ່ງຄວາມໂຊກດີ ແລະ ສາມາດຂັບໄລ່ຜີສາງນາງໄມ້ໄດ້ ”.