บ่อน้ำโบราณในหมู่บ้านด่่ายฝุ่ง (anninhthudo.vn)

ตามความเชื่อของชาวบ้าน บ่อน้ำเป็นสัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์และพลังชีวิตของชาวบ้าน ในหมู่บ้านชนบทต่างๆในเขตที่ราบลุ่มแม่น้ำแดงในภาคเหนือ ปัจจุบันยังคงมีร่องรอยของบ่อน้ำโบราณที่ชาวบ้านยังคงใช้ในชีวิตประจำวัน โดยมีบ่อน้ำหลายแห่งที่มีอายุถึงนับร้อยปี พร้อมเรื่องราวและตำนานเกี่ยวกับบ่อน้ำที่สะท้อนให้เห็นถึงเอกลักษณ์วัฒนธรรมด้านความเลื่อมใสของชุมชน

บ่อน้ำถือเป็นแหล่งจัดสรรน้ำประปาและเปรียบเสมือน “สมบัติ” ของประชาชน บ่อน้ำมักจะถูกขุดใกล้เส้นทางสัญจรที่มีแหล่งน้ำที่อุดมสมบูรณ์เพื่อให้ชาวบ้านมีน้ำใช้ตลอดเวลา  สะท้อนให้เห็นถึงความปรารถนา แหล่งกำเนิดพลังชีวิต การเติบโตและการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ซึ่งจากคุณค่านี้ ในอดีต บ่อน้ำจึงได้รับการก่อสร้างอย่างแข็งแรงมั่นคง บ่อน้ำส่วนใหญ่สร้างจากหินหลายชนิด เช่นหินกรวด หินศิลาแลง ก้นบ่อน้ำและตัวบ่อน้ำก่อสร้างด้วยหินกรวดและหินศิลาแลง ซึ่งทำให้บ่อน้ำมีความแข็งแกรงคงทนนับร้อยปี ส่วนหินศิลาแลงช่วยกรองน้ำให้ใสและน้ำมีรสหวาน จากการสำรวจโครงสร้างบ่อน้ำของหมู่บ้านด่ายฝุ่ง ในอำเภอดานเฝื่องที่มีอายุกว่า ๖๐๐ ปี ดร. เหงียนเตี๊ยนดง ผู้เชี่ยวชาญด้านโบราณคดี ได้แสดงความเห็นว่า “บ่อน้ำนี้สร้างจากหินก้อนเดียว โดยคนรุ่นก่อนใช้สิ่วสกัดให้เป็นบ่อน้ำ ซึ่งมีความพิเศษมาก ก้นบ่อก่อด้วยหินศิลาแลง ๔ ชั้น และหินกรวด บ่อน้ำนี้สวยมากและมีความละเอียดในการก่อสร้าง”

โครงสร้างของบ่อน้ำมีส่วนสำคัญที่ทำให้น้ำในบ่อมีความเย็นและรสหวาน ดังนั้น สำหรับชาวบ้าน น้ำจากบ่อน้ำคือสิ่งที่สร้างพลังชีวิต นาง เหงียนถิต๊วต ในตำบลดั๊กเสอ อำเภอหว่ายดึ๊ก ได้กล่าวถึงน้ำจากบ่อน้ำ ย๊า ว่า “เมื่อก่อนตอนที่ยังไม่มีน้ำประปาใช้ ชาวบ้านใช้น้ำจากบ่อน้ำและยังมีชาวบ้านจากหมู่บ้านอื่นมาเอาน้ำด้วย โดยเฉพาะถ้าใช้น้ำจากบ่อน้ำทำถั่วงอกก็จะได้รสชาติที่อร่อยมาก ตอนเช้า ดิฉันต้องตื่นนอนตั้งแต่ตี ๔ เพื่อไปเอาน้ำจากบ่อน้ำ”

บ่อน้ำหลายแห่งได้รับการถือว่าเป็นจิตวิญญาณของหมู่บ้าน (vnexpress.net)

ปัจจุบัน นโยบายชนบทใหม่ได้เปลี่ยนแปลงโฉมหน้าของชนบทเวียดนาม โดยน้ำสะอาดเข้าถึงทุกบ้าน ดังนั้นในหลายพื้นที่ ชาวบ้านไม่ได้ใช้น้ำจากบ่อน้ำอีก แต่เรื่องนี้ก็ไม่ทำให้บ่อน้ำถูกลืมเลือน เพราะบ่อน้ำหลายแห่งยังได้รับความสนใจซ่อมแซมและอนุรักษ์จากชาวบ้านเหมือนสมบัติอันล้ำค่าและเป็นส่วนหนึ่งของความทรงจำที่บรรพบุรุษทิ้งไว้ให้

มีบ่อน้ำหลายแห่งได้รับการถือว่าเป็นจิตวิญญาณของหมู่บ้าน เช่นบ่อน้ำในหมู่บ้านด่ายฝุ่ง อำเภอดานเฝื่อง กรุงฮานอยที่ยังคงถูกทำความสะอาดและซ่อมแซมทุกปี ชาวบ้านเห็นว่า น้ำของบ่อน้ำเป็นน้ำศักด์สิทธิ์ที่มีฟ้าดินและเทพเจ้าคุ้มครอง ทำให้น้ำไม่เคยแห้ง แหล่งน้ำที่อุดมสมบูรณ์ถือเป็นศิริมงคลและสิ่งที่ดีงามของหมู่บ้าน นาย บุ่ยวิงถุย จากหมู่บ้านด่ายฝุ่ง เผยว่า “เมื่อถึงวันที่ ๑๕ และวันที่ ๑ ตามจันทรคติทุกเดือน พวกเราจะนำน้ำจากบ่อน้ำไปบูชาเทพเจ้า สิ่งที่เป็นเอกลักษณ์ของบ่อน้ำนี้คือในฤดูหนาว น้ำอุ่นมากและฤดูร้อน น้ำเย็นมาก ตามตำนานบอกว่า บ่อน้ำนี้สร้างโดยชนเผ่าจาม”

บ่อน้ำส่วนใหญ่สร้างจากหินหลายชนิด เช่นหินกรวด หินศิลาแลง ก้นบ่อน้ำและตัวบ่อน้ำก่อสร้างด้วยหินกรวดและหินศิลาแลง (dantri.com.vn)

บ่อน้ำไม่เพียงแต่มีความหมายต่อการดำรงชีวิตของชาวบ้านเท่านั้น หากบ่อน้ำยังเป็นพยานเกี่ยวกับความโศกเศร้า ความสุข รับฟังความคิดเห็นของชาวบ้านทุกคนและเป็นที่ชุมนุมของท้องถิ่น สำหรับผู้ที่อยู่ไกลบ้านเกิดเป็นเวลานาน หลังจากกลับหมู่บ้านก็อยากมาที่บ่อน้ำเพื่อแวะพัก ดื่มน้ำ เพื่อผ่อนคลายความเครียดของชีวิต

บ่อน้ำยังเป็นแหล่งกำเนิดความรัก เป็นพยานทางประวัติศาสตร์ ความทรงจำ การผันผวนของกาลเวลา การเปลี่ยนแปลงในชีวิตของประชาชนและชาวบ้านจากรุ่นสู่รุ่น นาย เลวันห่ง จากหมู่บ้านจวง ในตำบล เฟืองจุง อำเภอแทงอวาย กรุงฮานอย เล่าความทรงจำเกี่ยวกับบ่อน้ำในหมู่บ้านจวงว่า “บ่อน้ำใกล้วัดและเจดีย์ ดังนั้นตอนเป็นหนุ่ม พวกเรามักจะพากันมาที่นี่เพื่อพักผ่อน ทำกิจกรรมต่างๆและพูดคุยหลายเรื่อง ซึ่งช่วยคลายเครียดเป็นอย่างมาก”

ผ่านการผันผวนของกาลเวลาทางประวัติศาสตร์ ชีวิตในหมู่บ้านชนบทปัจจุบันได้เปลี่ยแปลงไปมาก โดยชาวบ้านมีคุณภาพชีวิตดีขึ้นและไม่จำเป็นต้องใช้น้ำจากบ่อน้ำอีก แต่หมู่บ้านบางแห่งยังคงมีบ่อน้ำโบราณที่มีน้ำใสตลอดปีและชาวบ้านถือว่า นี่คือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ต้องอนุรักษ์ให้แก่ชนรุ่นหลัง./.