PV: Thưa TS Nguyễn Thị Thanh, là người rất tâm huyết với vấn đề nuôi dạy trẻ tự kỷ, bà có thể chia sẻ những thông tin về việc nhận biết cũng như các phương pháp giáo dục trẻ tự kỷ, cụ thể là ở Việt Nam hiện nay?


TS Nguyễn Thị Thanh: Đối với việc phát hiện trẻ tự kỷ, cần nhận biết một cách tinh tế so vối các trẻ bình thường. Ví dụ như các trẻ dưới 1 tuổi, thì biểu hiện thường là các bé rất ngoan, không quấy khóc và đòi hỏi cho nhu cầu của bản thân; hoặc dạng thứ 2 là các con quấy quá nhiều so với các bé bình thường. Còn đối với các bé sau 1 tuổi thì ít nhất là 16 tháng tuổi các con sẽ nói được từ đơn, nhưng các trẻ tự kỷ thì không sử dụng ngôn ngữ nói trong giao tiếp; con hay chơi một mình, không giao tiếp, hòa đồng với các bạn; các bé cũng có thể có những biểu hiện như hay đi nhón chân, hoặc chạy vòng tròn, chạy lăng xăng quá mức và thỉnh thoảng nói những từ không đúng ngữ cảnh, đồng thời không có khả năng giao tiếp mắt – mắt. Khi phát hiện ra con bị tự kỷ, cha mẹ cần bình tĩnh vì tự kỷ không phải là không chữa được. Nếu phát hiện sớm và can thiệp kịp thời thì các con có thể chữa được và quay trở về cuộc sống bình thường. Nhưng để làm được điều đó, các con cần được phát hiện và chữa trị trong giai đoạn tuổi vàng là trước 3 tuổi.


PV: Như bà vừa nói, thì vai trò của các cô giáo mầm non là rất quan trọng trong việc phát hiện và hỗ trợ các gia đình có trẻ tự kỷ?


TS Nguyễn Thị Thanh: Cha mẹ là những người gần gũi con nhất thì phải có sự tinh tế để phát hiện ra những bất thường của con. Và cô giáo khi nhận trẻ có những bất thường thì cần thông báo và hướng dẫn cho phụ huynh ngay để cùng tìm ra cách tốt nhất để chữa trị cho trẻ càng sớm càng tốt. Tôi nghĩ rằng chúng ta nên hình thành mô hình phòng can thiệp sớm trong các trường mầm non, vì trong sự phát triển của trẻ em thì đều có những bé có sự phát triển lệch lạc. Như ở trường Mầm non thực hành Hoa Sen ở Giảng Võ, Hà Nội đã thành lập 3 phòng can thiệp sớm để hỗ trợ cho các bé có những biểu hiện gặp khó khăn và còn khiếm khuyết. Sau khi can thiệp kịp thời, các con sẽ quay trở lại cuộc sống bình thường, hòa đồng cùng các bạn và có thể vươn tới việc học hòa nhập trên bậc tiểu học.

Một buổi học của các bé ở trường mầm non Newstar, chuyên làm công tác can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ (số 32 ngõ 204 Trần Duy Hưng, Hà Nội)

Hiện nay ở Việt Nam có 3 mô hình can thiệp: giáo dục chuyên biệt, bán hòa nhập và hòa nhập. Mỗi đứa trẻ sẽ phù hợp với từng mô hình khác nhau. Ví dụ như đối với trẻ ở mức độ nặng và cần can thiệp thì cần tập trung can thiệp cho các con ở mô hình chuyên biệt. Sau khi con có các biểu hiện như biết nói, biết giao tiếp với mọi người xung quanh, biết tự phục bản thân… thì sẽ đưa con đến học hòa nhập ở các cơ sở mầm non. Trong quá trình học hòa nhập, con được học hòa đồng với các bạn. Ở môi trường bình thường, đó là môi trường chuẩn về những hành vi, ngôn ngữ và trí tuệ, đó là môi trường tốt để trẻ khắc phục và sửa chữa những khiếm khuyết của mình.