Ngay từ sau khi chiến tranh kết thúc, trong một thông điệp gửi tới Hoa Kỳ, lãnh đạo Việt Nam đã nhấn mạnh: Việt Nam mong muốn có quan hệ tốt với Hoa Kỳ trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau. Trên tinh thần đó, phía Việt Nam cố gắng làm mọi sự cần thiết để không làm xấu đi quan hệ với Hoa Kỳ trong tương lai. Không có sự thù địch với Hoa Kỳ ở Việt Nam và Việt Nam cũng không muốn thấy như vậy ở phía Hoa Kỳ. Việt Nam mời gọi Hoa Kỳ bình thường hóa. Tháng 1/1977, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đưa ra lộ trình ba bước bình thường hóa quan hệ với Việt Nam.

Nhưng phải mất đến 17 năm sau, với rất nhiều nỗ lực từ cả hai phía, ngày 3/2/1994, Tổng thống Hoa Kỳ khi đó là Bill Clinton mới chính thức tuyên bố gỡ bỏ lệnh cấm vận thương mại đối với Việt Nam. Quyết định đó góp phần đưa quan hệ song phương phát triển sâu rộng và toàn diện như hiện nay. Và theo như lời của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã viết trong bức thư gửi cựu Tổng thống Bill Clinton nhân sự kiện này, quyết định gỡ bỏ cấm vận thương mại với Việt Nam đã đặt dấu chấm hết cho chương sử khó khăn hai nước, mở ra kỷ nguyên mới cho quan hệ song phương.

 

Những con số ấn tượng

Sau 20 năm bãi bỏ lệnh cấm vận thương mại, đến nay hợp tác Việt Nam-Hoa Kỳ ngày càng hiệu quả và thực chất hơn, đặc biệt kể từ sau khi hai nước thiết lập khuôn khổ quan hệ đối tác toàn diện tháng 7/2013 nhân chuyến thăm của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang tới Hoa Kỳ. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng ngoại giao Phạm Bình Minh khẳng định: Nếu chúng ta nhìn lại từ khi bình thường hóa quan hệ, lúc đó thương mại là khoảng 450 triệu USD thì nay đã tăng gấp 50 lần. Có thể nói đó là mức tăng vượt bậc trong mối quan hệ giữa Việt Nam với các nước. Về đầu tư, Hoa Kỳ đứng thứ 7 trong số các nhà đầu tư lớn nhất vào Việt Nam với tổng vốn đầu tư trực tiếp vào Việt Nam đạt hơn 10 tỷ USD. Có thể nói tiềm năng trong lĩnh vực kinh tế, thương mại và đầu tư là rất lớn và cả Việt Nam và Hòa Kỳ đều cho đây là lĩnh vực cần ưu tiên trong thời gian tới.

Dựa trên thành quả của hợp tác song phương 20 năm qua, hai nước hiện nay đang tiếp tục hợp tác chặt chẽ với nhau để xác định các quy tắc cho thương mại và đầu tư, nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đối với nền kinh tế mỗi nước. Đó là hai bên đang xúc tiến gia nhập Hiệp định thương mại tự do khu vực quan hệ đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Đây là nền tảng cho hội nhập kinh tế trên toàn khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, thúc đẩy lợi ích kinh tế cho cả Mỹ và Việt Nam trong nhiều năm tới.

 

Nỗ lực cho hợp tác lâu dài, hướng tới tương lai

20 năm trước, Việt Nam và Hoa Kỳ bước vào hợp tác với rất nhiều khác biệt, đó là ký ức về một cuộc chiến tranh tàn khốc và sự hợp tác vẫn chỉ dừng lại ở tính chất thăm dò, dè dặt. Để có được kết quả vượt bậc như hiện nay, 20 năm qua chứng kiến sự nỗ lực không mệt mỏi từ cả lãnh đạo, các bộ ngành và người dân hai nước, trong đó phải kể đến vai trò tích cực của các thượng nghị sỹ Hoa Kỳ mà ngoại trưởng Mỹ John Kerry là một ví dụ. 14 lần đến Việt Nam, mỗi lần với một tư cách khác nhau, ông luôn nỗ lực không ngừng để thúc đẩy hòa giải, vun đắp quan hệ Việt-Mỹ với mong ước hình ảnh Việt Nam sẽ không còn gắn với bóng đen chiến tranh mà thay vào đó là hình ảnh của một đất nước phát triển, thịnh vượng.

Trong chuyến thăm Việt Nam tháng 12/2013, ngoại trưởng J.Kerry tâm sự:  Khi tôi tới Việt Nam lần đầu tiên năm 1991, với tư cách là một thượng nghĩ sĩ, tôi nhớ Hà Nội khi đó khác hẳn. Hầu như không có ô tô, xe máy mà chỉ có xe đạp. Giờ đây tính năng động của thành phố này cũng như cả đất nước Việt Nam rất ấn tượng. Kể từ khi bình thường hóa quan hệ, Việt Nam đã trở thành một đối tác quan trọng hàng đầu của Hoa Kỳ. Và có lẽ thương mại là lĩnh vực phát triển mạnh mẽ nhất. Giữa hai nước chúng ta đã có một lịch sử khó khăn, với tôi ấn tượng mạnh mẽ nhất với những chuyến thăm Việt Nam, từ quá trình đàm phán để Việt Nam gia nhập WTO, tìm kiếm người Mỹ mất tích trong chiến tranh, hay bình thường hóa quan hệ Việt-Mỹ… Nay, sau 20 năm bình thường hóa quan hệ là lúc chúng ta cùng nhau hợp tác chặt chẽ hơn nữa vì sự thịnh vượng chung của cả hai dân tộc.