Với vai trò là đô thị đặc biệt, là trung tâm kinh tế - văn hóa - giáo dục - khoa học và công nghệ và đầu mối giao thông quan trọng của Đông Nam Á, Thành phố Hồ Chí Minh là một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về tốc độ tăng trưởng GRDP (tức là tổng sản phẩm trên địa bàn bình quân đầu người). Cùng với sự phát triển năng động này, thành phố đã có nhiều chính sách lớn, trong đó có chính sách khuyến khích khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.  

Ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp ngành du lịch TP. HCM tại buổi phát động cuộc thi về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ngành du lịch vào tháng 4/2018 - Ảnh: Thanh Hải/Tài hoa trẻ

Theo Sở khoa học công nghệ thành phố Hồ Chí Minh, hiện nay, Thành phố có trên 350.000 doanh nghiệp, đóng góp trung bình hằng năm khoảng 22% tổng sản phẩm quốc nội, 1/3 sản lượng công nghiệp, 1/3 tổng thu ngân sách và 1/4 tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Về tiềm lực khoa học và công nghệ, Thành phố có các Khu công nghệ cao, Khu Nông nghiệp công nghệ cao, Khu phần mềm Quang Trung, Trung tâm công nghệ sinh sinh học, Viện khoa học công nghệ tính toán.

GSTS Nguyễn Kỳ Phùng, Phó Giám đốc Sở khoa học và công nghệ TP HCM khẳng định Thành phố có tiềm lực khá mạnh để thúc đẩy cho hoạt động đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp trên địa bàn: "Có khoảng 15% doanh nghiệp khoa học và công nghệ đang hoạt động tại TPHCM, ngoài ra TPHCM có  75 trường đại học và cao đẳng, hơn  270 viện và trung tâm nghiên cứu hơn 125 phòng thí nghiệm và hơn 1 triệu trí thức trong đó có hơn 20 ngàn nhà khoa học trực tiếp tham gia vào các hoạt động khoa học."

Cũng theo Sở khoa học và công nghệ thành phố Hồ Chí Minh, thực tế cho thấy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo là sự kết nối bền vững và hợp tác cùng phát triển giữa các thành phần gồm: cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức nghiên cứu - phát triển, các tổ chức hỗ trợ trực tiếp, các tổ chức hỗ trợ gián tiếp, và các cơ quan Nhà nước. Tuy nhiên, hiện nay hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Thành phố Hồ Chí Minh vẫn chưa có đủ sự kết nối cộng sinh giữa các thành phần để cùng phát triển, đáp ứng được sự cạnh tranh càng ngày càng lớn của quá trình hội nhập sâu rộng vào kinh tế thế giới.

Bí thư thành ủy TPHCM Nguyễn Thiện Nhân cho rằng, một trong những điểm yếu của thành phố nói chung và của cả nước nói riêng, là trong khi nhấn mạnh vai trò của khoa học công nghệ thì lại rất kém về sự kết nối giữa khoa học và các doanh nghiệp: "Hiện nay có hai nguyên tắc để khắc phục: Một là chúng ta có thể đẩy mạnh phát triển thị trường khoa học công nghệ., làm cho sản phẩm của khoa học đến với doanh nghiệp, làm cho doanh nghiệp có thói quen đặt hàng các nhà khoa học nghiên cứu. làm cho hai giới: khoa học và doanh nghiệp vốn tồn tại song song thì tìm đến nhau, kết nối với nhau. Đó là con đường truyền thống mà nhiều nước làm tốt mà chúng ta làm chưa tốt tuy rằng có tiến bộ. Hiện nay đã có sự kết hợp giữa công nghệ và kinh doanh. Đất nước ta nói chung và TPHCM có một số điều kiện để thúc đẩy hỗ trợ cho khởi nghiệp sáng tạo như vậy."

Để phát huy vai trò của đổi mới sáng tạo trong phát triển kinh tế - xã hội, Thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành nhiều chương trình, kế hoạch quan trọng như Chương trình nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và nâng cao tiềm lực khoa học và công nghệ giai đoạn 2016-2020; Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế giai đoạn 2016-2020; Chương trình thúc đẩy phát triển thị trường khoa học và công nghệ giai đoạn 2016-2020; Kế hoạch hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo ở cơ sở, Kế hoạch hoàn thiện Hệ sinh thái khởi nghiệp tại TP. Hồ Chí Minh, vv… 

Những chương trình này được triển khai với nhiều giải pháp gắn kết bền vững mối quan hệ giữa doanh nghiệp, trường – viện, nhà nước, tổ chức tài chính và cộng đồng khởi nghiệp (đặc biệt là các doanh nghiệp lớn, có năng lực dẫn dắt thị trường); xây dựng nền tảng hoạt động đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp từ phát triển hạ tầng cơ sở đến đổi mới giáo dục – đào tạo, hợp tác đổi mới sáng tạo - nghiên cứu phát triển - đổi mới công nghệ, hỗ trợ doanh nghiệp hiện hữu  thực hành đổi mới sáng tạo, tái khởi nghiệp, tạo lập môi trường ươm tạo - thử nghiệm phát triển sản phẩm mới.

Một gian giới thiệu tại Triển lãm công nghệ và hội nghị khởi nghiệp đổi mới sáng tạo TPHCM tháng 11/2017 - Ảnh: Bá Tân/ Sài gòn giải phóng

Theo Phó giám đốc Sở khoa học và công nghệ thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Kỳ Phùng thì từ những hoạt động này: "Trong thời gian không dài, trong khoảng hơn 2 năm qua, thì TP HCM đã có hơn 20 đối tác nước ngoài liên kết hỗ trợ, và 24 cơ sở ươm tạo hỗ trợ khởi nghiệp, đã tạo ra hơn 12 không gian làm việc chung. Có hơn 150 chuyên gia, cố vấn khởi nghiệp, trong đó có sự tham gia của các trường đại học, cao đẳng thành phó. Ngoài ra có hơn 40 Quỹ đầu tư, hơn 9000 doanh nghiệp lớn và rất nhiều tổ chức truyền thông, sự kiện cung cấp dịch vụ hạ tầng kỹ thuật, tư vấn vv... Và trong vòng hơn 2 năm qua, TP HCM đã có hơn 760 doanh nghiệp start – up hình thành.

Nhóm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo này hoạt động trên nhiều lĩnh vực, chiếm hơn 42% số lượng startup cả nước.  Cũng theo Sở khoa học và công nghệ thành phố, có hơn 46%  trong số này đã và đang tham gia các chương trình hỗ trợ của các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên địa bàn thành phố; trong đó 222 startup  đã và đang được hỗ trợ ươm tạo tại 10 cơ sở ươm tạo của nhà nước trong giai đoạn từ 2011 đến nay.  Ngoài ra, có khoảng một nửa số startup đã tìm được nhà tài trợ và đầu tư; trong đó, có khoảng 70% là đang ở các giai đoạn đầu tiên của quá trình gọi vốn đầu tư .