ប៉មដីឥដ នៃប្រាសាទ An Xa (មានកាលបរិច្ឆេទនៅសតវត្សទី ១៦-១៧)  (រូបថត៖ Huu Nghi/ កាសែត Dan Tri)

នៅខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២១ ខេត្ត Hung Yen មានវត្ថុបុរាណមួយបន្ថែមទៀតដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់ថាជារតនសម្បត្តិជាតិ នោះគឺប៉មដីដុត នៃប្រាសាទ An Xa (ពីសតវត្សទី XVI - XVII) ដែលរក្សាទុកនៅប្រាសាទ An Xa ឃុំ An Vien ស្រុក Tien Lu ខេត្ត Hung Yen។ ដូច្នេះរហូតមកដល់ពេលនេះ ខេត្ត Hung Yen មានមោទនភាពក្នុងនាមជាស្រុកដែលរក្សាសម្បត្តិជាតិទាំង ៦។

រូបបដិមា Quan Am Thien Thu Thien Nhan  ដែលគេស្គាល់ថាជារូបបដិមា ព្រះនាងគង់ស៊ីអឹម ដែលមានភ្នែកមួយពាន់ និងដៃមួយពាន់ ត្រូវបានទទួលស្គាល់ជារតនសម្បត្តិជាតិក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ ដែលបច្ចុប្បន្នរក្សាទុកនៅវត្ត Me So ឃុំ Me So (Van Giang)។ រូបបដិមានេះមានតាំងពីដើមសតវត្សទី ១៩ ជាមួយនឹងដៃ និងភ្នែកចំនួន ១.០១៤ ដែលត្រូវបានច្នៃឡើងយ៉ាងប្រណិត នេះត្រូវបានចាត់ទុកថាជារូបបដិមារព្រះនាងគង់ស៊ីអឹមដ៏ស្រស់ស្អាតបំផុតក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ ព្រះពុទ្ធសាសនា វៀតណាមនៅដើមសតវត្សទី ១៩ ហើយរហូតមកដល់ពេលនេះមិនទាន់មានរូបបដិមារណាដែលអាចប្រៀបធៀបបាន។

បើឃុំ Me So ស្រុក Van Giang មានមោទនភាពក្នុងការរក្សាកំណប់ទ្រព្យរបស់ព្រះពុទ្ធ Quan Am Thien Thu Thien Nhan នោះ ឃុំ Minh Hai ស្រុក Van Lam រឹតតែមានមោទនភាពក្នុងការរក្សារតនសម្បត្តិជាតិ ២ ក្នុងចំណោម ៦។ នោះគឺជារូបសំណាកតោថ្ម ដែលគេស្គាល់ផងដែរថាជា Ong Sam និងជណ្ដើរថ្មរបស់វត្ត Huong Lang ដែលទាំងពីរមានអាយុកាលតាំងពីចុងសតវត្សទី ១១ ដល់ដើមសតវត្សទី ១២។ រូបសំណាកតោថ្មនេះ ធ្វើពីថ្មខៀវ និងថ្មភក់។ នេះជារូបចម្លាក់ធម្មតាដែលបង្ហាញពីការអភិវឌ្ឍនៃចម្លាក់ថ្មក្នុងរាជវង្ស Ly ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រសិល្បៈវិចិត្ររបស់វៀតណាម។ លោក Hoang Huu Nam ប្រធានការិយាល័យវប្បធម៌ និងព័ត៌មានស្រុក Van Lam បានឲ្យដឹងថា៖ រហូតមកដល់ពេលនេះ នេះជារូបសំណាកមួយក្នុងចំណោមរូបសំណាកទាំងបីដែលនៅសេសសល់ក្នុងរាជវង្ស Ly ដែលនៅតែរក្សាទុកនៅទូទាំងប្រទេស។ នេះបញ្ជាក់ពីតម្លៃវប្បធម៌ប្រពៃណីរបស់ជីដូនជីតាមុនក្រោមរាជវង្សសក្តិភូមិ”។

ជាមួយនឹងតម្លៃសិល្បៈ និងវប្បធម៌ដ៏វិសេសវិសាល នៅឆ្នាំ ២០២០ រូបសំណាកតោថ្មនៃវត្ត Huong Lang នឹងត្រូវបានទទួលស្គាល់ជារតនសម្បត្តិជាតិ។ សាស្ត្រាចារ្យ Tran Lam Bien អ្នកស្រាវជ្រាវបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌វៀតណាមបានអធិប្បាយថា៖ “ស្តង់វប្បធម៌នៃរាជវង្ស Ly គឺប្រហែលជាប្រមូលផ្តុំភាគច្រើននៅក្នុងវត្ត Huong Lang។ នៅទីនេះមានសត្វហង្សនិងហ្វូនីកដែលមានសារៈសំខាន់ទស្សនវិជ្ជាព្រះពុទ្ធសាសនាខ្ពស់។ នេះជាទឹកដីព្រះពុទ្ធព្រោះមានរូបសំណាកថ្មអង្គុយលើឈូកពូលដោយតោ ជារូបសំណាកធំជាងគេក្នុងប្រទេស”។

ក៏ត្រូវបានទទួលស្គាល់ជារតនសម្បត្តិជាតិនៅឆ្នាំ ២០២០ ដែរ ជណ្តើរថ្មរបស់វត្ត Huong Lang រួមមានក្រពើថ្មចម្លាក់យ៉ាងប្រណិតចំនួន ១០ ក្បាល ដែលស្ថិតនៅលើជណ្ដើរឡើងចុះនៅសាលខាងមុខ។ រូបចម្លាក់ក្រពើថ្មទាំងនេះបានធ្វើឱ្យរូបរាងស្ថាបត្យកម្មមានភាពចម្រុះ បង្កើនតម្លៃស្ថាបត្យកម្មយ៉ាងច្រើន។ លោក Hoang Huu Nam ប្រធានការិយាល័យវប្បធម៌ និងព័ត៌មានស្រុក Van Lam បានបញ្ជាក់ថា៖ “វិចិត្រករនៃរាជវង្ស Ly បានដាក់បញ្ចូលនូវភាពសម្បូរបែបនៃវប្បធម៌សម័យនោះទៅក្នុងស្នាដៃទាំងនេះ។ យោងទៅតាមអ្នកបុរាណវត្ថុវិទូ ទាំងនេះគឺជាស្នាដៃដ៏មានតម្លៃ ដែលមិនត្រឹមតែមានក្នុងន័យសម្ភារៈប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងនាំមកនូវតម្លៃខាងវិញ្ញាណទៀតផង”។

សក្ខីកម្មមួយទៀតអំពីសិល្បៈប្រពៃណីនៃការឆ្លាក់ថ្មក្នុងរាជវង្ស Ly ការអភិវឌ្ឍពុទ្ធសាសនាវៀតណាមក្នុងរាជវង្សលី រក្សាទុកនៅ Hung Yen គឺជារូបចម្លាក់ដែលមានទីតាំងនៅវត្ត Canh Lam ឃុំ Tan Viet ស្រុក Yen My ។ ស្តូបមាន ២ ជ្រុង រាង និងទំហំនៅដដែល ផ្នែកខាងមុខត្រូវបានឆ្លាក់ដោយសត្វបក្សី  មួយគូ។ លើសពីនេះ ការប្រមូលឌីសមាសនៃផ្កាឈូក Cong Vu ត្រូវបានគេរកឃើញនៅភូមិ Cong Vu ឃុំ Vu Xa ស្រុក Kim Dong ក្នុងឆ្នាំ ១៩៦៥ ដែលមានអាយុកាលតាំងពីសតវត្សរ៍ទី ១១ ដល់ទី ១២ ក៏ជាកំណប់ទ្រព្យជាតិមានតម្លៃវប្បធម៌ប្រវត្តិសាស្ត្រតែមួយគត់នាពេលបច្ចុប្បន្ន រក្សាទុកនៅរតនាគាររដ្ឋនៃខេត្ត Hung Yen។

នៅលើទឹកដីនៃខេត្ត Hung Yen ដែលសម្បូរទៅដោយវត្ថុបុរាណប្រវត្តិសាស្ត្រ និងវប្បធម៌ មានប្រាសាទបុរាណដ៏វិសេសវិសាលមួយ ដែលនៅសេសសល់នូវទំហំពេញលេញនៃស្ថាបត្យកម្ម ជាមួយនឹងធាតុផ្សំនៃវប្បធម៌តាវទូទាំងប្រទេស។ នោះជាប្រាសាទ An Xa ស្ថិតនៅក្នុងឃុំ An Vien ស្រុក Tien Lu ខេត្ត Hung Yen។ វារក្សា និងថែរក្សាប៉មដីដុត ដែលមានតែមួយគត់បំផុតក្នុងចំណោមប៉មដីដុត និងថ្មស្រដៀងគ្នានៅតំបន់ភាគខាងជើងនៃប្រទេសវៀតណាម។ ប៉មនេះមាន ១២ ជាន់ ហើយកំពូលប៉មត្រូវបានចាត់ទុកថាជាកន្លែងនៃភាពសុខដុមរមនារវាងស្ថានសួគ៌ និងផែនដី ដែលជាផ្លូវទៅកាន់ឋានសួគ៌ និងផែនដីរបស់ព្រះយ៉េស៊ូ។ និយាយអំពីតម្លៃពិសេសនៃប៉មនេះ សាស្ត្រាចារ្យ Tran Lam Bien អ្នកស្រាវជ្រាវបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌វៀតណាមបានឲ្យដឹងថា៖  ប៉មនេះក៏រក្សាបាននូវលំនាំតុបតែងជាច្រើន មិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យប៉មនេះស្រស់ស្អាតប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងបង្ហាញពីព្រលឹងវៀតណាម បំណងប្រាថ្នារបស់មនុស្សតាមរយៈប៉ម ហើយផ្ញើទៅព្រះដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត ប្រោសប្រទានឱ្យមនុស្សគ្រប់រូប”។

ជាមួយនឹងតម្លៃពិសេសនេះ នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២១ ប៉មដីឥដ្ឋរបស់ប្រាសាទ An Xa ត្រូវបានទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការថាជារតនសម្បត្តិជាតិ។  កេរិ៍ដំណែលនេះ យោងទៅតាមកំណត់ត្រាកំណប់ជាតិ គឺជាបាតុភូតវប្បធម៌ពិសេសមួយក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ សមាធិនៅប្រទេសវៀតណាម។ វាបង្ហាញជាពិសេសពីឥទ្ធិពលទៅវិញទៅមករវាងសាសនាតាវ និងព្រះពុទ្ធសាសនានៅប្រទេសវៀតណាម។

អាចមើលឃើញថា រតនសម្បត្តិជាតិមិនត្រឹមតែជាមោទនភាពរបស់ Hung Yen ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងបញ្ជាក់ពីតម្លៃប្រវត្តិសាស្ត្រ និងវប្បធម៌ដ៏វិសេសវិសាលរបស់ជនបទដ៏ស៊ីវិល័យផងដែរ។ ទាំងនេះក៏ជាវត្ថុបុរាណដ៏មានតម្លៃសម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយបានយល់កាន់តែច្បាស់អំពីដំណាក់កាលអភិវឌ្ឍន៍ដ៏ត្រចះត្រចង់របស់ប្រទេសក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្ររាប់ពាន់ឆ្នាំរបស់ប្រជាជាតិវៀតណាម៕