ปรางค์ฟู้เยียนในอำเภอฟู้วาง

จังหวัดเถื่อเทียนเว้มีโบราณสถาน 44 แห่งที่มีส่วนเกี่ยวข้องถึงวัฒนธรรมจามปา เช่น  วิหารและปราสาทจามหรือพระปรางค์17 แห่ง   สุสาน ศิลาหินและบ่อน้ำโบราณ เป็นต้น ซึ่งในจำนวนนั้น พระปรางค์คู่ เหลียวก๊กในตำบลเฮืองจ่าและปรางค์ฟู้เยียนในอำเภอฟู้วางและปรางค์แถ่งโหล่ยในกรุงเก่าเว้ได้รับการรับรองเป็นโบราณสถานระดับชาติ ปัจจุบัน จังหวัดเถื่อเทียนเว้มีวัตถุโบราณที่เป็นศิลปะวัฒนธรรมจามปา 251 รายการ  รวมทั้งสมบัติแห่งชาติ 1 รายการคือยอดปรางค์จามลิงท้ายที่มีอายุตั้งแต่ศตวรรษที่ 12 -13  ซึ่งโบราณสถานจามปาในท้องถิ่นส่วนใหญ่ได้รับความเสียหายเนื่องจากสภาพอากาศ และสงคราม นาย ฟานเตี๊ยนหยุง ประธานสมาคมวิทยาศาสตร์ประวัติศาสตร์จังหวัดเถื่อเทียนเว้เห็นว่า

“เพื่ออนุรักษ์วัฒนธรรมจามปา ต้องระดมแหล่งเงินทุนและการสนับสนุนเพื่ออนุรักษ์โบราณสถานต่างๆ เพราะเป็นวัฒนธรรมที่เก่าแก่นับพันปีซึ่งปัจจุบันเหลือเพียงร่องรอยบางส่วนเท่านั้น   ซึ่งเป็นปัญหาที่พวกเราให้ความสนใจเป็นพิเศษ”

วัฒนธรรมจามปาในจังหวัดเถื่อเทียนเว้มีความแตกต่างกับวัฒนธรรมจามปาที่ค้นพบในจังหวัดกว๋างนามและท้องถิ่นต่างๆในภาคใต้ เพราะกษัตริย์จามปาเช้เมินได้นำเขตถวนฮว้าในอดีตหรือจังหวัดเถื่อเทียนเว้และกว๋างจิในปัจจุบันมาเป็นของหมั้นมอบให้แก่กษัตริย์เจิ่นเพื่อขอเจ้าหญิงเหวี่ยนเจินแต่งงาน ซึ่งชาวจามที่อาศัยในพื้นที่ดังกล่าวได้อยู่ร่วมกับชาวเวียดที่ย้ายมาตั้งหลักแหล่งอาศัยที่นี่ทำให้มีการแต่งงานระหว่างชาวจามกับชาวเวียด ซึ่งทำให้วัฒนธรรมของทั้งสองกลุ่มนี้หลอมรวมกัน  จังหวัดเถื่อเทียนเว้ไม่เพียงแต่เป็นแหล่งเก็บรักษาวัฒนธรรมจามปาในรูปแบบโบราณสถานและวัตถุโบราณเท่านั้น หากชาวเว้ยังคงสืบทอดด้านความเชื่อ  วัฒนธรรมอาหาร ภาษาและขนบธรรมเนียมประเพณี ของวัฒนธรรมจามปามาจนถึงปัจจุบันด้วย  นาย เหงวียนซวนฮวา นักวิจัยด้านวัฒนธรรมเว้ได้เผยว่า

“เว้ต้องจัดตั้งพิพิธภัณฑ์วัฒนธรรมจามปาในกรุงเก่าเว้ ซึ่งจะมีการจัดแสดงรูปสลักหิน   ศิวลึงค์ โยนี  แนะนำเกี่ยวกับความเลื่อมใสศรัทธา วัฒนธรรมอาหาร ภาษาและขนบธรรมเนียมประเพณีต่าง ๆ ของชาวจาม”  

มรดกวัฒนธรรมจามปาในจังหวัดเถื่อเทียนเว้มีทั้งที่เป็นรูปธรรมและนามธรรม ดังนั้น การอนุรักษ์และส่งเสริมคุณค่าวัฒนธรรมจามปาไม่เพียงแต่เป็นการอนุรักษ์และบูรณะปฏิสังขรณ์สิ่งปลูกสร้างเท่านั้น หากยังเป็นการเก็บรักษาและอนุรักษ์เรื่องราวต่างๆ งานเทศกาลวัฒนธรรมพื้นเมืองและคุณค่าวัฒนธรรมทางจิตวิญญาณอีกด้วย จังหวัดเถื่อเทียนเว้ กำลังทำการจำลองวัตถุสิ่งของในรูปแบบเสมือนจริง (Virtual Reality หรือ VR)  และทำการรวบรวมวัฒนธรรมนามธรรมที่เกี่ยวข้อง  นายฟานแทงหาย ผู้อำนวยการใหญ่สำนักงานวัฒนธรรม การกีฬาจังหวัดเถื่อเทียนเว้ได้เผยว่า

  “สำนักงานวัฒนธรรมและการกีฬาจังหวัดเถื่อเทียนเว้และบรรดานักวิจัยมีความประสงค์ว่า จะได้รับความสนใจและการลงทุนจากภาครัฐเพื่อก่อสร้างพิพิธภัณฑ์หรือศูนย์เกี่ยวกับวัฒนธรรมจามปา ซึ่งจะเป็นหนึ่งในสถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจ”