นาย มิเกล ดิแอซ คาเนล เบร์มูเดซ ประธานประเทศคิวบา (Photo debate)

นี่เป็นการเยือนรัสเซียครั้งที่ 2 ของประธานประเทศคิวบาในรอบเกือบ 1 ปีที่ผ่านมาและเป็นการเยือนทวิภาคีครั้งที่ 2 ระหว่างผู้นำระดับสูงของทั้งสองประเทศในเดือนตุลาคม หลังจากที่เมื่อต้นเดือนตุลาคม นาย ดมีตรี เมดเวเดฟ นายกรัฐมนตรีรัสเซีย ได้เดินทางไปเยือนประเทศคิวบาอย่างเป็นทางการและได้ลงนามข้อตกลงสำคัญฉบับต่างๆ ท่าทีดังกล่าวได้แสดงให้เห็นว่า ทั้งรัสเซียและคิวบาต่างกำลังพยายามขยายความร่วมมือในสภาวะการณ์ที่ทั้งสองต้องเผชิญแรงกดดันในหลายด้านจากสหรัฐ

แม้อยู่ห่างไกลกันทางภูมิศาสตร์แต่คิวบาและรัสเซียได้เป็นพันธมิตรที่ใกล้ชิดกันนับตั้งแต่ช่วงสงครามเย็น ซึ่งทั้งสองฝ่ายต่างธำรงความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดในด้านต่างๆ รวมทั้งการสนทนาทางการเมืองเกี่ยวกับปัญหาระดับโลก ในการเยือนประเทศรัสเซียเมื่อเดือนพฤศจิกายนปี 2018 นาย มิเกล ดิแอซ คาเนล เบร์มูเดซ ประธานประเทศคิวบาและนาย วลาดีเมียร์ ปูติน ประธานาธิบดีรัสเซียต่างยืนยันถึงความสัมพันธ์ที่มีลักษณะเป็นพันธมิตรเชิงยุทธศาสตร์ระหว่างสองประเทศและปัจจุบันนี้ ทั้งสองประเทศก็มีความใกล้ชิดกันมากขึ้นเนื่องจากต้องเผชิญกับแรงกดดันจากสหรัฐเหมือนกัน

แรงกดดันจากคำสั่งคว่ำบาตร

ปัจจุบันนี้ ทั้งรัสเซียและคิวบาต้องรับมือกับคำสั่งคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจของสหรัฐ โดยเฉพาะประเทศคิวบา ซึ่งถูกสหรัฐคว่ำบาตรมายาวนานหลายทศวรรษจนประสบอุปสรรคในการดึงดูดแหล่งเงินทุนจากต่างประเทศและการมีหุ้นส่วนยุทธศาสตร์ใหม่ๆ และล่าสุดเมื่อวันที่ 25 ที่ผ่านมา สหรัฐได้เพิ่มแรงกดดันต่อคิวบาด้วยการประกาศยุติเที่ยวบินทุกเที่ยวที่บินยังคิวบา ยกเว้นเที่ยวบินที่บินยังกรุงฮาวานา ซึ่งเป็นมาตรการที่สองในรอบ 1 สัปดาห์ที่ผ่านมาที่สหรัฐพยายามใช้เพื่อปิดกั้นการเดินทางโดยเครื่องบินไปยังประเทศคิวบา การคว่ำบาตรที่มุ่งเป้าไปยังภาคการท่องเที่ยว ซึ่งเป็นภาคเศรษฐกิจหลักที่ทำรายได้เข้าประเทศของคิวบาได้ส่งผลให้เศรษฐกิจของประเทศนี้ประสบความลำบากต่างๆ  ซึ่งการคว่ำบาตรทางการค้าของสหรัฐต่อคิวบาในตลอดครึ่งศตวรรษที่ผ่านมาได้ส่งผลให้เศรษฐกิจคิวบาเสียหายประมาณ 3 หมื่น 8 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ

ในการให้สัมภาษณ์ออนไลน์ Direct Line ณ กรุงมอสโคว์ เมื่อวันที่ 20 มิถุนายน ประธานาธิบดีรัสเซีย วลาดีเมียร์ ปูติน ได้เผยว่า มาตรการคว่ำบาตรรัสเซียของฝ่ายตะวันตก รวมทั้งสหรัฐได้ส่งผลให้เศรษฐกิจรัสเซียเสียหายประมาณ 5 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐนับตั้งแต่ปี 2014 มาจนถึงปัจจุบัน โดยคำสั่งคว่ำบาตรเหล่านี้เน้นในด้านกลาโหม พลังงาน การเงินและธนาคาร ซึ่งเป็นด้านที่รัสเซียมีประโยชน์มหาศาล จนในบางช่วงเศรษฐกิจรัสเซียประสบภาวะถดถอยเล็กน้อย เงินรูเบิลอ่อนค่าลงเมื่อเทียบกับดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งเจ้าหน้าที่ระดับสูงของรัสเซียแสดงความเห็นว่า ฝ่ายตะวันตกจะยังคงไม่เปลี่ยนแปลงท่าทีต่อรัสเซียในเร็ววัน ดังนั้น รัสเซียต้องเสริมสร้างความแข็งแกร่งของเศรษฐกิจเพื่อรักษาสถานะและชื่อเสียง

ความร่วมมืออย่างมีประสิทธิภาพ

ในสภาวการณ์ที่ต้องรับมือกับคำสั่งคว่ำบาตรใหม่ๆของสหรัฐและฝ่ายตะวันตก การขยายความร่วมมือกับบรรดาประเทศลาตินอเมริกาถือเป็นมาตรการที่ช่วยให้ลดความเสี่ยงและปรับปรุงสถานะและชื่อเสียงบนเวทีโลกของรัสเซีย ทั้งนี้ รัสเซียต้องการแสวงหาความร่วมมือและการช่วยเหลือทั้งในด้านเศรษฐกิจและทางทหารจากบรรดาประเทศลาตินอเมริกา รวมทั้งคิวบาและที่เห็นชัดก็คือในการเยือนคิวบาของนายกรัฐมนตรีรัสเซีย ดมีตรี เมดเวแดฟ ในระหว่างวันที่ 3-5 ตุลาคมที่ผ่านมา ทั้งสองฝ่ายได้ลงนามข้อตกลงร่วมมือรวม 8 ฉบับในด้านต่างๆ เช่น คมนาคม วิทยาศาสตร์ – เทคโนโลยี อุตสาหกรรมและศุลกากร ทั้งสองประเทศได้เห็นพ้องขยายความสัมพันธ์ยุทธศาสตร์และความร่วมมือในด้านต่างๆ เช่น วิทยาศาสตร์ – เทคโนโลยี นวัตกรรมและลงนามในข้อตกลงจัดสรรเงินทุนให้แก่โครงการบำรุงรักษาเครื่องบินที่ผลิตโดยรัสเซียให้แก่สายการบินพาณิชย์ของคิวบา

สิ่งที่น่าสนใจคือ ในการเยือนคิวบา นายกรัฐมนตรีรัสเซีย ดมีตรี เมดเวเดฟ ได้เข้าร่วมพิธีเปิดบ่อน้ำมัน “ Boca de Haruko” ที่มีปริมาณน้ำมันกว่า 3 พันล้านตัน โดยเมื่อโครงการร่วมมือระหว่างกลุ่มบริษัทปิโตรเลียมรัสเซีย Zarubezhneft และบริษัท Cubapetroleo ดำเนินการจะสามารถจัดสรรน้ำมันได้อย่างเพียงพอต่อความต้องการภายในประเทศของคิวบา

ข้อตกลงร่วมมือเหล่านี้เสมือนสารกระตุ้นที่สำคัญและตรงจังหวะเพื่อช่วยให้คิวบาสามารถรับมือกับคำสั่งคว่ำบาตรจากสหรัฐ โดยคำประกาศเกี่ยวกับการช่วยเหลือคิวบาของรัสเซียในปัจจุบันไม่ใช่การช่วยเหลือในรูปให้เปล่าเหมือนในช่วงก่อนปี 1990 แต่เป็นความร่วมมือที่เอื้อประโยชน์ระหว่างกัน ซึ่งแสดงให้เห็นว่า รัสเซียถือคิวบาเป็นหุ้นส่วนอย่างจริงจังและรัสเซียกำลังแสวงหาความสัมพันธ์ร่วมมือที่มีประสิทธิภาพกับคิวบา

การผลักดันความร่วมมือกับรัสเซีย ซึ่งเป็นประเทศที่มีความสัมพันธ์มาช้านานและเป็นประเทศมหาอำนาจทางการทหาร มีเสียงพูดที่มีน้ำหนักบนเวทีโลกจะเป็นที่พึ่งช่วยสนับสนุนให้คิวบาเปลี่ยนแปลงอย่างเข้มแข็งเพื่อความเจริญรุ่งเรืองและการพัฒนา ในขณะเดียวกัน การขยายความร่วมมือกับคิวบาจะช่วยรัสเซียส่งเสริมบทบาทและสถานะของตนในภูมิภาคลาตินอเมริกาที่เคยถูกมองว่าอยู่ในกรอบอิทธิพลของสหรัฐ

บนพื้นฐานของความสัมพันธ์มิตรภาพที่มีมาช้านานและการส่งเสริมความร่วมมืออย่างรอบคอบ จริงจังและมีประสิทธิภาพ ทั้งรัสเซียและคิวบาจะมุ่งสู่เป้าหมายฟันฝ่าอุปสรรคจากคำสั่งคว่ำบาตรเพื่อร่วมกันก้าวไปข้างหน้า.