ภาพจากการเจาะรูบนกระดาษเป็นงานฝีมือดั้งเดิมของชาวหนุ่งยิ้น

ปัจจุบันนี้ ยังไม่มีใครทราบแน่ชัดว่าอาชีพจ่างส์เลาด้วยเทคนิคการเจาะรูบนกระดาษให้เป็นภาพนั้นมีมาตั้งแต่เมื่อใด รู้แต่เพียงว่าอาชีพนี้ได้ปรากฎอยู่ในวิถีชีวิตทางวัฒนธรรมเชิงจิตวิญญาณของทุกครอบครัวเผ่าหนุ่งยิ้นมานานแล้ว ภาพเหล่านี้มักจะถูกทำและใช้เฉพาะเมื่อมีการจัดงานศพของคนในหมู่บ้าน ซึ่งเป็นเหมือนสมบัติสำหรับผู้เสียชีวิตที่สะท้อนความกตัญญูของลูกหลานต่อปู่ย่าตายายหรือพ่อแม่ที่จากไป โดยในความเชื่อของชาวบ้านนั้น เมื่อเสียชีวิตไป ดวงวิญญาณก็จะไปสู่โลกแห่งความศักดิ์สิทธิ์และจะกลับมาเยี่ยมเยือนครอบครัวพร้อมให้พร คอยปกป้องคุ้มครองทุกคนให้โชคดีมีสุข นายหว่างวันเจี๊ยน ชาวบ้าน เนิมออก ตำบลเนิมลือ อำเภอเหมื่องเคือง ซึ่งเป็นที่รู้จัดกันดีในชุมชนว่าเป็นคนที่มีความรู้ความเข้าใจในอาชีพจ่างส์เลาที่ตัดกระดาษประกอบให้เป็นภาพเผยว่า ผู้ชายในหมู่บ้านของเขารู้จักงานศิลปะนี้เกือบทุกคน        “ผมเองชอบอาชีพนี้มากจึงอาสาเข้าช่วยงานศพชาวบ้านทุกงาน ผมศึกษาเรียนรู้ศิลปะนี้จากคนในครอบครัวและก็ตั้งใจฝึกฝนศึกษาค้นคว้าอย่างต่อเนื่อง”

ช่างทำภาพเจาะรูต้องเป็นคนที่มีความรักความทุ่มเทและมีฝีมือ

ในชีวิตของเผ่าหนุ่งยิ้น การทำภาพเจาะรูบนกระดาษในงานศพเป็นพิธีกรรมที่ขาดมิได้ หากครอบครัวมีคนตาย เจ้าของบ้านจะเชิญช่างฝีมือไปที่บ้านเพื่อทำภาพสำหรับสักการะให้ผู้เสียชีวิต ซึ่งเป็นภาพจำลองบ้านเรือน เงินทองสิ่งของเครื่องใช้ต่างๆ         โดยภาพที่ทำนั้นมีสองวิธีคือการเจาะโดยตรงบนกระดาษหรือเจาะตามรูปแบบที่มีอยู่แล้ว ซึ่งเนื่องจากลวดลายและรูปทรงต่างๆมีมากมาย แถมยังต้องเจาะบนกองกระดาษหนาหลายชั้น ดังนั้น อุปกรณ์ที่ใช้เจาะรูต้องมีความแหลมคมและผู้ที่ทำต้องมีความชำนาญ นอกจากนี้ เพื่อสร้างลวดลายที่คมชัดและมีสีสัน ช่างทำภาพก็มักจะใช้หลายสี เช่น สีม่วง สีแดง สีเขียว สีเหลือง สีดำ และสีขาว  นายหนุ่งจ๋านฝิ่น อดีตรองผู้อำนวยการสำนักงานวัฒนธรรม กีฬา และการท่องเที่ยว จ.ลาวกาย กล่าวว่า“ช่างทำภาพเจาะรูต้องเป็นคนที่มีความรักความทุ่มเทและมีฝีมือ หากภาพที่ทำไม่ละเอียดถูกต้องตามแบบก็จะใช้งานไม่ได้”

จากการตระหนักถึงหน้าที่การอนุรักษ์และพัฒนาอาชีพดั้งเดิมของชนเผ่าหนุ่งยิ้น บรรดาช่างศิลป์ทำภาพเจาะรูบนกระดาษอย่างนาย หลู่ ฟิน หว่า ชาวตำบล ตูงจุงโฟ้ อำเภอเหมื่องเคืองนั้น ความปรารถนาของพวกเขาก็คือตั้งใจสอนและถ่ายทอดศิลปะนี้ให้แก่ชนรุ่นหลังให้ได้มากที่สุด“ผมสอนวิธีการทำภาพให้คนรุ่นใหม่ได้เกือบ20คน ซึ่งมีทั้งเด็กประมาณ6คน ก็ดีใจว่าเรามีคนที่จะสานต่ออาชีพดั้งเดิมนี้แล้ว ”

ภาพเจาะรูกระดาษของชาวหนุ่งยิ้นนั้น นอกจากมีความหมายสั่งสอนให้ลูกหลานรู้จักรำลึกถึงรากเหง้าต้นตระกูลและบรรพชนแล้ว ก็ยังสะท้อนปรัชญาชีวิตที่ว่า คนที่ยังมีชีวิตอยู่ต้องตระหนักถึงคุณค่าที่น่าทะนุถนอมในชีวิต สำหรับศิลปะการทำภาพรูกระดาษของชาวหนุ่งยิ้นได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้แห่งชาติ./.