Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 13/11 thông báo hoàn tất thỏa thuận thương mại với Argentina, Guatemala, Ecuador và El Salvador. Các thỏa thuận này không chỉ mang lại lợi ích thương mại cho các bên mà còn phản ánh mức độ quan tâm trở lại của chính quyền Mỹ đối với vùng ảnh hưởng truyền thống trong bối cảnh gia tăng cạnh tranh địa chính trị trên thế giới.

Các thỏa thuận với Guatemala, El Salvador, Ecuador và Argentina là những thỏa thuận mới nhất mà Mỹ hoàn tất với các quốc gia Trung-Nam Mỹ kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump khởi động chính sách thuế đối ứng toàn cầu hồi tháng 4 vừa qua.

Thỏa thuận lịch sử

Trong thông báo về việc đạt được thỏa thuận với Guatemala, El Salvador, Ecuador và Argentina, Nhà Trắng cho biết 4 quốc gia trên đã đồng ý mở cửa thị trường cho các sản phẩm của Mỹ. Đổi lại, Washington sẽ giảm (ở mức từ 10-15%) hoặc miễn thuế quan đối với một số mặt hàng của các nước này. Các thỏa thuận này được kỳ vọng sẽ giúp người tiêu dùng Mỹ đang gặp khó khăn giảm bớt phần nào chi phí sinh hoạt, đặc biệt đối với các mặt hàng thực phẩm, như: chuối và cà phê, trong bối cảnh giá cả hàng hóa nhập khẩu tăng cao làm gia tăng gánh nặng tài chính đối với nhiều người dân Mỹ.

Trong số này, thỏa thuận thương mại với Argentina, nền kinh tế lớn thứ 3 khu vực Mỹ la-tinh (sau Brazil và Mexico) đặc biệt đáng chú ý. Theo Tuyên bố chung của Nhà Trắng, Mỹ sẽ loại bỏ một phần mức thuế 10% được áp dụng từ tháng 4 vừa qua đối với toàn bộ hàng nhập khẩu từ Argentina. Việc dỡ bỏ sẽ được áp dụng đối với những mặt hàng tài nguyên thiên nhiên mà hiện Mỹ không có sẵn, cùng một số dược phẩm chưa đăng ký sáng chế. Về phía Argentina, Buenos Aires cam kết loại bỏ những yêu cầu đánh giá bổ sung đối với hàng hóa Mỹ, như: ô tô, thực phẩm, thiết bị y tế và dược phẩm; giành ưu tiên xâm nhập thị trường cho các sản phẩm máy móc, công nghệ, ô tô, dịch vụ số… của Mỹ. Bên cạnh đó, Argentiana cũng sẽ tiếp tục gỡ bỏ các rào cản phi thuế quan trong các lĩnh vực ưu tiên, đồng thời đơn giản hóa thủ tục đăng ký đối với sản phẩm thịt bò, thịt chế biến, nội tạng và thịt lợn của Mỹ và không yêu cầu đăng ký cơ sở sản xuất đối với các sản phẩm sữa nhập khẩu từ Mỹ.

Việc hoàn tất thỏa thuận thương mại với Argentina, cường quốc nông nghiệp trong khu vực, là một ưu tiên của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Hồi tháng trước, ông Donald Trump đã quyết định tăng gấp 4 lần hạn ngạch nhập khẩu thịt bò của Argentina để hạ nhiệt giá lương thực và năng lượng tại Mỹ, đồng thời trợ giúp cho Tổng thống Argentina, Javier Milei, người được ông Trump coi là đồng minh chính trị thân thiết. Ông Trump cho biết: “Chúng tôi muốn giúp Argentina và cũng là giúp chúng tôi. Argentina có những sản phẩm tuyệt vời và chúng tôi từng trao đổi thương mại rất nhiều với họ. Thương mại sau đó đã suy giảm nhưng giờ chúng tôi sẽ đẩy mạnh trở lại, để giúp họ nhưng cũng mang lại lợi ích cho nước Mỹ”.

Ngoài Argentina, thỏa thuận với Ecuador, nước duy nhất trong 4 nước Trung-Nam Mỹ vừa ký thỏa thuận đạt thặng dư thương mại với Mỹ, cũng đáng chú ý. Kim ngạch thương mại hàng hóa và dịch vụ giữa Mỹ và Ecuador đạt hơn 90 tỷ USD trong năm ngoái và theo thỏa thuận mới, Ecuador không chỉ gỡ bỏ nhiều rào cản với hàng hóa và thương mại số với các công ty Mỹ mà còn đồng ý hợp tác với Mỹ trong việc đảm bảo an ninh đầu tư và kiểm soát xuất khẩu, khía cạnh chiến lược mà Mỹ hiện đang rất quan tâm.

Tái lập ảnh hưởng

Theo giới quan sát, việc Mỹ hoàn tất đồng thời 4 thỏa thuận thương mại với các quốc gia Mỹ la-tinh có ý nghĩa quan trọng với chính quyền của ông Donald Trump vào thời điểm này, cả về đối nội và đối ngoại. Về mặt đối nội, các thỏa thuận vừa đạt được sẽ giúp hạ nhiệt đáng kể thị trường tiêu dùng tại Mỹ, đặc biệt là với các mặt hàng thực phẩm (cà phê, ca cao và chuối) vốn đang tăng cao trong thời gian qua khiến nhiều người tiêu dùng Mỹ bất mãn. Việc tăng giá này được xem là một trong những yếu tố chính gây bất lợi cho Đảng Cộng hòa trong đợt bầu cử vừa qua ở các bang New Jersey, New York hay Virgina, khiến Đảng Cộng hòa nhận thất bại trước phe Dân chủ. Do đó, hạ nhiệt giá cả là một trong những ưu tiên hàng đầu với chính quyền Mỹ hiện nay và bên cạnh các thỏa thuận thương mại, chính quyền của ông Donald Trump thậm chí đang có kế hoạch miễn thuế nhập khẩu với một số loại thực phẩm (thịt bò, cam…) cho cả các quốc gia chưa đạt được thỏa thuận thương mại mới với Mỹ.

Về đối ngoại, việc gia tăng hợp tác, trao đổi thương mại với các nước Mỹ la-tinh đánh dấu bước tiếp theo trong chiến lược tái chinh phục vùng ảnh hưởng truyền thống của Mỹ, sau thời gian dài bỏ ngỏ cho các đối thủ cạnh tranh khác. Trong các thỏa thuận thương mại vừa ký với 4 quốc gia Trung-Nam Mỹ, chính quyền của ông Donald Trump đều đề cập đến hợp tác khai thác khoáng sản thiết yếu, củng cố chuỗi cung ứng hay đặt ra các tiêu chuẩn chung về an ninh đầu tư, kiểm soát xuất khẩu… Đây là chiến lược mà Mỹ đang triển khai với nhiều đối tác kinh tế trên khắp thế giới nhằm giảm sự phụ thuộc vào khoáng sản hay nhiên liệu thiết yếu của một số quốc gia. Trong chiến lược này, các nước Trung-Nam Mỹ, vốn có nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú, có thể đóng vai trò đáng kể. Về tổng thể, điều này cũng phù hợp với các động thái gần đây của chính quyền Mỹ, như: trợ giúp kinh tế cho Argentina, gia tăng cuộc chiến chống tội phạm ma túy ở biển Caribe… Tổng thống Mỹ Donald Trump đánh giá: “Nếu nhìn vào tình hình hiện nay thì có thể thấy Nam Mỹ đang chuyển động. Các nước Nam Mỹ đang bắt đầu chuyển hướng mạnh về phía Mỹ. Họ đang chuyển hướng và đó là điều rất đáng chú ý”.

Sau thỏa thuận với Guatemala, El Salvador, Ecuador và Argentina, ưu tiên lớn tiếp theo của Mỹ là hoàn tất thỏa thuận với Brazil, nền kinh tế số 1 Mỹ la-tinh. Hôm 13/11, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cũng đã tiếp Ngoại trưởng Brazil, Mauro Vieira để thúc đẩy các cuộc đàm phán hiện nay giữa Mỹ và Brazil, với mục tiêu là hoàn tất thỏa thuận vào trước cuối năm nay.