Nghe âm thanh tại đây: 

Tỉnh Sơn La có diện tích cây cà phê đạt 24.300 ha, sản lượng khoảng 37.724 tấn cà phê nhân. Doanh thu bình quân của cà phê đạt từ 170 triệu đồng (hơn 6,4 nghìn USD)/ha đến hơn 200 triệu đồng (7,6 nghìn USD)/ha, lợi nhuận đạt trên 140 triệu đồng (hơn 5,3 nghìn USD). 6 tháng đầu năm 2025, tỉnh Sơn La đã xuất khẩu 17.800 tấn cà phê, đạt gần 70 triệu USD, tăng gần 30% so với cùng kỳ năm 2024.

Quá trình ươm mầm cây cà phê được người nông dân thực hiện thủ công. Ảnh: Trấn Long/VOV-Tây Bắc

Có mặt tại mảnh đất Sơn La từ những năm 1945, sau 80 năm, cà phê đã trở thành cây trồng chủ lực của tỉnh. Với diện tích và sản lượng lớn, Sơn La là địa phương trồng cà phê chè (Arabica) lớn nhất cả nước, chiếm khoảng 50% diện tích và 43,5% sản lượng toàn quốc. Đây là điểm rất thuận lợi để tỉnh phát triển vùng cà phê đặc sản chất lượng cao, phù hợp với xu hướng tiêu dùng xanh, bền vững trên thế giới. Ông Tạ Mạnh Cường, Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương, cho biết: "Sản phẩm Arabica của Sơn La rất tiềm năng. Không phải tự nhiên mà trong gần 10 tỉnh trồng và sản xuất cà phê của cả nước, Sơn La là 1 trong 3 chỉ dẫn địa lý đã được bảo hộ trên toàn quốc. Đây là cơ hội để cà phê Sơn La khẳng định vị trí, thương hiện của mình."

Sơn La không chỉ trồng cà phê mà còn từng bước đưa hạt cà phê của mình vươn xa. Với đặc điểm thuận lợi về điều kiện tự nhiên cũng như sự cần cù, gắn bó của người nông dân, cây cà phê Arabica đã sinh trưởng, phát triển và cho ra những hạt cà phê Sơn La có hương vị tuyệt vời, đạt nhiều chứng nhận trong nước và quốc tế. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Bộ, nguyên Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, cho biết:  "Sơn La đã đạt được 1 chứng nhận quan trọng, đó là chứng nhận về chỉ dẫn địa lý. Qua chứng nhận này, tỉnh đã bán được cà phê với giá cao hơn và xuất khẩu đi được nhiều nước hơn."

Những chứng nhận mà tỉnh Sơn La đạt được không chỉ là thước đo tiêu chuẩn mà còn là lời cam kết về nguồn gốc, quy trình sản xuất trong ngành cà phê. Anh Vũ Ngọc Huy, Công ty Cổ phần Phúc Sinh Sơn La, cho biết: "Hiện vùng nguyên liệu của chúng tôi đã đạt được 1 số chứng nhận về bền vững của cà phê, như: Chứng nhận Rainforest Alliance (RA) và Chứng nhận Four C. Đây 2 trong số những chứng nhận phổ biến nhất của thế giới về phát triển cà phê bền vững. Sự thành công nằm ở việc bà con nông dân có tuân thủ các hành động về canh tác hay không. Do đó, nông dân là 1 trong những yếu tố quyết định và các doanh nghiệp cũng tập trung chính vào việc đào tạo, nâng cao trình độ của người nông dân cũng như hướng dẫn kỹ thuật canh tác cho người nông dân trên chính các thửa nương vườn của họ."

Cây cà phê đã trở thành sinh kế bền vững, là một trong những sản phẩm chủ lực của Sơn La. Ảnh: Nguyễn Thuỷ/VOV-Tây Bắc

Từ sứ mệnh xóa đói giảm nghèo, cây cà phê giờ đã trở thành cây công nghiệp chủ lực của tỉnh Sơn La. Sản phẩm cà phê đặc sản, cà phê chất lượng cao từng bước chinh phục các thị trường khó tính, góp phần khẳng định hình ảnh thương hiệu cà phê Việt Nam trên bản đồ cà phê thế giới. Để tiếp tục chinh phục những mục tiêu phát triển mới, Sơn La đã và đang khắc phục khó khăn, nỗ lực đáp ứng những quy định, tiêu chuẩn khắt khe của quốc tế, tạo ra sản phẩm cà phê chất lượng. Ông Nguyễn Thành Công, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La, cho biết: "Giải pháp thứ nhất là phát triển cà phê bền vững, xây dựng quy trình sản xuất cà phê sạch theo các tiêu chuẩn RA, 4C, UTZ, các quy định chống phá rừng của EU. Cùng với đó là vấn đề về giống, phải tiếp tục nghiên cứu những bộ giống cà phê tốt nhất, phù hợp với điều kiện của vùng trồng Sơn La. Tái canh những vùng trồng cà phê già cỗi, chất lượng kém, sức chống chịu với bệnh và biến đổi thời tiết… để từng bước xây dựng vùng cà phê cây non trẻ, có sức khỏe tốt để làm ra những sản phẩm cà phê tốt nhất."

Trong bối cảnh thị trường cà phê toàn cầu ngày càng cạnh tranh gay gắt, việc giữ vững thương hiệu cà phê Sơn La không chỉ phụ thuộc vào sản lượng, mà quan trọng hơn là duy trì chất lượng ổn định, bảo đảm tính bền vững. Sơn La đang đi đúng hướng khi tập trung vào các giải pháp đồng bộ từ quy hoạch vùng nguyên liệu, nâng cao chất lượng giống, áp dụng tiêu chuẩn quốc tế trong sản xuất, liên kết chặt chẽ giữa nông dân - doanh nghiệp - cơ quan quản lý, đến đầu tư chế biến sâu và xây dựng thương hiệu chỉ dẫn địa lý.  Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Bộ cho rằng: "Chủ trương của ngành là phải liên kết và do vậy, người nông dân, trước tiên phải liên kết lại với nhau để sản xuất theo cùng 1 quy trình và liên kết với các doanh nghiệp để có thể được hỗ trợ trong việc làm các thủ tục, đạt được yêu cầu về chất lượng, xuất xứ, đạt chứng nhận cà phê. Người nông dân phải tham gia vào các hoạt động mang tính liên kết như vậy. Đó là yêu cầu đầu tiên, rất quan trọng. 

Sản phẩm cà phê được đầu tư sản xuất, chế biến góp phần nâng cao giá trị. Ảnh: Lê Hạnh/VOV-Tây Bắc

Trong chiến lược phát triển cây cà phê, Sơn La phấn đấu đến năm 2030 diện tích cà phê đạt 25.000 ha, sản lượng 40.000 tấn, phát triển 5.950 ha cà phê đặc sản, vùng đạt tiêu chuẩn bền vững 18.000 ha, 80 - 90% diện tích trồng mới sử dụng giống chuẩn. Tầm nhìn đến năm 2035, diện tích cà phê tăng lên 27.000 ha, sản lượng 47.000 tấn, cà phê đặc sản 6.500 ha, sản lượng chế biến sâu đạt 20 - 25%, xuất khẩu chiếm 80 - 85% tổng sản lượng cà phê toàn tỉnh, hình thành và phát triển 5 vùng cà phê ứng dụng công nghệ cao trở lên… Quyết tâm này cho thấy Sơn La đang không ngừng nỗ lực vươn mình trở thành trung tâm sản xuất cà phê Arabica chất lượng cao của Việt Nam, từ đó, tạo đà cho sản phẩm cà phê địa phương chinh phục những thị trường khắt khe của thế giới./.