Qua 6 mùa tổ chức, Giải thưởng Sách Quốc gia đã trở thành sự kiện văn hóa nổi bật được bạn đọc quan tâm. Giải thưởng năm nay có nhiều đổi mới quan trọng như: Mở rộng đối tượng đề cử, bao gồm bạn đọc và cơ quan báo chí, truyền thông; tăng tỷ trọng số điểm để đề cao tính lan tỏa của sách; bổ sung hạng mục Sách được bạn đọc yêu thích; tổ chức các hoạt động tri ân tác giả, dịch giả và quảng bá sách.

Năm nay, số lượng sách tham dự đạt kỷ lục với 372 bộ và tựa sách, gồm 455 cuốn (nhiều hơn 60 tên sách và bộ sách, 20 cuốn sách so với Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 6), từ 51/57 nhà xuất bản (tăng 10 nhà xuất bản so với lần thứ 6).

Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 7 gồm có 3 Giải A; 10 Giải B; 21 Giải C; 21 Giải Khuyến khích và 4 Giải Sách được bạn đọc yêu thích (có 1 cuốn sách đạt 2 hạng mục giải thưởng).  Những tác phẩm đoạt giải cao đều là những tác phẩm có được sự chú ý hay có lượng công chúng nhất định ngay từ khi sách ra mắt.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư và bộ sách “Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử” - Ảnh: hcmcpv.org.vn

Đáng chú ý, như tác phẩm “Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử (1698 - 2020)” của nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư, là 1 trong 3 tác phẩm đoạt giải A tại Giải thưởng lần này này.

Tác phẩm “Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử (1698 - 2020)” gồm 2 tập với dung lượng hơn 1.500 trang, truyền tải lượng thông tin giá trị về vùng đất Gia Đinh - Sài Gòn xưa và TP HCM hiện nay. Tác phẩm liên tục được nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư bổ sung, cập nhật trong hơn 20 năm. Trước đó năm 2018, Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư cũng từng nhận giải A với bộ 2 tập tác phẩm 'Chế độ thực dân Pháp trên đất Nam Kỳ (1859 - 1954)'.

Du khảo “Thời thanh xuân của tân nhạc ái quốc” của nhà văn, nhà nghiên cứu Nguyễn Trương Quý, một trong 10 tác phẩm đoạt giải B của Giải thưởng sách quốc gia lần thứ 7, cũng đem lại cho độc giả cách nhìn tươi mới về một giai đoạn lịch sử đất nước thông qua lịch sử tân nhạc Việt. 

Nhà văn Nguyễn Trương Quý nhận giải B cho cuốn Du khảo Thời thanh xuân của tân nhạc ái quốc.

Nhà văn Nguyễn Trương Quý chia sẻ: "Du khảo Thời thanh xuân của tân nhạc ái quốc đã được tôi thực hiện trong khoảng hai năm, tuy nhiên quá trình đi tìm tư liệu đã thực hiện tương đối dài hơi trước đó song song với những nghiên cứu về âm nhạc lãng mạn. Trong hành trình đó bản thân tôi cũng học hỏi và thu hoạch được nhiều điều. Tôi hiểu thêm về thế giới tâm hồn của những thế hệ trước, họ đã sống trong hai thế giới: của chủ nghĩa lãng mạn và chủ nghĩa anh hùng ái quốc. Những bài hát là phương tiện chuyên chở đắc lực, tái hiện cảm xúc của họ truyền tới hôm nay. Tôi nghĩ mình đã trưởng thành hơn qua nghiên cứu này, và cũng hy vọng góp được phần nhỏ trong quá trình phác được một quá trình lịch sử nhỏ ở chỗ kiến tạo nên một câu chuyện về nước Việt Nam thật hiện đại dưới lăng kính sáng tạo của các nghệ sĩ làm nên hình ảnh nước Việt Nam hiện đại."

Tác phẩm Bác Hana của nhà văn Séc Alena Mornštajnová, dịch giả Bình Slavická chuyển ngữ, nhà xuất bản Phụ nữ ấn hành, được giải B, sách văn học dịch. Cuốn sách về sự tầm thường của cái ác và sự vĩ đại của tình thương này, được chuyển ngữ sang tiếng Việt một cách nhuần nhị, giúp người đọc cảm nhận sâu sắc được hàm ngôn của tác giả. Cuốn sách đã vào danh mục sách văn học bán chạy của Nhà xuất bản ngay khi vừa phát hành.

Bà Ngô Thu Ngần, Phó giám đốc NXB Phụ nữ, người biên tập cuốn Bác Hana chia sẻ: "Bác Hana dịch từ nguyên bản tiếng Séc Hana, là tác phẩm của tác giả Alena Mornštajnová. Đây là cuốn tiểu thuyết thứ ba đưa bà từ một tác giả ít người biết đến trở thành nữ hoàng văn học Séc đương đại. Ngay trong năm 2017, năm tác phẩm được xuất bản, Hana đã được giải sách của năm và Sách mới của năm ở Séc. Năm 2028 Hana giành được giải Sách quốc gia Séc. Và cuốn tiểu thuyết này cũng đã được chuyển thể sang kịch bản sân khấu rất thành công, cũng được chuyển thể sang kịch bản phim và đang chờ được dựng phim.

Nhà văn Alena Mornštajnová tại buổi giao lưu với bạn đọc ở Hà Nội tháng 5/2024.

Trong 7 năm qua Hana đã được dịch sang 18 ngôn ngữ trong đó có tiếng Việt. Bản dịch Hana ra tiếng Anh, tiếng Pháp cũng đoạt rất nhiều giải thưởng ở các quốc gia.

Chúng tôi rất vui mừng khi Bác Hana do dịch giả Bình Slavická chuyển ngữ sang tiếng Việt được xướng tên trong Giải thưởng Sách quốc gia năm nay. Đó là một sự ghi nhận và khẳng định những giá trị phổ quát mang tầm nhân loại của cuốn tiểu thuyết khá đặc biệt này. Và cũng là sự ghi nhận những đóng góp đáng trân trọng của dịch giả Bình Slavická trong hành trình làm cầu nối giữa các nền văn hóa."

Ông Nguyễn Nguyên, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành; Phó Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam; Phó Trưởng Ban Tổ chức Giải thưởng Sách Quốc gia, khẳng định: Giải thưởng Sách Quốc gia là nơi ghi nhận và biểu dương những nỗ lực, đóng góp to lớn của các tác giả, dịch giả, nhà xuất bản, người làm sách, doanh nghiệp đồng hành hỗ trợ giải thưởng và các nhà báo trong việc sáng tạo ra những tác phẩm hay, những cuốn sách có giá trị; không ngừng quảng bá, thúc đẩy phát triển văn hóa đọc.

Giải thưởng Sách Quốc gia cũng hướng tới việc thúc đẩy các xu hướng mới trong ngành xuất bản, những định dạng sách giúp độc giả dễ dàng tiếp cận thông tin và phù hợp với nhịp sống hiện đại. Năm nay, Giải thưởng quan tâm tới dòng sách tinh gọn, sách tóm lược là xu hướng trên thế giới. Ở các chặng tiếp theo, Giải thưởng Sách Quốc gia tiếp tục đặt trọng tâm vào việc thúc đẩy văn hóa đọc.