(VOV5) - Hoa văn thổ cẩm của người Chăm có nghệ thuật dân gian độc đáo, chuyển tải nhiều hình ảnh về thiên nhiên, cảnh sinh hoạt trong cuộc sống.
Nghệ nhân Vạn Thị Thảng là một trong số ít nghệ nhân tài giỏi ở làng nghề dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp, thị trấn Phước Dân, tỉnh Ninh Thuận. Hiện nay, bà Vạn Thị Thảng được coi là người có trình độ tay nghề giỏi nhất ở làng Mỹ Nghiệp.
Nghệ nhân Vạn Thị Thảng, người dân tộc Chăm, sinh ra trong một gia đình có truyền thống làm nghề dệt thổ cẩm người Chăm.
 Nghệ nhân Vạn Thị Thảng trình diễn nghề. Ảnh: Ngọc Anh |
Nay dù đã 80 tuổi, bà Vạn Thị Thảng vẫn đam mê, tâm huyết với nghề. Bà thường xuyên dệt vải và truyền nghề cho con cháu trong làng. "Tôi làm nghề 60 năm nay. Hồi nhỏ tôi 12 tuổi thấy bà nội và mẹ làm nghề, tôi bắt chước, cố gắng theo dõi thấy bà làm thế nào thì mình để ý rồi sau này học được, rành nghề, đời con cháu có theo nghề, biết làm hết. Mình muốn rành nghề thì phải ráng học hỏi. Trong nghề dệt này có nhiều công đoạn. Công đoạn làm chỉ, tơ rồi móc thành khung rồi đưa vào khung dệt, bật bông… người biết làm mới được. Công đoạn khó là làm những hoa văn cổ mà đời nay ít thấy lắm. Móc go, móc trục cũng khó nhưng khi biết thì dễ. Người khéo tay biết làm thì có thể nhìn theo làm được còn học xong thì cũng chưa rành lắm đâu."
Hoa văn thổ cẩm của người Chăm có nghệ thuật dân gian độc đáo, chuyển tải nhiều hình ảnh về thiên nhiên, cảnh sinh hoạt trong cuộc sống lao động, phong tục tập quán, tín ngưỡng dân gian và dấu ấn tôn giáo của người Chăm. Hiện nay, một số nghệ nhân đã già và lần lượt ra đi nhưng không có thế hệ trẻ tiếp nối. Số lượng nghệ nhân biết các kỹ thuật tạo hình hoa văn cổ còn rất ít.
 Du khách tham quan làng nghề dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp. Ảnh: Ngọc Anh |
Nhờ Dự án “Thống kê, sưu tầm, khôi phục và truyền dạy hoa văn cổ của người Chăm” do Quỹ Hỗ trợ Bảo tồn Nghệ thuật Văn hóa Dân gian của Trung tâm Trao đổi Giáo dục với Việt Nam tài trợ, đến nay, làng dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp cơ bản đã sưu tầm, phục chế được các loại hoa văn cổ Chăm, vốn bị thất truyền từ lâu. Đóng góp vào thành công này là đội ngũ thợ giỏi, nghệ nhân trong làng, trong đó người có công lớn nhất chính là nghệ nhân Vạn Thị Thảng.
Bà Thuận Thị Trào, Trưởng quầy bán hàng Hợp tác xã dệt thổ cẩm Chăm Mỹ Nghiệp, cho biết: "Những hoa văn độc đáo nhất chỉ có bà Vạn Thị Thảng làm được, nghiên cứu được và dạy lại cho thợ về sau. Bà Thảng rất khéo tay, vừa nghiên cứu được nhiều hoa văn mới lạ vừa khôi phục được những hoa văn cổ. Hoa văn Mỹ Nghiệp có nhiều hoa văn khác với vùng Tây Nguyên. Đó là những họa tiết riêng của người Chăm rất đẹp, độc đáo. Bà vừa dệt đẹp lại vừa thiết kế được những mẫu mã mới cho nên ở trong làng ai cũng phải học hỏi bà. Trong làng nghề có duy nhất bà Vạn Thị Thảng là người giỏi nhất làng. Bà là một nghệ nhân tiêu biểu."
 Sản phẩm dệt thổ cẩm làng Mỹ Nghiệp. Ảnh: Ngọc Anh |
Mỹ Nghiệp là làng nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Chăm, bề dày lịch sử đã khoảng 400 năm. Mỹ Nghiệp đã trở thành một trong những làng nghề dệt tiêu biểu của dân tộc Chăm ở tỉnh Ninh Thuận nói riêng và khu vực duyên hải miền Trung nói chung. Nếu ai ghé thăm làng Mỹ Nghiệp mà hỏi thăm nghệ nhân Vạn Thị Thảng thì ai ai trong làng cũng biết.
Chị Đổng Thị Hồng Gấm, người dân làng Mỹ Nghiệp, kể: "Bà Thảng là một nghệ nhân kiên trì và giỏi giang. Bà sáng tác rất nhiều hoa văn, họa tiết khác nhau. Bà truyền dạy những hoa văn xa xưa cho người trẻ, truyền nghề cho con cháu. Đây là nghề xa xưa truyền thống nên bắt buộc sau này mỗi người trong gia đình phải kế tiếp nghề gia đình."
Trước đây, nghệ nhân Vạn Thị Thảng thường được mời đi trình diễn nghề ở các hội chợ, triển lãm trong và ngoài tỉnh Ninh Thuận. Nay, ở tuổi 80, bà chỉ trình diễn nghề ở nhà trưng bày sản phẩm và trình diễn nghề dệt làng Mỹ Nghiệp mỗi khi có các đoàn khách trong nước và quốc tế tới tham quan, trải nghiệm. Nhiều sản phẩm của nghệ nhân Vạn Thị Thảng đã đoạt các giải thưởng cao ở các cuộc thi tay nghề trong nước. Nghệ nhân Vạn Thị Thảng xứng đáng là người có “bàn tay vàng dệt thổ cẩm Chăm” ở tỉnh Ninh Thuận.