(vovworld)-
ນິງທ້ວນແມ່ນແຂວງມີຊາວເຜົ່າຈຳດຳລົງຊີວິດຫຼາຍກ່ວາໝູ່ເມື່ອທຽບກັບບັນດາແຂວງ, ນະຄອນໃນທົ່ວປະເທດ. ວັດທະນະທຳຈຳໄດ້ສະແດງອອກຜ່ານຕົວໜັງສື, ຊຸດອາພອນສະໄໝ, ສິລະປະສະຖາປັດຕະຍະກຳ, ແກະຄວັດສະຫຼັກ, ອາຊີບປັ້ນດິນເຜົາ ແລະ ຕ່ຳແຜ່ນ. ໃນຫຼາຍປີຜ່ານມາ, ນິງທ້ວນໄດ້ເອົາໃຈໃສ່ເປັນພິເສດຕໍ່ການອະນຸລັກຮັກສາວັດທະນະທຳຈຳ, ພິເສດ, ປະຊາຄົມເຜົ່າຈຳຢູ່ແຂວງນິງທ້ວນ ໄດ້ພ້ອມກັບອຳນາດການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນ ປະຕິບັດການບູລະນະປະຕິສັງຂອນ, ອະນຸລັກຮັກສາລະບົບວິຫານທາດຂອງເຜົ່າຕົນໃນບໍລະເວນແຂວງ.
ທາດ Po Klong Giarai
(ພາບ: vi.wikipedia.org )
ປະຈຸບັນ, ແຂວງນິງທ້ວນ ມີເຂດສະຖາປັດຕະຍະກຳເຜົ່າຈຳທີ່ມີລັກສະນະພິເສດສະເພາະ, ໄດ້ຖືກກໍ່ສ້າງນັບແຕ່ສັດຕະວັດທີ 13-14, ໃນນັ້ນມີກຸ່ມທາດທີ່ລືຊື່ຄື: Po Klong Giarai, Po Rome ແລະ Hoa Lai. ບັນດາກຸ່ມທາດນີ້ ລ້ວນແຕ່ໄດ້ຮັບການຮັບຮອງແມ່ນມໍລະດົກວັດທະນະທຳແຫ່ງຊາດແລ້ວ. ບັນດາກິດຈະ ກຳສະຖາປັດຕະຍາກຳດັ່ງກ່າວໄດ້ຕິດພັນກັບການດຳເນີນຊີວິດເຫຼື້ອມໃສສາສະໜາຂອງຊາວເຜົ່າຈຳນິງທ້ວນ ນັບແຕ່ພັນປີມານີ້ ແລະ ປະຈຸບັນຍັງຄົງຮັກສາຄຸນຄ່າໄວ້ເໝືອນເດີມ. ແຕ່ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ຍ້ອນຖືກກໍ່ສ້າງນັບແຕ່ນົນນານມາແລ້ວ, ວິຫານ, ທາດຈຳຈຳນວນໜຶ່ງຖືກເປ່ເພ. ດ້ວຍການໜູນຊ່ວຍຈາກລັດ, ອຳນາດກາປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນ, ປະຊາຊົນໄດ້ປະກອບເງິນທອງ ແລະ ກຳລັງເຫື່ອແຮງເພື່ອບູລະນະປະຕິສັງຂອນ, ອະນຸລັກຮັກສາບັນດາວິຫານ, ທາດຈຳ ໃຫ້ນັບມື້ນັບໃຫ່ຍໂຕ, ສວຍງາມ, ຮັບໃຊ້ຄວາມຕ້ອງການໃນການດຳເນີນຊີວິດວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງ, ການເຫຼື້ອມໃສຂອງຊາວທ້ອງຖິ່ນເປັນຢ່າງດີ. ທ່ານ ດ່າງນັງບິງ ຢູ່ບ້ານເບົ່າຈຸກ, ເທດສະບານເມືອງເຟືອກເຢີນ, ເມືອງນິງເຟືອກ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ເມື່ອກ່ອນວິຫານ Po Klong Chanh ຕັ້ງຢູ່ກາງທົ່ງນາ, ປະຊາຊົນເຄີຍເອີ້ນວ່າ Po Klong Hamu. ປີ 1954 ວິຫານແຫ່ງນີ້ຖືກເປ່ເພ, ທາງລັດ ແລະ ແຂວງໄດ້ຊ່ວຍເຫຼືອດ້ານການເງິນນຳນວນໜຶ່ງດ້ວຍທິດນຳ: ລັດ ແລະ ປະຊາຊົນເຮັດພ້ອມກັນ. ມາຮອດປະຈຸບັນ, ວິຫານແຫ່ງນີ້ໄດ້ຮັບການກໍ່ສ້າງຢ່າງໃຫ່ຍໂຕເພື່ອທະຫວາຍບູຊາເຈົ້າ Po ໃນແຕ່ລະປີ“.
(ພາບ: www.ninhthuan.gov.vn )
ຫວ່າງແລ້ວນີ້, ຊາວເຜົ່າຈຳຢູ່ 11 ບ້ານໃນ 5 ຕາເສງຂອງເມືອງທາດຈາມ ໄດ້ເປັນເອກະພາບກ່ຽວກັບການຂົນຂວາຍຊາວທ້ອງຖິ່ນ, ຊາວທ້ອງຖິ່ນອາໄສຢູ່ຕ່າງປະເທດ ແລະ ວິສາຫະກິດປະກອບເງິນຈຳນວນກ່ວາ 500 ລ້ານດົ່ງເພື່ອກໍ່ສ້າງວິຫານ Po Klong Giirai ໃໝ່ ຊື່ງມີເນື້ອທີ່ 70 ມ2 ໃນພື້ນດິນ 800 ມ2 ແລະ ບັນດາກິດຈະກຳສຳຮອງແທນໃຫ້ວິຫານເກົ່າຖືກເປ່ເພ. ວິຫານ Po Klong Giirai ມີຄວາມໝາຍທີ່ສຸດສຳລັບຊາວເຜົ່າຈຳຢູ່ບັນດາທ້ອງຖິ່ນ ຍ້ອນວ່ານີ້ແມ່ນແຫ່ງເພື່ອໃຫ້ຊາວເຜົ່າຈຳປະຕິບັດພິທີການເຫຼື້ອມໃສສາສະໜາຕ່າງໆ…. ດົງບາ ຢູ່ບ້ານເຟືອກດົ່ງ, ຕາແສງເຟືອກເຮົ້າ, ເມືອງນິງເຟືອກ ແຂວງນິງທ້ວນ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ທາງແຂວງອະນຸຍາດ ແລະ ເຮົາເອງປະກອບເງິນເພື່ອກໍ່ສ້າງວິຫານ. ກ່ອນການກໍ່ສ້າງກໍ່ໄດ້ເຊີນຄະນະຮັບຜິດຊອບ້ານຮີດຄອງປະເພນີຂອງ 11 ບ້ານມາປຶກສາຫາລື, ປະກອບເງິນທອງ. ບັນດາທາດ, ວິຫານລ້ວນແຕ່ມີພິທີການເຫຼື້ອມໃສແຕກຕ່າງກັນ“.
ພ້ອມກັບວິຫານສອງແຫ່ງດັ່ງກ່າວ, ໃນຊຸມປີຜ່ານມາ, ວິຫານຈຳຫຼາຍແຫ່ງຢູ່ບັນດາຫມູ່ບ້ານຈຳ ລ້ວນແຕ່ໄດ້ຮັບການບູລະນະປະຕິສັງຂອນຕາມຈິດໃຈປະກອບເງິນດ້ວຍຄວາມສະໝັກໃຈຂອງປະຊາຊົນ. ນອກຈາກນັ້ນແລ້ວ, ຈາກແຫຼ່ງທຶນຂອງໂຄງການຈຸດໝາຍແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການປະຕິສັງຂອນ, ບູລະນະສ້ອມແປງ, ຕ້ານການຫລຸດລະດັບເຂດປູສະນີຍະສະຖານ, ພະແນກວັດທະນະທຳ, ກິລາ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວແຂວງນິງທ້ວນ ກໍ່ໄດ້ຜັນຂະຫຍາຍການບູລະນະປະຕິສັງຂອນ 3 ກຸ່ມທາດຈຳໃຫ່ຍຄື: ທາດ ວິຫານ Po Klong Giirai ຖືກກໍ່ສ້າງໃນລະຫວ່າງກາງສັດຕະວັດທີ 12, ຕົ້ນສັດຕະວັດທີ 13, ທາດ Prômêtê ກໍ່ສ້າງໃນສັດຕະວັດທີ 17 ແລະ ທາດ Hòa Lai ກໍ່ສ້າງໃນສັດຕະວັດທີ 19. ນີ້ແມ່ນວຽກງານທີ່ແທດຈິງ, ອັນໄດ້ຕອບສະໜອງຄວາມຕ້ອງການດຳເນີນຊີວິດດ້ານວັດທະນະທຳການເຫຼື້ອມໃສຂອງຊາວເຜົ່າຈຳ. ທ່ານຟານກວກແອງ ຫົວໜ້າພະແນກວັດທະນະທຳ, ກິລາ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວແຂວງນິງທ້ວນ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ພວກຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ກໍ່ສ້າງຣົ້ວ, ປະຕູໂຂງ, ຂັ້ນໃດສາມຂັ້ນ…ເພື່ອຮັກສາຕີນທາດ…ແຕ່ຍັງມີຄວາມເປັນຫ່ວງກັງວົນວ່າ: ບັນດາເຂດປູສະນີຍະສະຖານລະດັບແຂວງຄຶວິຫານ Po Inư Nưgar ຖືກເປ່ເພ. ປະຊາຊົນບ້ານຫີ້ວດຶກ ພວມສະເໜີລັດຖະບານໜູນຊ່ວຍ 50% ສ່ວນປະຊາຊົນຈະປະກອບສ່ວນ 50% ພ້ອມກັນນັ້ນກໍ່ຂົນຂວາຍບັນດາວິສາຫະກິດເພື່ອກໍ່ສ້າງວິຫານ 2 ແຫ່ງ“
ປະຈຸບັນ, ແຂວງນິງທ້ວນ ຍັງສືບຕໍ່ດຳເນີນການບູລະນະປະຕິສັງຂອນບັນດາອະນຸສາວະລີ, ທາດເກົ່າ, ເຮືອນປະເພນີ 4 ຫຼັງຄາເຮັດດ້ວຍດິນເຜົາ ແລະ ກໍ່ສ້າງ ບັນດາສະຖານທີ່ຈັດພິທີການໃຕ້ຕີນທາດຕື່ມອີກ ເພື່ອແນໃສ່ພັດທະນາຂະແໜງທ່ອງທ່ຽວແຂວງຕື່ມອີກ. ຄຽງຄ້າງນັ້ນ, ທາງແຂວງຍັງສົມທົບກັບບັນດາແຂວງ, ນະຄອນທາງພາກກາງທີ່ມີມໍລະດົກວັດທະນະທຳຈຳຄືບິ່ງດິ້ງ, ຍາຈາງ, ສ້າງບັນດາລາຍການທ່ອງທ່ຽວຢ້ຽມຢາມບ້ານຈຳ, ນຳດ້ານການທ່ອງທ່ຽວວັດທະນະທຳຈຳ ກາຍເປັນຜະລິດຕະພັນສຳຄັນໃນບັນດາຜະລິດຕະພັນທ່ອງທ່ຽວຢູ່ນິງທ້ວນ./.