(vovworld)- ປີ 2015, ສະພາບການຢູ່ ເຂດຕາເວັນອອກກາງ ສືບຕໍ່ມີການຜັນປ່ຽນສັບສົນຫລາຍຢ່າງ. ບັນດາການຜັນແປຂອງຂະບວນການ ລະດູບານໃຫມ່ ອາຣັບ ໄດ້ ແລະ ພວມນັບມື້ນັບທຳລາຍເຂດນີ້. ຕາເວັນອອກກາງປີ 2015 ໄດ້ກາຍເປັນສະຫນາມຮົບທີ່ນອງເລືອດ, ກໍ່ໃຫ້ເກີດວິກິດການຊາວອົບພະຍົບຂະຫນາດໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນປະຫວັດສາດ ທັງເປັນການປຸກລຸກຂະບວນການສົງຄາມອິດສະລາມຫົວຮຸນແຮງທົ່ວໂລກ
ພົນທະຫານ ອີຣັກ ໃນບັ້ນຮົບຍາດຄືນສິດຄວບຄຸມໂຮງງານ
ກັ່ນນ້ຳມັນ Baiji
ພາບ:TTXVN
|
ສະພາບການທາງດ້ານການເມືອງ ສັງຄົມຂອງບັນດາປະເທດ ຕາເວັນອອກກາງ ໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້ ລ້ວນແຕ່ໄດ້ເຕື້ອງເຖິງໃນບັນດາພາຫະນະສື່ສານສາກົນ ດ້ວຍຄຳວ່າ: “ການໃຊ້ຄວາມຮຸນແຮງ”, “ການຂາດສະຖຽນລະພາບ”, “ການແບ່ງແຍກ” ແລະ “ຄວາມເສຍຫາຍກ່ຽວກັບຊີວິດອິນຊີ”. ແຕ່ໃນປີ 2015, ສະພາບການຢູ່ ຕາເວັນອອກກາງ, ດ້ວຍການໃຊ້ຄວາມຮຸນແຮງ ແລະ ຄວາມສັບສົນວຸ້ນວາຍຢູ່ພາກພື້ນນີ້ ໄດ້ຜັນແປໄປຢ່າງສັບສົນກວ່າ, ກາຍເປັນເຂດດິນແດນແຫ່ງການກຳເນີດ ແລະ ເສີມຂະຫຍາຍລັດທິກໍ່ການຮ້າຍ ດ້ວຍປະກົດຕົວຂອງອົງການກໍ່ການຮ້າຍລັດອິດສະລາມ ອ້າງຊື່ເອງ IS. ບໍ່ພຽງແຕ່ກໍ່ໂທດກຳ ແລະ ແຜ່ອຳນາດບາດໃຫຍ່ເຂດດິນແດນທີ່ກວ້າງໃຫຍ່ຢູ່ ສອງປະເທດຕາເວັນອອກກາງນັ້ນແມ່ນ ຊີຣີ ແລະ ອີຣັກ ເທົ່ານັ້ນ, IS ຫາກຍັງເປີດກວ້າງການເຄື່ອນໄຫວໄປຍັງ ຫລາຍປະເທດໃນພາກພື້ນອີກດ້ວຍ ຄື: ລີບີ, ອີຢີບ, ເຢແມນ, ຕູນີຊີ ແລະ ນັບທັງເອີລົບ, ອັນໄດ້ນາບຂູ່ເຖິງຄວາມສະຫງົບປອດໄພທົ່ວໂລກ.
ສະພາບຄວາມວຸ້ນວາຍ
ຊີຣີ ຊື່ງແມ່ນປະເທດຖືກເຕື້ອງເຖິງຫລາຍສຸດ ແລະ ກໍແມ່ນປະເທດຖືກຜົນສະທ້ອນຢ່າງຫນັກຫນ່ວງທີ່ສຸດຢູ່ ຕາເວັນອອກກາງໃນປີຜ່ານມາ. ຕາມການສະຖິຕິຂອງອົງການສິດທິມະນຸດສາກົນ, ພາຍຫລັງ 5 ປີ ທີ່ເກີດເສີກກາງເມືອງ ຢູ່ຊີຣີ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ 250.000 ຄົນຖືກເສຍຊີວິດ ແລະ ນັບລ້ານຄົນຕ້ອງຫນີອອກຈາກບ້ານເກີດເມືອງນອນ. ປີ 2015 ຊີຣີ ຍັງແມ່ນສະຫນາມຮົບລະຫວ່າງບັນດາປະເທດມະຫາອຳນາດ ແລະ IS. ຫລາຍປະເທດຢູ່ນອກພາກພື້ນ ໄດ້ແຊກແຊງໂດຍກົງເຂົ້າເສີກກາງເມືອງ, ໃນນັ້ນ ພົ້ນເດັ່ນ ແມ່ນພັນທະມິດຕ້ານ IS ໂດຍ ອາເມລິກາ ນຳຫນ້າ ແລະ ການແຊກແຊງຂອງລັດເຊຍ. ປະສິດທິຜົນຂອງບັ້ນຮົບດັບສູນ IS ບໍ່ທັນບັນລຸປະສິດທິຜົນຄືດັ່ງຄວາມຫວັງ ແຕ່ບັນດາຜົນເສຍຫາຍທີ່ໄດ້ຮັບຈາກການແຊກແຊງນີ້ພັດໃຫຍ່ຫລວງກວ່າ.
ການແຊກແຊງຂອງລັດເຊຍ ເຂົ້າຊີຣີ ແມ່ນເລີ່ມຕົ້ນແຕ່ວັນທີ 30/9 ໄດ້ຮັບຖືວ່າແມ່ນການຜັນແປເປັນຫນ້າສົນໃນທີ່ສຸດ. ເຫດການນີ້ ເຮັດໃຫ້ເກີດການແກ້ແຄ້ນຄັ້ງຕ່າງໆທີ່ຮ້າຍແຮງ ກໍ່ຄວາມສົນໃຈໃຫ້ຫາງສຽງໃນພາກພື້ນ ແລະ ໂລກຄື: ກໍລະນີ IS ຍິງເຮືອບິນໂດຍສານຂອງລັດເຊຍ ຕົກຢູ່ແຫລມ Sinai ປະເທດ ອີຢີບ ເມື່ອວັນທີ 31/10 ເຮັດໃຫ້ 224 ຄົນຖືກເສຍຊີວິດ ຫລື ກໍລະນີ ຕວກກີ ຍິງເຮືອບິນສູ້ຮົບ Su 24 ຂອງລັດເຊຍ ຕົກ ເມື່ອເດືອນ 11 ພາໄປເຖິງວິກິດການທີ່ຮ້າຍແຮງຊື່ງບໍ່ເຄີຍມີມາກ່ອນໃນການພົວພັນລະຫວ່າງສອງປະເທດ ລັດເຊຍ ແລະ ຕວກກີ . ສຳລັບ ຝລັ່ງ, ຊື່ງແມ່ນປະເທດເຂົ້າຮ່ວມພັນທະມິດຕ້ານ IS ໂດຍ ອາເມລິກາ ນຳຫນ້າ ກໍຖືກການບຸກໂຈມຕີກໍ່ການຮ້າຍຢ່າງນອງເລືອດຢູ່ນະຄອນຫລວງ ປາຣີ ເຮັດໃຫ້ ມີຜູ້ເສຍຊີວິດ 129 ຄົນ ແລະ ກວ່າ 350 ຄົນຖືກບາດເຈັບ ນັ້ນແມ່ນຜົນຮ້າຍສຳລັບ ຝລັ່ງ ເວົ້າສະເພາະ ແລະ ເອີລົບ ເວົ້າລວມ ເມື່ອເຂົ້າຮ່ວມສົງຄາມຢູ່ ຕາເວັນອອກກາງ. ນອກນັ້ນ ການແຊກແຊງເຂົ້າຕາເວັນອອກກາງ ກໍເຮັດໃຫ້ເກີດສະພາບການຊາວອົບພະຍົບເປັນຈຳນວນຫລວງຫລາຍ ຫລັ່ງໄຫລເຂົ້າ ເອີລົບ.
ໃນຂະນະນັ້ນ, ສະພາບການຢູ່ບັນດາປະເທດອື່ນໆໃນພາກພື້ນຕາເວັນອອກກາງໃນປີ 2015 ຜ່ານມາ ກໍ່ບໍ່ໄດ້ດີປານໃດ. ການຕໍ່ສູ້ຍາດເອົາສິດອຳນາດຂອງຝ່າຍຕ່າງໆຢູ່ປະເທດເຫຼົ່ານີ້ພາຍຫຼັງລະດູບານໃໝ່ ອາຣັບສືບຕໍ່ເປັນສິ່ງກີດຂວາງວິວັດທະນາການມຸ່ງໄປເຖິງສະຖຽນລະພາບຢູ່ ລີບີ. ສິ່ງສະແດງໃຫ້ເຫັນຢ່າງຈະແຈ້ງທີ່ສຸດ ນັ້ນແມ່ນການຄົງຕົວຂອງສອງລັດຖະບານ ແລະ ສອງສະພາແຫ່ງຊາດຂອງສອງຝ່າຍທີ່ກົງກັນຂ້າມໃນການປະທະກັນ. ໂດຍບໍ່ຫົວຊາຕໍ່ຄວາມມານະພະຍາຍາມໄກ່ເກ່ຍສອງສາກົນ, ບັນດາຝ່າຍປະທະກັນເພື່ອຍາດເອົາສິດອຳນາດຢູ່ ລີບີ ກໍ່ບໍ່ທັນບັນລຸໄດ້ຂໍ້ຕົກລົງສັນຕິພາບ ເພື່ອສ້າງຕັ້ງລັດຖະບານໃໝ່, ໄກ່ເກ່ຍປອງດອງຊາດ ແລະ ຢຸດຕິການຮົບເທື່ອ. ຢູ່ ອີເອແມນ, ເສິກກາງເມືອງພວມຜັນແປໄປຢ່າງສັບສົນ. ສົງຄາມໃນປີ 2015 ໄດ້ເຮັດໃຫ້ 28.000 ຄົນເສຍຊີວິດ, ໃນນັ້ນສ່ວນຫຼາຍແມ່ນສາມັນຊົນ. ສິ່ງທີ່ໜ້າເວົ້າເຖິງນັ້ນແມ່ນ, ເສິກກາງເມືອງພວມກໍ່ຄວາມເຄັ່ງຕຶງລະຫວ່າງສອງນິກາຍອິດສະລາມ ໃນພາກພື້ນ ແມ່ນ Shiite ແລະ Sunny . ວິວັດທະນາການສັນຕິພາບລະຫວ່າງ ອິດສະຣາແອນ ແລະ ປາແລດສະຕີນ ຍັງບໍ່ທັນແກ້ໄຂໄດ້. ເຖິງວ່າຄວາມມານະພະຍາຍາມເຮັດໃຫ້ປະຊາຄົມສາກົນຮັບຮອງ ປາແລດສະຕີນ ເປັນລັດເອກະລາດໄດ້ປະກົດຜົນເປັນຈິງແລ້ວກໍ່ຕາມ, ແຕ່ຄວາມມານະພະຍາຍາມນັ້ນພັດບໍ່ໄດ້ຮັບຄວາມຮັບຮອງຈາກອິດສະຣາແອນເທື່ອ, ອັນ ໄດ້ພາໃຫ້ເຂດ ກາຊາບໍ່ທັນມີສັນຕິພາບ. ຄວາມເສຍຫວັງຂອງປະຊາຊົນ ປາແລດສະຕີນນັບມື້ນັບເພີ່ມຂຶ້ນ, ກາຍເປັນການປະທະກັນລະຫວ່າງກອງທັບ ອິດສະລາແອນ ແລະ ປະຊາຊົນ ປາແລດສະຕີນ, ເຮັດໃຫ້ມີຜູ້ເສຍຊີວິດ ແລະ ຮັບບາດເຈັບນັບສິບຄົນ. ສິ່ງດັ່ງກ່າວໄດ້ທັບມ້າງຄວາມຫວັງຢາກເຊື່ອມຕໍ່ການເຈລະຈາໂດຍສັນຕິລະຫວ່າງສອງຝ່າຍໂດຍໄວ
ຈຸດພົ້ນເດັ່ນທີ່ຫາຍາກ
ໃນສະພາບຢູ່ຕາເວັນອອກກາງຍັງມີຄວາມບໍ່ລົງລອຍກັນຫຼາຍຢ່າງນັ້ນ, ພັດປະກົດມີຈຸດທີ່ພົ້ນເດັ່ນນັ້ນແມ່ນ, ເລື່ອງ ອີຣານບັນລຸໄດ້ຂໍ້ຕົກລົງນິວຄະເລຍປະຫວັດສາດກັບກຸ່ມ P5+1, ແກ້ໄຂການປະທະກັນລະຫວ່າງ ອາເມລິກາ ແລະ ຝ່າຍຕາເວັນຕົກ ກັບປະເທດອິດສະລາມ ອີຣານ ທີ່ແກ່ຍາວນັບທົດສະວັດທີ່ຜ່ານມາ. ການຮ່ວມມືລະຫວ່າງ ອີຣານ ແລະ ຝ່າຍຕາເວັນຕົກ ໄດ້ເປີດແງ່ຫວັງໃຫ້ແກ່ການແກ້ໄຂຫຼາຍບັນຫາຢູ່ພາກພື້ນ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ບັນດານັກໄຈ້ແຍກຍັງຄົງຊີ້ອອກບັນດາຄວາມວິຕົກກັງວົນໃໝ່, ບາງເທື່ອບົດບາດຂອງ ອີຣານເອງ ໄດ້ປະກອບສ່ວນເພີ່ມຄວາມວິຕົກກັງວົນໃຫ້ບັນດາປະເທດບ້ານໃກ້ເຮືອນຄຽງໃນພາກພື້ນ, ຍູ້ວິວັດທະນາການສັນຕິພາບຢູ່ຕາເວັນອອກກາງອອກຈາກເປົ້າໝາຍ.
ຜ່ານການຜັນແປມາເປັນເວລາ 1 ປີ ດ້ວຍການແຊກແຊງຈາກພາຍນອກ, ພ້ອມກັບຜົນສະທ້ອນຕ່າງໆ, ບໍ່ມີໃຜສາມາດຄາດຄະເນອະນາຄົດໃຫ້ພາກພື້ນຕາເວັນອອກກາງໃນຊຸມວັນຈະມາເຖິງໄດ້. ສິ່ງທີ່ແນ່ນອນນັ້ນແມ່ນ, ພາກພື້ນນີ້ຍັງຄົງສືບຕໍ່ວິວັດທະນາການທີ່ຫຍຸ້ງຍາກ ເພື່ອສາມາດຍາດໄດ້ສັນຕິພາບ.