(vovworld)- ຊາວເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງ ແມ່ນຫນຶ່ງໃນຈຳນວນບັນດາເຜົ່າມີພົນລະເມືອງຫນ້ອຍທີ່ດຳລົງຊີວິດຢູ່ເຂດທາງທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງເຫນືອລຽບຕາມສາຍພູຫລວງ. ດ້ວຍພົນລະເມືອງປະມານກວ່າ 50.000 ຄົນ ທີ່ດຳລົງຊີວິດຢູ່ແຂວງ ກອນຕູມ ເປັນຕົ້ນ. ພ້ອມກັບບັນດາສາງວັນນະຄະດີພື້ນເມືອງທີ່ອຸດົມສົມບູນນັ້ນ, ຊາວເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງ ຍັງຄົງຮັກສາປະເພນີໃນພິທີສູ່ຂໍ, ງານດອງທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະໄວ້. ບົດຂຽນຂອງ ນັກຂ່າວ ອີວຽນ.
ຜູ້ສາວຊາວເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງ ໄປຫາຟືນ
|
ເມື່ອມາຢ້ຽມຢາມບັນດາໝູ່ບ້ານຂອງ ຊາວເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງ ຢູ່ ເຂດໄຕງວຽນ ທ່ານຈະເຫັນວ່າ ຢູ່ທາງຫນ້າເຮືອນຂອງຫລາຍຄອບຄົວຢູ່ທີ່ນີ້ມີຟືນຫລາຍມັດວາງກອງກັນ ແລະ ຖືກປົກປິດຮັກສາໄວ້ຢ່າງລອບຄອບ. ຕາມປະເພນີຂອງ ຊາວເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງ, ເມື່ອມີອາຍຸຫລາຍກວ່າ 15 ປີ, ບັນດານາງສາວເລີ່ມຄິດເຖິງການເຂົ້າປ່າຫາຟືນເພື່ອ ມີເງືື່ອນໄຂຄົບຖ້ວນໃນການກະກຽມເອົາຜົວ. ແຕ່ລະເທື່ອເມື່ອໄປໄຮ່, ຜູ້ເປັນແມ່ໄດ້ແນະນຳຢ່າງລະອຽດໃຫ້ລູກສາວຂອງຕົນວິທີຫາຟືນ. ຟືນທີ່ຫາມາຕ້ອງແມ່ນຟືນງາມ, ມີຄວາມຍາວທໍ່ກັນ ແລະ ຫາໃຫ້ໄດ້. ຖ້າເຮັດໄດ້ຄືແນວນັ້ນ ຄວາມຮັກຂອງຜູ້ບ່າວຜູ້ສາວຍິ່ງສະຫນິດຕິດພັນກວ່າ. ຊາວເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງ ຖືວ່າ ພຽງແຕ່ສັງເກດເບິ່ງຟືນຂອງຜູ້ສາວຫາມາໄດ້ກໍ່ສາມາດຕີລາຄາໄດ້ວ່າ ຄຸນນະທາດ, ຄວາມຄ່ອງແຄ້ວຂອງຜູ້ສາວຄົນນັ້ນເປັນແນວໃດ. ຟືນແຫ່ງຄວາມຮັກນີ້ກໍແມ່ນຊັບສົມບັດມູນມັງພິເສດຂອງ ເຈົ້າສາວເພື່ອສ້າງຄວາມອົບອຸ່ນໃຫ້ພໍ່ແມ່ເຈົ້າບ່າວເມື່ອອາກາດຫນາວຈັດ. ນີ້ໄດ້ຮັບຖືວ່າແມ່ນຫນຶ່ງໃນບັນດາປະເພນີອັນດີງາມ ມີຄວາມໝາຍມະນຸດສາດ ສະແດງໃຫ້ເຫັນຄຸນນະທາດ, ຄວາມມານະອົດທົນ, ດຸຫມັ່ນຂອງແມ່ຍິງ ຊາວເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງ ແມ່ນຈຸດວັດທະນະທຳອັນດີງາມແຫ່ງຄວາມຮັກຂອງຄູ່ບ່າວສາວ. ເອື້ອຍ ອີຮົ່ງ, ປະທານຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນ ຕາແສງ ດັກຢຸກ ເມືອງ ງອກໂຮ່ຍ ແຂວງກອນຕູມ ແບ່ງປັນວ່າ:
“ປະເພນີ “ຟືນສິນສອດ”ຂອງ ຊາວເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງ ແມ່ນຮີດຄອງປະເພນີອັນດີງາມ. ເມື່ອປະຕິບັດປະເພນີ ໃນພິທີສູ່ຂໍ, ງານດອງ ຜູ້ສາວຕ້ອງຫາຟືນໃຫ້ໄດ້ ປະມານກວ່າ 100 ມັດ ຈຶ່ງເອົາຜົວໄດ້.”
ຕາມຂະນົບທຳນຽມຂອງ ຊາວເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງ, ຜູ້ສາວຕ້ອງເປັນເຈົ້າການໃນການສົມລົດຂອງຕົນ ແລະ ການເລືອກເຟັ້ນຂອງລູກເຕົ້າໄດ້ຮັບຄວາມເຄົາລົບຈາກພໍ່ແມ່. ຢາກເອົາຜົວ, ບັນດານາງສາວບໍ່ພຽງແຕ່ກະກຽມຟືນເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງຕ້ອງມີຄວາມຊຳນານງານໃນການຈັກສານ, ຕ່ຳແຜ່ນແພອີກດ້ວຍ. ເມື່ອບັນດານາງສາວຮອດເກນອາຍຸຊອກຫາຄູ່ຄອງ, ພົບອ້າຍບ່າວຜູ້ໃດຊື່ງຕົນເອງມັກ, ດ້ວຍວິທີເລືອກເອົາທ່ອນອ້ອຍຫລືໝາກແຕງທີ່ປູກຢູ່ໄຮ່ຫລືສາລີປີ້ງ.. ບັນດາເຄື່ອງຂອງເຫລົ່ານີ້ ຜູ້ສາວຕ້ອງເອົາໄປເຖິງເຮືອນຣົງ(ສາລາບ້ານ)ເພື່ອມອບໃຫ້ຜູ້ບ່າວໂດຍຊ່ອງຫນ້າຂອງຜູ້ບ່າວໝົດທຸກຄົນໃນບ້ານ, ຜູ້ສາວເປັນເຈົ້າການໃນການເຊີນຜູ້ບ່າວກິນ. ຖ້າຫາກຜູ້ບ່າວຄົນນັ້ນຕົກລົງຈະກິນ ໝາຍຄວາມວ່າ ເຂົາເຈົ້າໄດ້ກາຍເປັນຄູ່ຮັກກັນແລ້ວ. ໃນໄລຍະຄູ່ບ່າວສາວພວມຊອກຮູ້ເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນ ແລະ ຈະມີຜູ້ທີ່ມີອິດທິພົນຊື່ສຽງໃນບ້ານ, ບໍ່ແມ່ນຍາດຕິພີ່ນ້ອງຂອງສອງຄອບຄົວຜູ້ບ່າວຜູ້ສາວ ໄດ້ຫາງຫາກະກຽມເຄື່ອງຂອງ ແລະ ຮັບຜິດຊອບເປັນເຈົ້າໂຄດລຸງຕາ. ງານດອງຂອງ ຊາວເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງໄດ້ແບ່ງເປັນ 2 ຂັ້ນຕອນ: ພິທີສູ່ຂໍ ແລະ ງານດອງ. ພິທີສູ່ຂໍໄດ້ຮັບການຈັດຂຶ້ນໃນຍາມກາງຄືນ ຕາມລຳດັບແມ່ນດຳເນີນຢູ່ເຮືອນຂອງເຈົ້າບ່າວແລ້ວ ຈຶ່ງໄປຈັດຢູ່ເຮືອນຂອງເຈົ້າສາວ ແລະ ຕ້ອງປິດລັບ. ທີ່ພິທີສູ່ຂໍນີ້, ເຈົ້າໂຄດລຸງຕາ ທຳພິທີ ຂໍອະນຸຍາດເທວະດາຟ້າແຖນ ແລະ ບັງຄັບໃຫ້ຜູ້ສາວຕ້ອງຮັບຜິດຊອບການຕັດຄໍໄກ່ ຊື່ງແມ່ນສັດສິນທີ່ເປັນມຸງຄຸນຊື່ງຄອບຄົວເຈົ້າບ່າວມອບໃຫ້. ພາຍຫລັງດຳເນີນພິທີສູ່ຂໍຢູ່ເຮືອນເຈົ້າບ່າວແລ້ວ, ຄອບຄົວເຈົ້າສາວມາຕ້ອນຮັບຄອບຄົວເຈົ້າບ່າວ ແລະ ເຈົ້າໂຄດລຸງຕາ ກັບຄືນມາທຳພິທີສູ່ຂໍຢູ່ເຮືອນຂອງຕົນ. ເມື່ອຮອດມື້ສັນວັນດີ, ງານດອງໄດ້ຈັດຂຶ້ນໃນກາງເວັນ. ຮອດເວລານີ້ ສິ່ງສຳຄັນທີ່ສຸດ ແມ່ນສົ່ງຟືນຈາກເຮືອນເຈົ້າສາວໄປຍັງເຮືອນເຈົ້າບ່າວ. ຕອບຄືນ, ຄອບຄົວເຈົ້າບ່າວມອບໃຫ້ຄອບຄົວເຈົ້າສາວ ຂາໝູອັນຫນຶ່ງ ແລະ ເຂົ້າສານ, ເກືອ, ໝາກເຜັດຫນ້ອຍຫນຶ່ງພ້ອມກັບກວດເຫລົ້າ, ໝາກນ້ຳເຕົ້າຫນື່ງກວດ ເພື່ອໃຫ້ຄອບຄົວເຈົ້າສາວເອົາເມືອບ້ານ. ພາຍຫລັງທຳພິທີສູ່ຂໍສຳເລັດແລ້ວ, ຄອບຄົວເຈົ້າບ່າວ ແລະ ຄອບຄົວເຈົ້າສາວອວຍພອນກັນດ້ວຍການຂັບກ້ຽວກັນຈົນເຖິງຕອນທ່ຽງ. ອ້າຍດວານຮ່ວາຍທວດ, ນັກທ່ອງທ່ຽວເຂົ້າຮ່ວມງານດອງຂອງຊາວເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ຍາກທີ່ຈະມີຜູ້ຄົນໃດຢູ່ເຂດທົ່ງພຽງໄດ້ມີໂອກາດເຂົ້າຮ່ວມງານດອງທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊາວເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງ ແມ່ນຫນຶ່ງໃນຈຳນວນ 54 ຊົນເຜົ່າຂອງຫວຽດນາມ. ອ້າຍ ດ່ວານຮວ່າຍທວດ ເລົ່າສູ່ຟັງວ່າ:
“ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມລາຍການຟ້ອນໃນມື້ຈັດງານດອງຂອງຊົນເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງ. ດ້ວຍບັນດາຈັ່ງຫວະ ວາດຟ້ອນທີ່ແປກປະຫລາດຂອງຊາວເຜົ່າ, ສະນັ້ນ ເມື່ອໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມເຕັ້ນລຳພ້ອມກັບປະຊາຊົນຢູ່ທີ່ນີ້ ຂ້າພະເຈົ້າຮູ້ສຶກພາກພູມໃຈຫລາຍ.”
ຜູ້ສາວຊາວເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງ ກຽມຟືນສິນສອດ
|
ປະຈຸບັນ, ປະເພນີ “ຟືນສິນສອດ” ຂອງຊາວເຜົ່າແຢ໋ຈຽງ ໄດ້ຮັບການປະຕິບັດຕາມລັກສະນະເປັນສັກຍາລັກ. ໃນໂອກາດງານດອງຂອງບັນດາຄູ່ຜົວເມຍຫນຸ່ມ, ຄອບຄົວເຈົ້າສາວພຽງກະກຽມຟືນແຕ່ 10 – 15 ມັດເພື່ອໃຫ້ເຈົ້າສາວເອົາໄປ ມອບໃຫ້ຄອບຄົວເຈົ້າບ່າວ. ສິ່ງນີ້ໄດ້ຈັດເຂົ້າຂະນົບທຳນຽມຂອງໝູ່ບ້ານ, ຜ່ານນັ້ນ ປະກອບສ່ວນປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ. ເອື້ອຍ ອີຮົ່ງ, ປະທານຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນ ຕາແສງ ດັກຢຸກ, ເມືອງງອກໂຮ່ຍ ແຂວງກອນຕູມ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ປະຈຸບັນ ປະເພນີຫາຟືນສິນສອດຂອງຊາວເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງໄດ້ນຳເຂົ້າໃນມະຕິຂອງຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນ. ແລະ ປະລິມານຟືນທີ່ຫາມາໄດ້ກໍ່ຫລຸດລົງແລ້ວ ເຫລືອພຽງແຕ່ 10 -15 ມັດເທົ່ານັ້ນ. ໝາຍຄວາມວ່າ ພຽງແຕ່ຫາມາເປັນສັກຍາລັກເພື່ອທັງຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ, ທັງຮັບປະກັນໃຫ້ຕົ້ນໄມ້ໃນປ່າພັດທະນາ.”
ປະເພນີ “ຟືນສິນສອດ” ຂອງຊາວເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງ ບໍ່ພຽງແຕ່ແມ່ນຮີດຄອງປະເພນີເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງແມ່ນຄວາມງາມດ້ານວັດທະນະທຳ, ການສຶກສາທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊາວເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງ ອີກດ້ວຍ. ນັ້ນແມ່ນໄມ້ຫາວັດແທກເນື້ອແທ້ ແລະ ບຸກຄະລີກະພາບຂອງບັນດານາງສາວຊາວເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງ ບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນຂີດໝາຍແຫ່ງການເຕີບໃຫຍ່ຂອງຜູ້ສາວ, ຜູ້ບ່າວເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງມີຄວາມໝາຍກ່ຽວກັບຄວາມສາມາດເປັນເຈົ້າໃນຊີວິດອີກດ້ວຍ. ປະຈຸບັນຊີວິດໄດ້ມີການປ່ຽນແປງຫລາຍແລ້ວ, ຊາວເຜົ່າ ແຢ໋ຈຽງ ຍັງຄົງຮັກສາຮີດຄອງປະເພນີອັນດີງາມນີ້ ຄືດັ່ງສານແຫ່ງຄວາມຮັກທີ່ລ້ຳຄ່າໃນງານດອງຊື່ງບໍ່ມີສິ່ງຂອງໃດສາມາດທົດແທນໄດ້.