(VOVworld)-ในวิถีชีวิตของชนเผ่าไย้ ขนมพื้นเมืองต่างๆเช่น ขนมจึง ขนมขาว ขนมบ๋อง เป็นต้นถือเป็นอาหารอย่างหนึ่งที่ขาดมิได้บนถาดอาหารเซ่นไหว้ในช่วงเทศกาลสำคัญๆไม่ว่าจะเป็นปีใหม่ งานแต่งงาน งานชุมชนหรืองานศพ โดยความหมายของขนมเหล่านี้คือเพื่อเป็นการรายงานผลงานการผลิตของชาวบ้านในรอบปีและขอให้บรรพบุรุษกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายปกป้องให้ทุกคนปลอดภัยแข็งแรงและการเก็บเกี่ยวได้ผลดี

ขนมข้าวต้มมัดดำของชนเผ่าไย้(laocai.gov.vn)

เนื่องจากเป็นอาหารที่สำคัญเพื่อเซ่นไหว้ การเตรียมวัตถุดิบเพื่อทำขนมจึงต้องมีความเคร่งครัดเพื่อแสดงให้เห็นถึงความเคารพต่อบรรพชน โดยขนมแบ๊งจึงของชนเผ่าไย้ไม่เหมือนแบ๊งจึงหรือขนมข้าวต้มมัดทั่วไปที่เป็นรูปสี่เหลี่ยมจตุรัส หากมีรูปทรงสามเหลี่ยม ตามการบอกเล่าของผู้อาวุโสในชุมชนเผ่าไย้ การทำขนมนี้มีหลายขั้นตอนและต้องเลือกวัตถุดิบอย่างพิถีพิถันเช่น ใบตองที่ใช้ห่อต้องเป็นใบตองป่า ข้าวเหนียวต้องใหม่และหอมที่ชาวบ้านปลูกเองนอกนั้นก็มีถัวเขียวและหมูสามชั้นปรุงรสย่างที่ทำเป็นใส้ การห่อขนมข้าวต้มมัดของชาวไย้ก็ไม่ใช่เรื่องง่ายเพราะต้องห่อและมัดให้แน่น มีทรงสวยๆและใส้ข้างในต้องอยู่ตรงกลางเพื่อให้ตอนสุกแล้วหั่นเป็นชิ้นก็จะมีทั้งถั่วทั้งหมูข้างในครบทุกชิ้น นางหว่างถิบ๊ก ที่หมู่บ้านหล่วงเดอ อ.บ๊าตซาต จังหวัดลาวกายเผยว่า “ขนมข้าวต้มมัดของเราต้องมีทรงสวยๆซึ่งมองจากการห่อขนมก็สามารถรู้ว่าคนที่ทำนั้นมีฝีมือหรือไม่ เราต้องทำให้ดีเพื่อใช้เซ่นไหว้บรรพบุรุษ การเซ่นไหว้ในแต่ละครั้งจะต้องทำขนมอย่างน้อย7อันและวางไว้บนหิ้งบูชาเพื่อทำพิธีเป็นเวลา2วันถึงจะทานได้”

ขั้นตอนการห่อขนมข้าวต้มมัดแบบชาวไย้ก็มีข้อต้องห้ามหลายอย่างเช่น ขณะทำการห่อต้องวางบนโต๊ะห้ามวางบนตักมิฉะนั้นตอนลวกขนมจะไม่สุก หลังจากห่อเสร็จต้องแช่น้ำ3-4ชั่วโมงก่อนต้ม โดยต้องใช้ไฟอ่อนและสม่ำเสมอประมาณ10ชั่วโมงและขนมชุดแรกที่เอามาจากหม้อจะต้องนำไปเซ่นไหว้บรรพบุรุษก่อน

เตรียมขนมเซ่นไหว้บรรพบุรุษ

มีขนมอีกอย่างหนึ่งที่ขาดมิได้บนโต๊ะอาหารของชาวไย้คือขนมบ๋องที่ทั้งหอมหวานและมัน ซึ่งมักจะเห็นในทุกครอบครัวช่วงฉลองปีใหม่ โดยข้าวสารเหนียวที่ใช้ทำขนมต้องเป็นข้าวชั้นดี นายหว่างอาเมา ชาวไย้ที่อ.บ๊าตซาตจ.ลาวกายเผยว่า“ก่อนอื่นต้องนึ่งข้าวเหนียวให้สุก หลังจากนั้นผสมกับแป้งเพื่อไม่ให้ติดกันแล้วนำไปคลึงให้เม็ดข้าวเหนียวแบน และตากให้แห้งเพื่อที่จะเก็บได้นาน ต้องการทำขนมเมื่อไหร่ก็เอามาคั่วให้หอมแล้วผสมกับน้ำตาล”

สำหรับขนมแบ๊งขาวก็เป็นขนมอีกอย่างที่ชาวไย้มักจะทำเพื่อเชิญเพื่อนมิตรหรือมอบเป็นของขวัญให้กันในวันตรุษเต๊ต ซึ่งโดยรวมแล้วก็มีขั้นตอนการทำคล้ายขนมบ๋องแต่จะนำข้าวที่คั่วนั้นไปบดเป็นแป้งแล้วใส่หม้อวางบนพื้นพักไว้2-3วัน นาง วีทิแยง ที่หลวงล้าว ก๊กซาน เผยว่า“นำแป้งที่พักไว้นั้นไปคลุกกับน้ำตาลที่ตำละเอียดแล้ว ต้องผสมให้เข้ากันจนเหนียวเป็นก้อน ต่อจากนั้นก็คลึงแป้งสัก10นาทีก่อนที่จะตัดให้ได้ขนาดตามความต้องการ”

โดยทั่วไปแล้วขนมทุกชนิดต่างทำจากวัตถุดิบที่ชาวบ้านผลิตได้เองเพื่อเป็นการแสดงให้เห็นถึงความเคารพต่อบรรพชนและวิธีการทำขนมนั้นยังคงได้รับการสืบทอดและอนุรักษ์มาตราบเท่าทุกวันนี้เสมือนเป็นเอกลักษณ์วัฒนธรรมส่วนหนึ่งที่ไม่อาดขาดได้ในชุมชนชนเผ่าไย้ในเวียดนาม./.