ชนเผ่าม้งในหมู่กังจ๋าย จังหวัดเอียนบ๊ายแสดงแคน

แคนเป็นเครื่องดนตรีที่ถือเป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญในชีวิตทางจิตใจของชาวม้ง เสียงแคนเหมือนสายสัมพันธ์เชื่อมโยงอดีต ปัจจุบันและอนาคต เป็นเสียงที่สื่อถึงความรักของคู่หนุ่มสาว  แคนเป็นเหมือนเพื่อนสนิทของชาวม้งตั้งแต่เกิด  ตอนดีใจหรือเสียใจชาวม้งจะเป่าแคนเพื่อถ่ายทอดอารมณ์ความรู้สึกของตน ชาวม้งเป่าแคนด้วยลีลาสนุกๆเพื่อชวนเพื่อนไปตลาด อวยพรให้ประสบแต่สิ่งที่ดีในปีใหม่ ส่วนในงานศพ เสียงแคนมีลีลาที่ช้าๆเพื่อแสดงความเสียใจถึงครอบครัวและส่งผู้ตายไปยังโลกหน้า นอกจากนี้ เสียงแคนยังช่วยให้คนรุ่นหลังไม่ลืมต้นกำเนิดและรากเหง้า จิตใจแห่งความสามัคคีและการฟันฝ่าอุปสรรคในชีวิต ศิลปิน หย่างอาซู อำเภอเมืองจ๋ามเติ๊ว จังหวัดเอียนบ๊าย เผยว่า

“ชาวเผ่าม้งมีเครื่องดนตรีต่างๆ แต่แคนเป็นเครื่องดนตรีเพียงอย่างเดียวที่ถูกใช้แสดงในทุกงานเช่น งานแต่งงานและงานศพ และพิธีกรรมต่างๆ”

 แคนในภาษาของชาวม้งคือ เก่งหรือเข่ง เป็นเครื่องดนตรีที่เป็นเอกลักษณ์ มีความผูกพันกับภาพลักษณ์ของชายชนเผ่าม้ง   การที่ชายชนเผ่ามม้งเป่าและรำแคนเป็นการแสดงความสามารถ แสดงความปรารถนาเกี่ยวกับชีวิตในหมู่บ้านเขตเขาสูง การเป่าแคนไปพร้อมๆ กับท่าทางการฟ้อนต่าง ๆ  เช่น การหมุนตัว การก้าวเท้า     ทำให้ดูแปลกตาและน่าสนใจอย่างมาก  

ในหลายปีที่ผ่านมา เพื่ออนุรักษ์เอกลักษณ์วัฒนธรรมของชนเผ่าต่างๆ อำเภอหมู่กังจ๋าย จ๋ามเติ๊วและวันเชิ้นได้จัดตั้งคณะแสดงศิลปะของชาวเผ่าม้งนับสิบแห่ง   นอกจากนี้ การแสดงแคนได้รับการสานต่อจากรุ่นสู่รุ่นผ่านกิจวัตรต่าง ๆ  ผ่านการแข่งขัน กิจกรรมทางวัฒนธรรมและศิลปะในท้องถิ่น ที่อำเภอหมู่กังจ๋ายและจ๋ามเติ๊ว ยังมีการเปิดชั้นเรียนสอนการแสดงแคนให้แก่เยาวชนเผ่าม้ง  โดยได้เรียนการเป่าแคนและการแสดงฟ้อนแคนและการระบำพื้นเมืองของชาวเผ่าม้ง ซึ่งมีส่วนร่วมปลูกฝังความรักเครื่องดนตรีของชนเผ่าตน นาย เห่ออาถ่าว หนึ่งในผู้ที่สอนการเป่าแคนม้งในหมู่บ้านต่าจื่อ ตำบลบ๋านกง อำเภอเมืองจ๋ามเติ๊ว เผยว่า

“เมื่อปี 2016 ผมเริ่มสอนการเป่าแคนให้แก่ลูก หลังจากนั้นมีผู้มาเรียนสองสามคน  จำนวนผู้เรียนได้เพิ่มขึ้นเป็น 13 คน ผมเปิดชั้นเรียนที่อำเภอเมืองจ๋ามเติ๊วเพื่อสอนการเป่าแคนและการแสดงแคนให้แก่ผู้ที่สนใจ”

ศิลปินสอนการรำแคนให้แก่นักเรียนในโรงเรียนมัธยมประจำสำหรับชนกลุ่มน้อย เชกูญา อำเภอหมู่กังจ๋าย  (Photo: baoyenbai.com.vn)

ศิลปะการแสดงแคนเป็นหนึ่งในมรดกที่เป็นเอกลักษณ์วัฒนธรรมของชนเผ่าม้ง แสดงให้เห็นถึงความคิดสร้างสรรค์ วัฒนธรรมและวิถีชีวิตของชาวเผ่าม้งในด้านความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์ด้วยกันและระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติ เมื่อเร็วๆนี้ ศิลปะการแสดงแคนของชนเผ่าม้งในอำเภอหมู่กังจ๋าย จ่ามเติ๊วและวันเชิ้น จังหวัดเอียนบ๊าย ได้รับการรับรองเป็นมรดกวัฒนธรรมนามธรรมระดับชาติ นาย อย่างอาป่าง ศิลปินแสดงแคนม้ง อำเภอหมู่กังจ่าย เผยว่า

“ผมและชาวบ้านรู้สึกดีใจมากๆ ที่ศิลปะการแสดงแคนของชาวเผ่าม้งได้รับการรับรองเป็นมรดกวัฒนธรรมนามธรรมระดับชาติ   สำหรับชุมชน สิ่งนี้สร้างคุณค่าเป็นอย่างมาก มีส่วนร่วมปกป้องไม่ให้คุณค่าของมรดกนี้สูญหายไป  ผมจะสอนศิลปะการแสดงแคนให้แก่เด็กๆต่อไป”

การที่ศิลปะการแสดงแคนของชนเผ่าม้งในจังหวัดเอียนบ๊ายได้รับการรับรองเป็นมรดกวัฒนธรรมนามธรรมระดับชาติเป็นการสดุดีคุณค่าวัฒนธรรมของมรดก มีส่วนช่วยส่งเสริมความรับผิดชอบในการสืบทอดมรดกนี้ให้แก่คนรุ่นหลัง.