องค์การความร่วมมือเซี่ยงไฮ้ได้รับการจัดตั้งเมื่อปี 2001 ณ เมืองเซียงไฮ้ ประเทศจีน ด้วย 9 ประเทศสมาชิกได้แก่ จีน รัสเซีย คาซัคสถาน คีร์กีซสถาน ทาจิกิสถาน อุซเบกิสถาน ปากีสถาน อินเดีย และอิหร่าน SCO เป็นองค์การที่กินพื้นที่ยูเรเชียกว่าร้อละ 60 รวมประชากรเกือบร้อยละ 50 และจีดีพีทั่วโลกร้อยละ 32  

เพิ่มการเชื่อมโยง

ในบทบาทการเป็นประธานหมุนเวียน SCO  นับตั้งแต่ต้นปีนี้ คาซัคสถานได้จัดเกือบ 180 กิจกรรม โดยเน้นหารือเกี่ยวกับการผลักดันการรักษาความมั่นคง เสถียรภาพในประเทศสมาชิกและภูมิภาค ผลักดันการปฏิบัติยุทธศาสตร์ในระยะยาวเกี่ยวกับการเชื่อมโยงด้านการค้า การลงทุน คมนาคมและพลังงาน บนพื้นฐานความได้เปรียบร่วมของหลายประเทศสมาชิก SCO คือมีแหล่งทรัพยากรธรรมชาติ แร่ธาตุและพลังงานที่อุดมสมบูรณ์ คาซัคสถานถือความร่วมมือด้านพลังงานเป็นประเด็นที่ได้รับความสนใจเป็นอันดับต้นๆในการประชุมสุดยอด SCO ปีนี้ ในการประชุมรัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงานของประเทศสมาชิก SCO เมื่อวันที่ 26 มิถุนายน ณ กรุงอัสตานา รัฐบาลคาซัคสถานได้ประกาศยุทธศาสตร์การพัฒนาความร่วมมือด้านพลังงานระหว่างประเทศสมาชิก SCO จนถึงปี 2030 เพื่อให้บรรดาผู้นำประเทศสมาชิก SCO ให้สัตยาบันในการประชุมครั้งนี้ นาย Almasadam Satkaliyev รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงานคาซัคสถานเผยว่า ยุทธศาสตร์นี้เป็นผลของการประชุมหารือ 16 นัดระหว่างประเทศสมาชิก SCO  ในรอบ 1 ปีที่ผ่านมาและเมื่อได้รับการปฏิบัติ ยุทธศาสตร์นี้จะช่วยให้บรรดาประเทศสมาชิกค้ำประกันความมั่นคงด้านพลังงานและได้รับผลประโยชน์ด้านเศรษฐกิจในระยะยาว

“ยุทธศาสตร์นี้ระบุถึงบางแนวทางเชิงยุทธศาสตร์คือ ค้ำประกันความมั่นด้านพลังงาน ซึ่งประกอบด้วยการจัดทำโครงการลงทุนในขอบเขตใหญ่ในด้านการผลิตไฟฟ้า การใช้ประโยชน์จากแหล่งพลังงานหมุนเวียน การพัฒนาระบบเครือข่ายไฟฟ้าแห่งชาติ การก่อสร้างระบบสายส่งไฟฟ้าข้ามพรมแดน ระบบสำรองพลังงาน การลงทุนเพื่อพัฒนาและผลิตพลังงานอื่นๆ รวมทั้งไฮโดรคาร์บอน”

นอกจากความร่วมมือและการเชื่อมโยงด้านพลังงานแล้ว การเชื่อมโยงด้านโครงสร้างพื้นฐาน คมนาคมทางบกและทางรถไฟ ท่าเรือและเทคโนโลยีก็เป็นประเด็นใหญ่ที่ได้รับการหยิบยกขึ้นมาหารือในการประชุมสุดยอด  SCO ปีนี้  โดยเฉพาะโครงการก่อสร้างเส้นทางการขนส่งระหว่างประเทศทรานส์แคสเปียน   Trans-Caspian International Transport Route หรือที่เรียกว่า Middle Corridor  (TITR) ที่เริ่มจากจีนและภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ผ่านคาซัคสถาน ทะเลแคสเปียน อาเซอร์ไบจานและสิ้นสุดที่เขตคอเคซัสใต้ เมื่อเร็วๆนี้ จีน อุซเบกิสถานและคีร์กีซสถานได้ลงนามข้อตกลงก่อสร้างเส้นทางรถไฟที่เชื่อมสามประเทศ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของข้อคิดริเริ่ม “ระเบียงและเส้นทาง”เพื่อส่งเสริมการเชื่อมโยงทางการค้าภายในกลุ่ม นอกจากนี้ ในสภาวการณ์ที่นับวันมีความท้าทายด้านสภาพภูมิอากาศและความก้าวหน้าด้านเทคโนโลยี โดยเฉพาะปัญญาประดิษฐ์หรือ AI  บรรดาประเทศ SCO ยังผลักดันกลไกความร่วมมือ การบริหารแหล่งน้ำอย่างยั่งยืน การเพิ่มการเชื่อมโยงด้านเศรษฐกิจดิจิทัล พัฒนาระบบการค้าอิเล็กทรอนิกส์และศุลกากรอิเล็กทรอนิกส์อย่างพร้อมเพรียง สิ่งที่น่าสนใจคือ SCO กำลังผลักดันแผนการสร้างสรรค์โครงสร้างด้านการเงิน ซึ่งประกอบด้วย กลไกการชำระและการใช้เงินสกุลของประเทศสมาชิก SCO ในการแลกเปลี่ยนทางการค้าภายในกลุ่ม

การยกระดับบทบาทด้านความมั่นคง

แม้เป็นองค์การที่ให้ความสำคัญต่อการเสริมสร้างการสนทนาวัฒนธรรมและผลักดันความร่วมมือด้านเศรษฐกิจในภูมิภาคเอเชียกลาง   แต่ด้วยการเจริญเติบโตของบรรดาประเทศสมาชิกและการรับสมัครสมาชิกใหม่ SCO นับวันขยายอิทธิพลและกลายเป็นหนึ่งในองค์การระดับภูมิภาคที่มีบทบาทที่สำคัญชั้นนำในโลกด้านเศรษฐกิจ พลังงาน  นับวันยืนยันสถานะด้านความมั่นคงและภูมิรัฐศาสตร์ หลังจากที่รับอิหร่านเข้าเป็นสมาชิกเมื่อปีที่แล้ว     SCO มีแผนการรับเบลารุสเป็นสมาชิกลำดับที่ 10ในการประชุมสุดยอด SCO ปีนี้ โดยขยายขอบเขตทางภูมิศาสตร์และอิทธิพลไปยังยุโรปตะวันออก เมื่อวันที่ 25 มิถุนายน นาย เซอร์เก ลาฟรอฟ  รัฐมนตรีต่างประเทศรัสเซียได้เผยว่า  ในการประชุมสุดยอด SCO  ณ กรุงอัสตานา  เบลารุสจะเข้าเป็นสมาชิกของ SCO และเข้าร่วมการประชุมในฐานะสมาชิกอย่างสมบูรณ์

Maxim Kramarenko ผู้เชี่ยวชาญและหัวหน้าศูนย์ข้อมูลและวิเคราะห์ของสถาบันนโยบายเอเชีย-ยุโรปของคาซัคสถานเผยว่า การประชุมสุดยอด SCO ปีนี้อาจเป็นจุดเริ่มต้นของโครงสร้างความมั่นคงใหม่ในภูมิภาคเอเชีย-ยุโรป นอกจากการรับเบลารุสเข้าเป็นสมาชิก มีความเป็นไปได้ที่การประชุมสุดยอด SCO  ณ กรุงอัสตา จะประกาศการจัดตั้งศูนย์รับมือความท้าทายและภัยคุกคามด้านความมั่นคงใหม่บนพื้นฐานของการยกระดับโครงสร้างต่อต้านการก่อการร้ายในภูมิภาคหรือ RATS กลไกการสนทนาของ SCO องค์การสนธิสัญญาความมั่นคงร่วมกันหรือ CSTO และการประชุมว่าด้วยการส่งเสริมปฏิสัมพันธ์และมาตรการสร้างความไว้เนื้อเชื่อใจระหว่างประเทศในภูมิภาคเอเชียหรือCICA ซึ่งเป็นหนึ่งในความคิดริเริ่มด้านการสนทนาความมั่นคงที่ นาย คาซึม โจมาร์ท โทคาเยฟ ( Kassym Jomart Tokayev) ประธานาธิบดีคาซัคสถานประกาศเมื่อปี 2022

เป้าหมายของศูนย์นี้คือปกป้องอธิปไตยของประเทศสมาชิก SCO จากผลกระทบจากภายนอกในสภาวการณ์ที่การปะทะและความไร้เสถียรภาพทางภูมิรัฐศาสตร์ในโลกนับวันมีความผันผวนอย่างซับซ้อน ซึ่งปฏิบัติการนี้สอดคล้องกับการประกาศที่ประธานาธิบดี คาซึม โจมาร์ท โทคาเยฟ ประกาศก่อนหน้านั้นว่า  SCO ต้องทำลายลัทธิการก่อการร้าย ลัทธิแบ่งแยกดินแดนและลัทธิหัวรุนแรงและต้องกลายเป็นกลไกความร่วมมือพหุภาคีอย่างมีประสิทธิภาพด้านความมั่นคง.