ในขณะที่เวียดนามกำลังพิจารณาการจัดทำกฎหมายเกี่ยวกับสมาคมตามกระบวนการ ในประชามติได้มีความคิดเห็นว่า เวียดนามยังคงมีความลังเลเกี่ยวกับสิทธิเสรีภาพในการจัดตั้งสมาคม เนื่องจากแนวคิดจัดทำกฎหมายเกี่ยวกับสมาคมได้มีมานานแล้ว แต่จนถึงปัจจุบันยังคงอยู่ในกระบวนการจัดทำอยู่และมีความคิดเห็นอื่นที่เสนอว่า ควรสร้าง “บรรยากาศแห่งพลเรือน” ให้แก่สังคมและไม่ต้อง “ควบคุม” กลุ่มหรือสมาคมใดในสังคม   ล่าสุด หลังการดำเนินคดี นาย เหงียนวันด่ายและพวกที่ละเมิดกฎหมายอาญาในข้อหาฉกฉวยการต่อสู้เพื่อ “ประชาธิปไตย สิทธิมนุษยชน” และ “สังคมพลเรือน” โดยมีวัตถุประสงค์แอบแผงผ่าน “สมาคมพี่น้องประชาธิปไตย” ก็มีบุคคลบางคนออกมากล่าวถึงปัญหาสมาคม กลุ่มและสิทธิเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นในเวียดนาม

“บรรยากาศแห่งพลเรือน” ในเวียดนามได้รับการค้ำประกัน

ในทางเป็นจริง “บรรยากาศแห่งพลเรือน” ในเวียดนามยังคงดำเนินไปตามปกติ ถึงแม้จะยังไม่มีกฎหมายเกี่ยวกับสมาคม แต่ก็มีสมาคมหลายและองค์การพลเรือนหลายแห่งได้รับการจัดตั้งเพื่อดำเนินงาน จนถึงสิ้นปี 2017 เวียดนามมีสมาคมเกือบ 6 หมื่น 8 พันแห่งที่ปฏิบัติงานในด้านการกุศล มนุษยธรรม การให้บริการด้านการศึกษาและฝึกอบรม การดูแลสุขภาพ การกีฬาและการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม จนถึงขณะนี้ยังไม่มีใครขัดขวางบุคคลหรือองค์กรที่ต้องการจัดตั้งสมาคม กลุ่มหรือควบคุม จำกัดสมาคมและกลุ่มต่างๆดำเนินภารกิจ ยกเว้นสมาคมและกลุ่มที่ละเมิดกฎหมาย

ในด้านนิตินัย  สิทธิในการจัดตั้งสมาคมคือหนึ่งในสิทธิขั้นพื้นฐานของพลเมืองเวียดนามที่ถูกระบุในรัฐธรรมนูญทุกฉบับที่สภาแห่งชาติเวียดนามได้อนุมัติตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน มาตราที่ 10 ของรัฐธรรมนูญปี 1946 ได้ระบุว่า พลเมืองเวียดนามมีสิทธิเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นการตีพิมพ์การจัดตั้งกลุ่มและจัดประชุมนับถือหรือไม่นับถือศาสนามีสิทธิ์พำนักอาศัยและเดินทางเข้าออกเมือง มาตราที่ 25 รัฐธรรมนูญปี 1959 ระบุว่า “พลเมืองประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยเวียดนามมีสิทธิเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น การสื่อสาร การประชุม ก่อตั้งสมาคมและชุมนุม รัฐค้ำประกันเงื่อนไขด้านวัตถุที่จำเป็นเพื่อให้พลเมืองใช้สิทธินั้นๆ” มาตราที่ 67 รัฐธรรมนูญปี 1980 ระบุว่า “พลเมืองมีสิทธิเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น การสื่อสาร ประชุม ก่อตั้งสมาคมและชุมนุม โดยสอดคล้องกับผลประโยชน์ของลัทธิสังคมนิยมและประชาชน รัฐอำนวยความสะดวกด้านวัตถุที่จำเป็นเพื่อให้ประชาชนใช้สิทธินั้น ไม่มีใครสามารถฉกฉวยสิทธิเสรีภาพเกี่ยวกับประชาธิปไตยเพื่อคุกคามผลประโยชน์ของรัฐและประชาชน” มาตราที่ 69 รัฐธรรมนูญปี 1992 ระบุว่า “พลเมืองมีสิทธิเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น การสื่อสาร มีสิทธิ์ได้รับข้อมูล ประชุม ก่อตั้งสมาคม ชุมนุมตามข้อกำหนดของกฎหมาย” และมาตราที่ 25 รัฐธรรมนูญปี 2013 ระบุว่า “พลเมืองมีสิทธิเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น การสื่อสาร เข้าถึงข้อมูล ประชุม ก่อตั้งสมาคมและชุมนุม การปฏิบัติสิทธินี้เป็นไปตามข้อกำหนดของกฎหมาย”

ฉกฉวยสิทธิเสรีภาพก่อตั้งสมาคมเพื่อต่อต้านเวียดนามเป็นการกระทำที่ละเมิดกฎหมาย

เหตุผลที่เวียดนามมีจำนวนสมาคม องค์กรและสมาคมในระดับสูงเนื่องจากรัฐได้พยายามค้ำประกันและส่งเสริมสิทธิที่ชอบธรรมของพลเมืองอย่างเต็มที่ รวมทั้งสิทธิเสรีภาพในการก่อตั้งตามเจตนารมณ์ของอนุสัญญาระหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมืองปี 1966 ที่เวียดนามได้ลงนาม ข้อ 1 ในมาตราที่ 22 ของอนุสัญญาฉบับนี้ได้ระบุว่า “ทุกคนมีสิทธิเสรีภาพในการก่อตั้งสมาคม  รวมทั้งการก่อตั้งและเข้าร่วมองค์กร สมาคมเพื่อปกป้องสิทธิผลประโยชน์ของตน” แต่ข้อ 2 ในมาตราที่ 22 ของอนุสัญญาฉบับนี้ได้ระบุว่า “การปฏิบัติสิทธินี้ตอ้งอยู่ภายใต้กฎหมายเนื่องจากความต้องการที่จำเป็นในสังคมประชาธิปไตยเพื่อรักษาความมั่นคงแห่งชาติ ความปลอดภัยของชุมชน ความเป็นระเบียบเรียบร้อยของส่วนร่วม สุขภาพของชุมชน จริยธรรมหรือสิทธิเสรีภาพของผู้อื่น” สิทธิที่อนุสัญญาระหว่างประเทศถือเป็นสิทธิขั้นพื้นฐานของมนุษย์ รวมทั้งสิทธิเสรีภาพในการจัดตั้งสมาคม รัฐเวียดนามก็ได้ค้ำประกันผ่านกฎหมาย โดยประมวลกฎหมายอาญาเวียดนามได้กำหนดอย่างชัดเจนถึงบทลงโทษในการละเมิดสิทธิจัดการประชุม จัดตั้งสมาคม สิทธิเสรีภาพในการเลื่อมใสและนับถือศาสนาของพลเมือง

อีกหนึ่งข้อกำหนดที่ระบุอย่างชัดเจนคือไม่สามารถก่อตั้งสมาคมถ้าหากการก่อตั้งดังกล่าวส่งผลกระทบในทางลบต่อสิทธิผลประโยชน์ของประเทศและสิทธิเสรีภาพของผู้อื่น รัฐธรรมนูญและกฎหมายเวียดนามให้ความเคารพสิทธิในการจัดตั้งสมาคมและจะไม่ถูกจำกัดถ้าหากสมาคมนั้นปฏิบัติเพื่อมนุษย์และผลประโยชน์ของประชาชน แต่การก่อตั้งองค์กรเพื่อใช้ขัดขวางองค์กรอื่นๆในระบบการเมืองเวียดนามก็ถือเป็นการเดินสวนทางกับสิทธิผลประโยชน์ของประชาชน และละเมิดกฎหมายเวียดนาม เป็นสิ่งที่ไม่สามารถยอมรับได้ในเวียดนาม

บุคคลบางกลุ่มที่กำลังได้รับการยกย่องว่าเป็น “นักเคลื่อนไหวทางการเมือง” และ “นักโทษแห่งมโนธณรม” นั้นที่แท้กือผู้ที่ละเมิดกฎหมายและถูกดำเนินคดีอย่างเปิดเผยตามข้อกำหนดของประมวลกฎหมายอาญาของประเทศสาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม ศาลเวียดนามดำเนินคดีผู้ละเมิดกฎหมายกลุ่มนี้ ไม่ใช่การกระทำที่ละเมิดสิทธิมนุษยชน หากเพื่อปกป้องความศักดิ์สิทธิ์ของกฎหมาย ดังนั้นความเห็นที่ว่า เวียดนามละเมิดสิทธิมนุษยชนเป็นการจงใจบิดเบือนสถานการณ์ที่เป็นจริงคือเวียดนามกำลังค้ำประกันสิทธิเสรีภาพการจัดตั้งสมาคมทั้งในด้านกฎหมายและการปฏิบัติ.