(VOV)_កិច្ចប្រជុំលើកទី១២ របស់បណ្ដាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អាស៊ាន -ចិន អំពីការ​អនុវត្ត
​សេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួម ស្ដីអំពីការប្រតិបត្តិសំរាប់ភាគីនានានៅសមុទ្រខា​ងកើត​ (DOC)
នឹងប្រព្រឹត្តទៅនាថ្ងៃទី៩ មិថុនា នៅទីក្រុង Ha Long ខេត្ត Quang Ninh ​(ភាគ​ខាង
ជើងវៀតណាម)។ នេះគឺជាយន្តការនៃកិច្ចប្រជុំជាប្រចាំរវាងអាស៊ាននិងចិន ដើម្បី
អនុវត្ត ​DOC និងឆ្ពោះទៅការកសាងក្រមប្រតិបត្តិការរបស់ភាគីនានានៅសមុទ្រ
ខាងកើត ​(COC)។ ក្នុងសភាពការណ៍ COC មិនទាន់បានបង្កើតនោះ DOC នៅបាន
ចាត់ទុកជា​មូល​ដ្ឋានគតិយុត្តិសំខាន់ រវាងអាស៊ាននិងចិន ដើម្បីដោះស្រាយការលំបាក
សាកល្បង​ខាងសន្តិសុខនៅលើសមុទ្រខាងកើត។

តួនាទីរបស់DOC ដើម្បីដោះស្រាយភាពតានតឹងនៅលើសមុទ្រខាងកើត

DOC (សេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួម ស្ដីអំពីការប្រតិបត្តិសំរាប់ភាគីនានានៅសមុទ្រខាង
កើត ) ត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅសន្និសីទកំពូលអាស៊ាន នាថ្ងៃទី៤តុលាឆ្នាំ២០០២ នៅ
រាជធានីភ្នំពេញ (កម្ពុជា)។ តាមខ្លឹមសារនៃ DOC ភាគីទាំងឡាយចូលរួមចុះហត្ថលេខា
នេះ​ បានឯកភាពគោរពបទដ្ឋានអន្តរជាតិ អំពីការប្រតិបត្តិ ក៏ដូចជា ដោះស្រាយជំ
លោះ​ដោយសន្តិវិធី មិនបានប្រើប្រាស់ឬគំរាមគំហែងប្រើប្រាស់អំពើហឹង្សា គោរពសេ
រីភាពនាវាចរណ៍ អនុវត្តការសន្ទនា ពិគ្រោះយោបល់ និងខំប្រឹងប្រែងកសាងក្រមប្រ
តិបត្តិ​សំរាប់ភាគីនានានៅសមុទ្រខាងកើត។

          DOC ៖ការខំប្រឹងប្រែងរួមរបស់អាស៊ាននិងចិន

        អាចអះអាងថា៖ការចុះហត្ថលេខាលើសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ DOC នាឆ្នាំ ២០០២​ 
រវាងអាស៊ាននិងចិន ជាលទ្ធផលនៃការខំប្រឹងប្រែងរួមរបស់ប្លុកទាំងមូលជាមួយ
ចិន។ ពីព្រោះនេះគឺជាឯកសាររួមដើមដំបូងរវាងអាស៊ាននិងចិន ដែលទាក់ទិនផ្ទាល់
ដល់​បញ្ហាសមុទ្រខាងកើត។ ប្រការនេះត្រូវបានចាត់ទុកជាជំហានសំខាន់ អំពីការ
សន្ទនា​រវាងចិន​និងអាស៊ានចំពោះបញ្ហានៅសមុទ្រ។

          ថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់អាស៊ាននិងចិនជានិច្ចកាលវាយតំលៃខ្ពស់អត្ថន័យរបស់
 DOC និងអះអាងជាច្រើនលើកច្រើនសារ អំពីការប្តេជ្ញាចិត្តអនុវត្ត DOC ប្រកប
ដោយ​គ្រប់គ្រាន់ ហើយឆ្ពោះទៅការកសាង COC។ នៅសន្និសីទជាន់ខ្ពស់អាស៊ាន-ចិន
 ​លើកទី១៣ នៅទីក្រុងហាណូយ (វៀតណាម) ខែតុលាឆ្នាំ ២០១០ ថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់
អាស៊ានិងចិន បានអះអាងជាថ្មីម្តងទៀតអំពីការ​អនុវត្តពេញលេញនិងប្រសិទ្ធិភាព
 ​DOC​ និងឆ្ពោះទៅការអនុម័ត COC។ មិនគ្រាន់តែប៉ុណ្ណោះទេ ការអនុវត្ត DOC 
គ្រប់គ្រាន់និងប្រសិទ្ធិភាព ចាប់ពីឆ្នាំ ២០១១ អាស៊ាននិងចិន បានអនុម័តទៅលើ
គោលការណ៍​ណែនាំអនុវត្ត DOC។ តាមនោះ ភាគីទាំងពីរបានសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើការ
អនុវត្ត DOC មិនគ្រាន់តែជាការអនុវត្តគំរោងការណ៍នានាទេ ថែមទាំង ត្រូវអនុវត្ត
ការកំណត់ផ្សេងៗ តាមនីតិវិធី នោះគឺគោរពច្បាប់អន្តរជាតិ ដែលក្នុងនោះមាន
អនុសញ្ញា អង្គការ​សហប្រជាជាតិស្ដីអំពីច្បាប់សមុទ្រ នាឆ្នាំ ១៩៨២ ដោះស្រាយជំលោះ
ដែនដីនិង​អធិបតេយ្យភាពដោយសន្តិវិធី មិនបានប្រើប្រាស់ឬគំរាមគំហែងប្រើ
ប្រាស់អំពើហឹង្សា។

          ត្រូវមានបន្ថែមការសន្យាការទូតនិងនយោបាយ

        ទោះបីជាអាស៊ាននិងចិនបានចែករំលែកអំពីគោលការណរួម ដូចជាបាន
លើកឡើងក្នុង DOCក្តី ប៉ុន្តែនៅមានគម្លាតធំធេងរវាងកិច្ចសន្យានានា និងស្ថាន
ភាពជាក់​ស្ដែង​នៅសមុទ្រ។ អគ្គលេខាធិការអាស៊ាន លោក Le Luong Minh បាន
ចាត់ទុកថា៖​ការអណុវត្ត DOC គ្មានការរីកចំរើនណាមួយឡើយ ហើយអាស៊ានត្រូវ
មានការចូលរួមនិងសហប្រតិបត្តិការជាក់ស្ដែងពីភាគីចិន។ ដើម្បី DOC បាន
អនុវត្តប្រកបដោយប្រ​សិទ្ធិភាព និងគ្រប់គ្រាន់ គឺត្រូវមានបន្ថែមកិច្ចសន្យាការ
ទូត និងគោលនយោបាយ​របស់ភាគីទាំងពីរ។ ទន្ទឹមនឹងនោះ បណ្ដាប្រទេសអា
ស៊ានក៏ត្រូវខំប្រឹងប្រែងនិងសាមគ្គីភាពច្រើនថែមទៀត ដើម្បីរួមជាមួយចិន
ស្វែងរកដំណោះស្រាយ។ ថ្លែងមតិនៅវេទិកា Shangri-La នាពេលថ្មីៗនេះ អនុរដ្ឋ
មន្ត្រីក្រសួងការពារប្រទេសវៀតណាម ​លោក​ Nguyen Chi Vinh បានចែករំលែកថា៖

          “ តួនាទីរបស់អាស៊ានគឺសំខាន់ណាស់។ ប៉ុន្តែ សម្លេងរបស់ប្លុកនាំមកនូវ​ផល
ប្រយោជន៍សំរាប់តំបន់បានដែរឬអត់ គឺត្រូវផ្អែកទៅលើចំណងសាមគ្គីភាព ឯក
ភាព។ ប្រសិនបើគ្មានចំណងសាមគ្គីភាព ឯកភាព គឺគ្មានសម្លេងរួម។ ហើយគ្មាន
សម្លេងរួមគឺតួនាទីរបស់សហគមន៍គ្មានអត្ថន័យអ្វីទេ។”

          ក្នុងសភាពការណ៍អាស៊ានបានបង្កើតសហគមន៍រួម ជាងពេលណាទាំងអស់ 
​អាស៊ានត្រូវលើកកំពស់ស្មារតីសាមគ្គីភាព ឯកភាព និងតភ្ជាប់ដើម្បីបន្តមានទំ
នុកទុក​ចិត្ត សមស្របជាមួយតួនាទីជាមជ្ឈមណ្ឌលក្នុងតំបន់។ វរសេនីយ៍ឯក Vu
 Tien Trong ប្រធានវិទ្យាស្ថានសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ ក្រសួងការពារប្រទេស
វៀតណាម ​បានចាត់ទុកថា៖

          “ នាបច្ចុប្បន្ន អាស៊ានបានមានទស្សនះវិស័យមួយ សកម្មភាពនិងគោលជំ
ហរ​បាន​ឯកភាព។ ទោះបីជានៅមានបញ្ហាផលប្រយោជន៍ជាតិខុសគ្នាក្តី ប៉ុន្តែ វា
មិន​មែនជាការលំបាកសាកល្បងចំពោះអាស៊ាន ឬចំណងសាមគ្គីរបស់អាស៊ាន
ទេ។ ខ្ញុំចាត់ទុកថា៖ និន្នាការសហប្រតិបត្តិការរបស់អាស៊ាន ជាមួយដៃគូនានា
 ដែលក្នុងនោះមានអាមេរិក ចិន ហើយឆ្ពោះទៅក្រមប្រតិបត្តិសំរាប់ភាគីនានា
នៅសមុទ្រខាងកើត (COC)ជាគោលបំណងរបស់ភាគីទាំងឡាយ ជាពិសេសគឺ
អាស៊ាននិងចិន និងប្រទេសទាក់ទិននានា។”

          ចំពោះបណ្ដាការលំបាកសាកល្បងនេះ ពិសេសគឺបំរ៉ែបំរួលនៅលើសមុទ្រ
ខាង​កើតនាបច្ចុប្បន្ន អាស៊ានត្រូវបញ្ចប់ការចរចារ និងចុះហត្ថលេខាជាមួយចិន
 អោយក្រមប្រតិបត្តិសំរាប់ភាគីនានានៅសមុទ្រខាងកើតយ៉ាងឆាប់ៗ។ ក្នុងរយៈ
ពេលរង់ចាំនេះ DOC នៅជាឧបករណ៍ ដោះស្រាយជំលោះនានាដោយសន្តិវិធីដែរ។ 
ភាគីទាំងឡាយត្រូវគោរពអនុវត្ត DOC ប្រកបដោយគ្រប់គ្រាន់ សំដៅ រក្សាបរិយា
កាសសន្តិភាព ​ស្ថិរភាពរួម​ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍៕