(vovworld)- ສຳລັບປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າຢູ່ເຂດໄຕງວຽນ, ແຕ່ດົນນານມາແລ້ວ, ໃນຍາມທ້າຍລະດູຫນາວຕົ້ນລະດູບານໃຫມ່” ຍາມໃດກໍແມ່ນລະດູແຫ່ງງານບຸນ, ແຫ່ງຄວາມເບິກບານມ່ວນຊື່ນ. ເວລານັ້ນ ສຽງກອງສຽງຄ້ອງດັງກ້ອງກັງວານ ຢ່າງອຶກກະທຶກຄຶກໂຄມ. ວັດທະນະທຳກອງຄອ້ງໄດ້ກາຍເປັນສ່ວນຫນຶ່ງທີ່ສຳຄັນໃນມໍລະດົກວັດທະນະທຳຂອງມວນມະນຸດ, ສະນັ້ນ ການອະນຸລັກຮັກສາ, ເສີມຂະຫຍາຍເພື່ອໃຫ້ສຽງກອງສຽງຄ້ອງດັງກ້ອງກັງວານໄປຕະຫລອດ ຍິ່ງມີຄວາມໝາຍສຳຄັນສຳລັບໝູ່ບ້ານຕ່າງໆຢູ່ເຂດ ໄຕງວຽນ.
ກອງຄ້ອງຂອງຊາວເຜົ່າຢາຣາຍ
ພາບ:internet
|
ຜ່ານສີມືຂອງນັກສິລະປະການອາຍຸສູງ ແລະ ບັນດາເພື່ອນຫນຸ່ມທີ່ມີອາຍຸບໍ່ຮອດ 20 ປີ ຢູ່ ໝູ່ບ້ານ Dang ຕາແສງ Ia O, ສຽງຄ້ອງ ຢາຣາຍ ດັງກ້ອງກັງວານ ຄືດັ່ງສຽງນຳຫ້ວຍໄຫລ, ສຽງຝົນຕົກ ແລະ ສຽງແຫ່ງນຳ້ໃຈເບີກບານມ່ວນຊື່ນຕ້ອນຮັບປີໃຫມ່. ຄຽງຂ້າງເຫຼົ້າໄຫທີ່ຕັ້ງຢູ່ກາງເດີນເຮືອນຣົງ ທີ່ເປັນມູນເຊື້ອຂອງໝູ່ບ້ານ Dang, ເຈົ້າບ້ານ Ro Mah Yơh ອາຍຸ 78 ປີ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ສຽງກອງສຽງຄ້ອງໄດ້ຕິດພັນກັບຊາວ ເຜົ່າຢູ່ທີ່ນີ້ມາແຕ່ດົນນານແລ້ວ. ໃນວັນບຸນຫລືເຫດການທີ່ສຳຄັນໃດ ກໍລ້ວນແຕ່ມີສຽງກອງສຽງຄ້ອງ, ມີເຫລົ້າໄຫ ເພື່ອໃຫ້ປະຊາຊົນໃນໝູ່ບ້ານມີຄວາມສະຫນິດຕິດພັນ ແລະ ສາມັກຄີກັນກວ່າ. ເຈົ້າບ້ານ Ro Mah Yơh ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ກອງຄ້ອງຂອງຊາວເຜົ່າ ຢາຣາຍ ມີມາແຕ່ດົນນານແລ້ວ, ໃນໂອກາດງານບຸນຕ່າງໆຫລືໂອກາດຕ້ອນຮັບປີໃຫມ່ ຕ້ອງມີສຽງກອງສຽງຄ້ອງ. ມື້ໃດເບີກບານມ່ວນຊື່ນແມ່ນຕີທຳນອງມ່ວນ, ມື້ໃດໂສກເສົ້າຫງ່ວມເຫງົາແມ່ນຕີທຳນອງໂສກເສົ້າ. ນັ້ນແມ່ນສີສັນ, ແມ່ນຄວາມມ່ວນຊື່ນ, ຄວາມເອກອ້າງທະນົງໃຈຂອງຊາວເຜົ່າ ຢາຣາຍ.”
ເຈົ້າບ້ານ Yơh ໃຫ້ຮູ້ຕື່ມອີກວ່າ: ຊາວເຜົ່າ ຢາຣາຍ ຢູ່ Ia O ຖືກອງ, ຄອງເປັນສິ່ງຂອງອັນລຳ້ຄ່າ. ແຕ່ດຶກດຳບັນ, ຄອບຄົວໃດມີກອງຄ້ອງຫລາຍຫນ່ວຍ, ແມ່ນຄອບຄົວທີ່ຮັ່ງມີ, ຄອບຄົວໃດບໍ່ມີກໍ່ຮູ້ສຶກລະອາຍກັບໝູ່ບ້ານ.. ປະຈຸບັນ ຢູ່ ເຮືອນຂອງເຈົ້າບ້ານ Yơh ຍັງມີກອງຄ້ອງເປັນ 2 ຊຸດ. ໃນນັ້ນ ຊຸດຄ້ອງ Hoanh ລວມມີ 11 ໜ່ວຍ ແລະ ຊຸດຄ້ອງ Pat ມີພຽງໜ່ວຍດຽວເທົ່ານັ້ນ. ນີ້ແມ່ນຄ້ອງທີ່ຫາຍາກທີ່ສຸດ. ກ່ອນນີ້ 6 ປີ, ເຈົ້າບ້ານ Yơh ຕ້ອງໄປເຖິງ ແຂວງ ແທງຮວາ ເພື່ອຊື້ຄ້ອງດັ່ງກ່າວດ້ວຍມູນຄ່າ 160 ລ້ານດົງ. ໄລຍະກ່ອນນີ້, ຢາກໄດ້ຄ້ອງ Pat ຕ້ອງເອົາຄວາຍ 30 ໂຕໄປແລກ. ເຈົ້າບ້ານ Yơh ຮູ້ສຶກເອກອ້າງທະນົງໃຈເພາະວ່າ ຜ່ານການຜັນແປມາເປັນເວລາຫລາຍສີບປີ, ແຕ່ຊາວເຜົ່າ ຢາຣາຍ ລຸ້ນຕ່າງໆ ຍາມໃດກໍ ເອົາໃຈໃສ່ເປັນພິເສດ ເຖິງການຮັກສາກອງຄ້ອງ, ເປັນຕົ້ນແມ່ນຄ້ອງທີ່ຫາຍາກ, ຄ້ອງບູຮານ.
”ໃນໄລຍະສົງຄາມ, ເມື່ອຫລົບຫລີກສັດຕູ, ເຮືອນຊານ, ຊັບສິນ, ງົວຄວາຍ,ໝູໄກ່ອາດຈະປະໄວ້ໄດ້, ສ້ວນກອງຄ້ອງ,ເປັນຕົ້ນຄ້ອງ Pat , ຄ້ອງ Pom ຕ້ອງເອົາໄປນຳ. ກອງຄ້ອງແມ່ນຊັບສິນທີ່ພໍ່ແມ່ປະໄວ້ໃຫ້ຕົນເອງ, ສະນັ້ນ ໄປໃສກໍຕ້ອງເອົາໄປນຳເພື່ອຮັກສາໃຫ້ລູກຫລານລຸ້ນຕໍ່ໄປ.”
ແຕ່ກອ່ນມາຮອດປະຈຸບັນ, ອາລົມຈິດຂອງຊາວເຜົ່າ ຢາຣາຍ ຢູ່ ຕາແສງ Ia O ທີ່ມີຕໍ່ກອງ - ຄ້ອງ ຍັງຄົງຮັກສາໄວ້ຄືເກົ່າ. ຍາມໃດປະຊາຊົນໃນໝູ່ບ້ານກໍຖືກອງຄ້ອງ ເປັນຊັບສິນອັນລຳ້ຄ່າ. ຕົວຢ່າງຄືຄອບຄົວຂອງອ້າຍ Rơ Mah Hyiu ຢູ່ ບ້ານ O ແມ່ນຄົນລຸ້ນຫນຸ່ມກວ່າໝູ່ຂອງຊາວເຜົ່າ ຢາຣາຍ ຢູ່ ຕາແສງ Ia O ໄດ້ຮັບຫນ້າທີ່ຮັກສາກອງຄ້ອງ, ຊື່ງແມ່ນຊັບສິນອັນລຳ້ຄ່າຂອງຄົນລຸ້ນກອ່ນປະໃຫ້. ເຮືອນຂອງອ້າຍ Rơ Mah Hyiu ແມ່ນເຮືອນທຳມະດາ ແຕ່ຄອບຄົວຂອງອ້າຍໄດ້ຮັບຖືວ່າແມ່ນຮັ່ງມີ ຍ້ອນມີກອງຄ້ອງ 7 ຊຸດ, ໃນນັ້ນມີ ຄ້ອງ Pat ທີ່ຫາຍາກ 2 ຊຸດ. ອ້າຍ Rơ Mah Hyiu ເອງ ກໍມີສະຕິຄວາມຮູ້ສຶກໄດ້ວ່າ ສິ່ງທີ່ຕົນເອງພວມຮັກສານັ້ນແມ່ນຊັບສິນທີ່ລຳ້ຄ່າທີ່ສຸດ.
“ກ່ອນນີ້ ລຸ້ນພໍ່ລຸ້ນອ້າຍປະສົບກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກລຳບາກຫຼາຍຈຶ່ງສາມາດຮັກສາກອງຄ້ອງໄດ້ເພື່ອປະໄວ້ໃຫ້ລູກຫລານໃນປະຈຸບັນ. ມັນແມ່ນຊັບສິນອັນລຳ້ຄ່າຂອງວົງຕະກຸນ ເພື່ອໃຫ້ລູກຫລານສືບທອດ, ສະນັ້ນ ຜົວເມຍຂ້າພະເຈົ້າຕ້ອງຮັກສາໄວ້ຈົນສຸດຄວາມສາມາດ. ມີຫລາຍຄົນຢາກຊື້, ຕໍ່ລາຄານັບຮ້ອຍລ້ານດົງ ແຕ່ພວກຂ້າພະເຈົ້າ ບໍ່ຂາຍ ເພື່ອຮັກສາໄວ້ໃຫ້ລູກຫລານ, ຮັກສາສີສັນຂອງຊາວເຜົ່າ ຢາຣາຍ. ຊາວຢາຣາຍ ມີກອງມີຄ້ອງແມ່ນຮ່ັງມີ ແລະ ຕ້ອງມີກອງມີຄ້ອງເພື່ອຕ້ອນຮັບບຸນເຕັດ, ຕີໃນງານບຸນຕ່າງໆ.”
ທ່ານ Ksor Khieu, ປະທານຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນ ຕາແສງ Ia O ມີຄວາມເອກອ້າງທະນົງໃຈວ່າ: ບັນດາໝູ່ບ້ານຢູ່ ຢາຣາຍ, ເຖິງວ່າ ກາເຟ, ໝາກພິກໄທ, ຢາງພາລາ ຫລື ງົວຄວາຍບໍ່ມີຫລາຍຄືໝູ່ບ້ານອື່ນຢູ່ ທາງທິດເຫນືອເຂດໄຕງວຽນ ກໍຕາມ, ແຕ່ຍັງໄດ້ຮັບຖືວ່າ ແມ່ນໝູ່ບ້ານຮັ່ງມີ ເພາະວ່າ ປະຊາຊົນໃນບ້ານພວມຮັກສາກອງຄ້ອງບູຮານອັນລຳ້ຄ່າຫລາຍຊຸດ ແລະ ບັນດາຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳທີ່ເປັນມູນເຊື້ອອື່ນໆ. ປະຈຸບັນ ທັງຕາແສງ ມີ ກອງຄອ້ງບູຮານເກືອບ 600 ຊຸດພວມໄດ້ຮັບການຮັກສາໄວ້ຢູ່ 9 ໝູ່ບ້ານ ຂອງຊາວເຜົ່າຢາຣາຍ. ປະຈຸບັນ ໃນຕາແສງບໍ່ມີປະກົດການກອງຄ້ອງຖືກເສຍໄປ ຫາກກົງກັນຂ້າມ ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນຍັງໄປຊອກຊື້ກອງຄ້ອງຢູ່ຫລາຍທ້ອງຖິ່ນມາຕື່ມອີກ. ທ່ານ ຄຽວ ຢືນຢັນວ່າ: ນັ້ນກໍແມ່ນຜົນງານຂອງບັນດານະໂຍບາຍເອົາໃຈໃສ່ເຖິງການພັດທະນາເສດຖະກິດຕິດພັນກັບການອະນຸລັກຮັກສາ ແລະ ເສີມຂະຫຍາຍບັນດາຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳທີ່ເປັນມູນເຊື້ອຂອງ ພັກ ແລະ ລັດ
ຜ່ານຫລາຍລຸ່ນຄົນ, ສຽງກອງສຽງຄ້ອງຍັງຄົງດັງກ້ອງກັງວານໄປທົ່ວໃນບັນດາງານບຸນຕ່າງໆຂອງຊາວເຜົ່າ ຢາຣາຍ ຢູ່ເຂດຊາຍແດນ Ia O. ດ້ວຍຄວາມເມົາມົວຮັກແພງຂອງວົງຄະນາຍາດຊາວຊົນເຜົ່າຢູ່ທີ່ນີ້, ສຽງກອງສຽງຄ້ອງຈະສືບຕໍ່ດັງກ້ອງກັງວານຕະຫລອດໄປຢູ່ເຂດພູຜາປ່າໄມ້ເຂດໄຕງວຽນ ເພື່ອໃຫ້ໝູ່ບ້ານໃນເຂດຊາຍແດນນີ້ມີຄວາມ ອຸດົມສົມບູນທັງດ້ານວັດຖຸ ແລະ ຈິດໃຈຕະຫຼອດໄປ.