ຄຸນຄ່າປຶ້ມບູຮານຂອງຊາວເຜົ່າຢ້າວ


        (vovworld) – ປຶ້ມ​ບູຮານ​ຂອງ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວ​ແມ່ນ​ມໍລະດົກ​ວັດທະນະທຳ​ທີ່​ສຳຄັນ, ​ແມ່ນ​ແຫຼ່ງ​ເອກະສານ, ​ແມ່ນ “​ລູກ​ກະ​ແຈ“ ​ເພື່ອ​ເປີດ​ປະຕູ​ຄົ້ນ​ຄ້ວາ​ວັດທະນະທຳ​ຂອງ​ຊົນ​ເຜົ່າ​ຢາ​ວ. ປຶ້ມ​ບູຮານ​ຂອງ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວຢູ່​ຫວຽດນາມ​ອຸດົມສົມ​ບູນທີ່​ສຸດ. ​ແຕ່​ລະ​ບ້ານ​ມີ​ປຶ້ມ​ບູຮານ​ນັບ​ຮ້ອຍ​ຫົວ. ​

ຄຸນຄ່າປຶ້ມບູຮານຂອງຊາວເຜົ່າຢ້າວ - ảnh 1
ປຶ້ມ​ບູຮານ​ໃນຄອບຄົວຂອງ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢາ​ວ​
(ພາບ: ອິນເຕີແນດ)

        ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວ​ເອີ້ນ​ປຶ້ມ​ບູຮານ​ແມ່ນ “​tsau“ ໝາຍ​ຄວາມ​ວ່າ “​ເຈ້ຍ“, “ປຶ້​ມ“. ປຶ້ມຂຽນ​ດ້ວຍ​ຕົວ​ຈີນ​ບູຮານ ​ແຕ່​ພັດ​ຜັນ​ສຽງ​ເປັນ​ພາສາ​ຢາ​ວ. ປຶ້ມ​ບູຮານ​ເລົ່າຄືນ​ວິວັດ​ການ​ຍົກ​ຍ້າຍ​ທີ່ຢູ່​ຢ່າງ​ລຳບາກ​ຂອງ​ຊົນ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວ ກໍ່​ຄື​ນຳ້​ໃຈ​ຕໍ່ສູ້​ພິລະ​ອາດ​ຫານ​ຂອງ​ເຂົາ​ເຈົ້າ​ໃນ​ການ​ພິຊິດ​ທຳ​ມະ​ຊາດ. ມີ​ປຶ້ມ​ບາງ​ຫົວ​ສ່ອງ​ແສງ​ປະຫວັດ​ແຫ່ງ​ການ​ສ້າງ​ຕັ້ງ ​ແລະ ພັດທະນາ​ຂອງ​ຊົນ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວ. ຫຼື​ຂຽນ​ບັນຊີ​​ແຕ່ລະວົງ​ຕະກຸນ​ຢ່າງ​ລະອຽດ.​ ຜ່ານ​ນັ້ນ​ອະທິບາຍ​ກ່ຽວ​ກັບປະ​ເພນີ​ບູຊາ ບາງ​ເວື​ອງ - ​ເຊິ່ງ​ແມ່ນ​ບັນພະບຸລຸດ​ຂອງ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວ. ທ່ານ ຟານ​ເກິມ​ເທື້ອງ, ນັກ​ຄົ້ນ​ຄ້ວາ, ວິຈານ​ວັດທະນະທຳ​ສິລະ​ປະ, ​ໃຫ້​ຮູ້​ວ່າ:

        “ຈຸດ​ທີ່​ເປັນ​ເອກະລັກ​ສະ​ເພາະ​ຂອງ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວ​ແມ່ນພິທີ​ບູຊາບັນ ພະບຸລຸດ ບາງ​ເວື​ອງ. ​ໃນ​ປຶ້ມ​ບູຮານ​ຫຼາຍ​ຫົວ​ກໍ່​ຂຽນ​ແຈ້ງວ່າ ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວ​ໄດ້​ປະກົດ​ຢູ່​ຫວຽດນາມ​ຄື​ແນວ​ໃດ, ດ້ວຍ​ປະຫວັດ​ແຫ່ງ​ການ​ພັດທະນາ​ຂອງ​ເຂົາ​ເຈົ້າ​ຢູ່​​ເຂດດິນ​ແດນ​ທີ່​ແຕກ​ຕ່າງ​ກັນ​ “.

ຄຸນຄ່າປຶ້ມບູຮານຂອງຊາວເຜົ່າຢ້າວ - ảnh 2

ປຶ້ມ​ບູຮານ​ຂອງ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວ​
(ພາບ: ອິນເຕີແນດ)

        ​ແຕ່​ລະ​ບ້ານ​ຂອງ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວ​ໃນ​ເມື່ອ​ກ່ອນ​ຄື​ດັ່ງ​ຫໍສະໝຸດ​ຂະໜາດ​ນ້ອຍ​​ເພື່ອ​ຮັກສາ​ບັນດາ​ປຶ້ມ​ບູຮານ. ​ແຕ່​ລະ​ວົງ​ຕະກຸນ, ​ແຕ່​ລະ​ຄອບຄົວ​ລ້ວນ​ແຕ່​ມີ​ປື້​ມບັນຊີ​ວົງ​ຕະກຸນ ​ເພື່ອ​ຈົດ​ກ່າຍວິວັດ​ແຫ່ງ​ການ​ພັດທະນາ​ຂອງ​ວົງ​ຕະກຸນ​ຕົນ. ຕາມ​ນັ້ນ​ແລ້ວ, ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວທັງ​ໝົດລ້ວນ​ແຕ່​ແມ່ນລູກ​ຫຼານຂອງ​ ບາງ​ເວື​ອງ, ດັ່ງ​ນັ້ນ​ເຖິງ​ວ່າ​ຈະ​ຢູ່​ບ່ອນ​ໃດກໍ່​ເປັນ​ເອກະ​ພາບກັນກ່ຽວ​ກັບ​ການ​ເຫຼື້ອມ​ໃສ​ວັດທະນະທຳ, ພາສາ ​ແລະ ບັນດາ​ຮີດຄອງ​ປະ​ເພນີ.

        ​ເນື້ອ​ໃນ​ປື້ມບູຮານ​ຂອງ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວອຸດົມສົມ​ບຸນ​ພໍ​ສົມຄວນ. ຄຽງ​ຂ້າງ​ຄຸນຄ່າ​ແນະນຳ​ກ່ຽວ​ກັບ​ການ​ເຄື່ອນ​ໄຫວ​ສາສະໜາ​ແລ້ວ, ຍັງ​ມີ​ຄຸນຄ່າ​ອະນຸລັກ​ຮັກສາ​ຮີດຄອງ​ປະ​ເພນີ, ພິທີ​ງານ​ບຸນ​ຂອງ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວອີກ. ອ້າຍ ​ແຈວ​ຕາ​ຝຸ້ງ, ​ເລຂາ​ຄະນະ​ພັກ​ບ້ານ ອູ​ຊີ​ສຸ່ງ, ຕາ​ແສງ ຕາຍ​ເຟີ່ຍ, ນະຄອນ​ລາວ​ກາຍ, ​ແຂວງ​ລາວ​ກາຍ, ​ໃຫ້​ຮູ້​ວ່າ:

        “ປຶ້ມ​ບູຮານ​ແມ່ນ​ປຶ້ມ​ທີ່​ລຳ້​ຄ່າ. ຜ່ານ​ປຶ້ມ​ສາມາດ​ຮູ້​ມື້​ສັນ​ວັນ​ດີ​ເພື່ອ​ປຸກ​ສ້າງ​ເຮືອນ​ຢູ່, ຈັດ​ຕັ້ງ​ງານ​ບຸນ, ງານແຕ່ງດອງ, ກໍ່​ຄື​ຮູ້​ກ່ຽວ​ກັບ​ການຈັດ​ຕັ້ງ​ພິທີ​ງານ​ສົບ​ຂອງ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວອີກ“.

ຄຸນຄ່າປຶ້ມບູຮານຂອງຊາວເຜົ່າຢ້າວ - ảnh 3

ປຶ້ມ​ບູຮານ​ຂອງ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວ​
(ພາບ: ອິນເຕີແນດ)

        ປຶ້ມ​ບູຮານ​ຂອງ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວ ຍັງ​ແມ່ນ​ເຄື່ອງມື​ເພື່ອ​ສອນ​ບົດຮຽນ​ກ່ຽວ​ກັບ​ການ​ປະ​ພືດ​ໃນ​ການ​ພົວພັນ​ໃນ​ສັງຄົມ, ບັນດາ​ບົດຮຽນ​ກ່ຽວ​ກັບ​ດິນ​ຟ້າ​ອາກາດ, ການ​ຢາ ​ແລະ ການ​ປິ່ນປົວ​ພະຍາດ​ຂອງ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວ, ການ​ສຶກສາ​ກ່ຽວ​ກັບ​ຄຸນສົມບັດ…ຢ່າງ​ອຸດົມສົມບູນ.

        ນັບ​ແຕ່​ດົນ​ນານ​ມາ​ແລ້ວ, ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວມີ​ທັດສະນະ​ວ່າ, ທຸກ​ສິ່ງ​ທຸກ​ຢ່າງ​ລ້ວນ​ແຕ່​ມີ​ວີນຍານ. ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວ​ເຊື່ອ​ວ່າ​ມີ​ຜີ​ລົມ, ຜີ​ຝົນ, ຜີ​ເບິ່ງ​ແຍງ​ເຂົ້າ, ພືດ ​ແລະ ສັດລ້ຽງ. ​ຜີ​ແຕ່​ລະຢ່າງ​ກໍ່​ມີ​ພິທີ​ບູຊາ​ສະ​ເພາະ. ດັ່ງ​ນັ້ນ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວຈຶ່ງ​ມີ​ຫຼາຍ​ພິ​ທີ່​ບູຊາ​ຄື: ບູຊາ​ຝົນ, ບູຊາ​ແນວ​ເຂົ້າ, ບູຊາ​ສັດລ້ຽງ,,, ບັນດາ​ພິທີ​ບູຊາ​ນັ້ນ​ກໍ່​ຖືກ​ຮັກສາ​ໄວ້​ໃນ​ປຶ້ມ​ບູຮານ. ອ້າຍ ​ແຈວ​ຕາ​ຝູງ, ​ໃຫ້​ຮູ້​ວ່າ:

        “ພິທີ​ບູຊາ​ເຫຼົ່າ​ນີ້​ຖືກ​ຮັກສາ​ໄວ້​ໃນ​ປຶ​ມບູຮານ. ຜູ້​ໃດ​ອ່ານ ​ອອກ​ຂຽນ​ເປັນ​ພາສາ​ຢ້າ​ວ​ ກໍ່ສາມາດດຳ​ເນີນ​ພິທີ​ບູຊາ​ໄດ້. ​ເມື່ອ​ຈັດ​ທຳ​ພິທີ​ໃດ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວກໍ່​ຕ້ອງ​ອີງ​ໃສ່​ປຶ້ມ​ບູຮານ​ຈຶ່ງ​ເຮັດ​ໄດ້“.

ຄຸນຄ່າປຶ້ມບູຮານຂອງຊາວເຜົ່າຢ້າວ - ảnh 4


ຜູ້ເຖົ້າຜູ້ແກ່ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວ​ສອນໃຫ້ເດັກນ້ອຍວິທີອ່ານປຶ້ມ​ບູຮານ​
(ພາບ: ອິນເຕີແນດ)

        ​ໂດຍ​ຕ່າງ​ກັບ​ຊົນ​ເຜົ່າ​ສ່ວນໜ້ອຍ​ຈຳນວນ​ໜຶ່ງ​ຂອງ​ຫວຽດນາມ​ທີ່​ບໍ່​ມີ​ຕົວ​ໜັງສື, ບົດ​ກອນ​ທີ່​ສືບກັນ​ມາ, ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວພັດ​ຢືມ​ຕົວ​ໜັງສື​ຈີນ​ແລ້ວ​ຜັນ​ສຽງ​ເປັນ​ພາສາ​ຢາ​ວ​ເພື່ອ​ຮັກສາ​ຄຸນຄ່າ​ວັດທະນະທຳ​ຂອງ​ຊົນ​ເຜົ່າ​ຕົນ​ໄວ້. ນີ້​ແມ່ນ​ສິ່ງ​ທີ່​ບັນດາ​ເຜົ່າ​ອື່ນຍາກ​ທີ່​ຈະ​ເຮັດ​ໄດ້. ທ່ານ ຟານ​ເກິມ​ເທື້ອງ, ​ໃຫ້​ຮູ້​ວ່າ:

        “ປຶ້ມ​ບູຮານ​ທັງ​ໝົດ​ຂອງ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວຖືກ​ເຮັດ​ດ້ວຍ​ເຈ້ຍ​ສະ​ເພາະ​ຂອງ​ເຂົາ​ເຈົ້າ, ​​ເຈ້ຍ​ນັ້ນເຮັດ​ດ້ວຍ​ເຟືອງ, ວິທີ​ເຮັດ​ກໍ່ຕາມ​ຂັ້ນ​ຕອນ​ຜະລິດ​ເຈ້ຍສາ​ຂອງ​ຊາວ​ກິ​ງ. ​ເຈ້ຍ​ຖືກ​ອັດ​ເປັນ​ປຶ້ມ ​ແລະ ​ໃຊ້​ປາກກາ​ຂົນ​ເພື່ອ​ຂຽນ. ປຶ້ມ​ບູຮານ​ບໍ​່ໜາ​ປານ​ໃດ, ​ແຕ່​ລະ​ຫົວ​ມີ​ປະມານ​ສອງ​ສາມສິບ​ໜ້າ​, ດ້ວຍ​ຕົວ​ໜັງສື​​ແຕ່ 3 – 4 ພັນ​ຕົວເທົ່າ​ນັ້ນ“.

        ​ເກືອບ​ຄື​ວ່າຊີວິດ​ທາງ​ດ້ານ​ວັດທະນະທຳທັງ​ໝົດ​ຂອງ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວ ລ້ວນ​ແຕ່​ບັນຈຸ​​ໄວ້ໃນ​ປື້​ມບູຮານ. ປຶ້ມ​ບູຮານ​ບໍ່​ພຽງ​ແຕ່​​ເພື່ອ​ໃຫ້ລູກ​ຫຼານ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຢ້າ​ວຮັກສາ​ມູນ​ເຊື້ອ​ຂອງ​ລຸ້ນກ່ອນ​​ໄວ້ເທົ່າ​ນັ້ນ, ຫາກ​ຍັງ​ປະກອບສ່ວນ​ເຮັດ​ໃຫ້​ພື້ນຖານ​ວັດທະນະທຳ​ຂອງ​ບັນດາ​ເຜົ່າ​ຫວຽດນາມ​ອຸດົມສົມ​ບຸນ​ຍິ່ງ​ຂຶ້ນ​ອີກ​ດ້ວຍ.

 

ຕອບກັບ

ຂ່າວ/ບົດ​ອື່ນ