(vovworld) - ໂດຍແມ່ນຊົນເຜົ່າທີ່ດຳລົງຊີວິດຢູ່ເຂດພູດອຍແຂວງກວາງບິງ ມາແຕ່ດົນນານແລ້ວຊາວ ບຣູ - ເວິນກ່ຽວ ມີພື້ນຖານວັດທະນະທຳອຸດົມສົມບຸນ. ພິເສດເຂົາເຈົ້າໄດ້ສ້າງໃຫ້ມີບັນດາທຳນອງເພງ, ວາດຟ້ອນ ແລະ ປະດິດສ້າງເຄື່ອງດົນຕີທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຫຼາຍປະເພດໃຫ້ແກ່ຊົນເຜົ່າຕົນ. ປະຈຸບັນ, ຊາວ ບຣູ - ເວິນກ່ຽວຍັງຄົງຮັກສາເຄື່ອງດົນຕີບາງປະເພດໄວ້ໄດ້ເຊັ່ນ: ແຄນ, ພິນຕາລື, ຄ້ອງ, ຂຸ່ຍ… ໃນນັ້ນຫຼາຍທີ່ສຸດແມ່ນຂຸ່ຍຂອງຊາວເຜົ່າເວິນກ່ຽວ.
ຂຸ່ຍປີ່ຂອງຊາວເຜົ່າບຣູ - ເວິນກ່ຽວ
ໃນຊີວິດຂອງຊາວເຜົ່າ ບຣູ - ເວິນກ່ຽວ ຢູ່ທິດຕາເວັນຕົກແຂວງກວາງບິ່ງ, ບັນດາທຳນອງເພງ, ພ້ອມກັບເຄື່ອງດົນຕີພື້ນເມືອງມີບົດບາດສຳຄັນພິເສດ, ແມ່ນອາຫານດ້ານຈິດໃຈທີ່ຂາດບໍ່ໄດ້ໃນການເຄື່ອນໄຫວວັດທະນະທຳຂອງເຂົາເຈົ້າ. ຊາວເຜົ່າ ບຣູ - ເວິນກ່ຽວ ຖືເປັນສຳຄັນບັນດາຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳ. ສຳລັບເຄື່ອງດົນຕີ, ມີບາງປະເພດພຽງແຕ່ຖືກນຳໃຊ້ໃນພິທີບູຊາ, ບາງປະເພດແມ່ນໃຊ້ໃນພິທີງານບຸນ. ຢູ່ບ້ານແຄກາດ, ຕາແສງເຈື່ອງເຊີນ, ເມືອງກວາງນິງ, ແຂວງກວາງບິ່ງ. ເຈົ້າກົກເຈົ້າເຫຼົ່າ ໂຮ່ອາຍ ແມ່ນຜູ້ຍັງຄົງຮັກສາບັນດາຮູບການວັດທະນະທຳມູນເຊື້ອທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊາວເຜົ່າ ບຣູ - ເວິນກ່ຽວ ໄດ້ຫຼາຍທີ່ສຸດ. ທ່ານກໍ່ແມ່ນຜູ້ມີຝີມືດີທີ່ສຸດໃນການປະດິດ ແລະ ນຳໃຊ້ບັນດາເຄື່ອງດົນຕີທີ່ເປັນມູນເຊື້ອເຊັ່ນ: ຄ້ອງ ຂຸ່ຍເຄີລູ, ຂຸ່ຍປີ່, ພິນຕິ໋ງຕຸ່ງ. ເຈົ້າກົກເຈົ້າເຫຼົ່າ ໂຮ່ອາຍ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ຂຸ່ຍປີ່ເຮັດດ້ວຍໄມ້ໄຜ່, ໃຊ້ໃນພິທີບູຊາ, ພິເສດແມ່ນພິທີພາວະນາວິນຍານ. ມັນສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມສັກສິດຂອງບັນດາໝໍຜີ. ຂຸ່ຍປີ່, ຊຸຍ, ຄ້ອງ, ກອງ ສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມເຫຼື້ອມໄສ, ດັ່ງນັ້ນພຽງແຕ່ນຳໃຊ້ໃນພິທີບູຊາເທົ່ານັ້ນ, ຫາກບໍ່ໃຊ້ໃນງານບຸນຕ່າງໆ“.
ທ່າມກາງເຂດພູຜາປ່າໄມ້ທີ່ກວ້າງໃຫຍ່ໄພສານ, ສຽງຂຸ່ຍປີ່ທີ່ອອນຊອນ, ຍາມສູງ, ຍາມຕຳ່ປ່ຽບເໝືອນນຳ້ໃຈຂອງຊາວເຜົ່າ ບຣູ - ເວິນກ່ຽວ. ສຽງຂຸ່ຍພ້ອມກັບຄວາມເຊື່ອໝັ້ນ, ການເຫຼື້ອມໃສ ແລະ ບັນດາຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳອື່ນໆ ໄດ້ສ້າງເປັນສາຍພົວພັນອັນແໜ້ນໃນວົງຄະນາຍາດ ຊາວເຜົ່າ ບຣູ - ເວິນກ່ຽວນຳກັນ.
ຂຸ່ຍຂອງຊາວເຜົ່າ ບຣູ - ເວິນກ່ຽວ, ແມ່ນເຄື່ອງດົນຕີປະເພດໜຶ່ງທີ່ສ່ອງແສງເຖິງການພົວພັນໃນສັງຄົມ, ວົງຕະກູນ ແລະ ໃນໝູ່ບ້ານ. ຜ່ານສຽງຂຸ່ຍ, ຊາວເຜົ່າ ບຣູ - ເວິນກ່ຽວ ຢາກແບ່ງປັນຄວາມໃນໃຈຂອງຕົນເພື່ອໃຫ້ຜູ້ຟັງເຂົາໃຈຢ່າງເຖິງຖອງກ່ຽວກັບເຫດຜົນ, ຄວາມຮັກ… ຂຸ່ຍຕິດພັນກັບການດຳເນີນຊີວິດຂອງຊາວເຜົ່າເວິນກ່ຽວ ມາແຕ່ດົນນານແລ້ວ ແລະ ຖືກນຳໃຊ້ຫຼາຍທີ່ສຸດໃນພິທີງານບຸນຕ່າງໆ.
ຕາມປະເພນີແລ້ວ, ມີແຕ່ຜູ້ຊາຍທີ່ມີອາຍຸປານກາງ ຈຶ່ງໄດ້ເປົ່າຂຸ່ຍ. ທ່ານ ໂຮ່ວັນເທືອງ, ຊາວເຜົ່າ ບຣູ - ເວິນກ່ຽວ ທີ່ມີອາຍຸສູງ, ເລົ່າສູ່ຟັງວ່າ:
“ກ່ອນນີ້, ຍາມເຂົ້າສຸກຜູ້ຊາຍຕ້ອງເຝົ້າໄຮ່. ນັ່ງລ້າໆໂສກເສົ້າຫຼາຍ, ເຂົາເຈົ້າຈຶ່ງຊອກຫາໄມ້ເຮ້ຍເຈາະເປັນຮູ, ແລ້ວເປົ່າ ເພື່ອສ້າງຄວາມມ່ວນຊື່ນ “.
ເພື່ອເຮັດຂຸ່ຍອັນໜຶ່ງໃຫ້ມີສຽງມ່ວນ ແມ່ນຕ້ອງຜ່ານຫຼາຍຂັ້ນຕອນ. ການຊອກຫາ ແລະ ຕັດໄມ້ເຮ້ຍມີຄວາມສຳຄັນທີ່ສຸດ. ໄມ້ເຮ່ຍເພື່ອເຮັດຂຸ່ຍຕ້ອງແກ່, ມີລຳຍາວ, ແຕ່ພັດບໍ່ໜາ. ເມື່ອໄປຊອກຫາໄມ້ເຮ່ຍໄດ້ແລ້ວ, ຊາວເຜົ່າບຣູ - ເວິນກ່ຽວ ຢູ່ແຂວງກວາງບິ່ງ ຈະເລືອກວັນຕັດໄມ້ໃນມື້ວັນເພງ, ທຳມະດາແມ່ນໃນວັນພະຈັນ 15, 16 ໄລ່ຕາມຈັນທະປະຕິທິນ. ກ່ອນຈະຕັດໄມ້ເຮ່ຍ, ເຂົາເຈົ້າກໍ່ຂັບຮ້ອງບົດເພງໜຶ່ງ, ເພາະເຂົາເຈົ້າມີທັດສະນະວ່າ, ເມື່ອຂັບຮ້ອງຄືແນວນັ້ນ, ຂຸ່ຍທີ່ເຮັດຈາກໄມ້ເຮ່ຍນັ້ນຈະມີສຽງມ່ວນກວ່າ… ຊາວເວິນກ່ຽວ ຕາກໄມ້ເຮ່ຍນັ້ນເທິງເຕົາໄຟແຕ່ 1 – 2 ເດືອນຈຶ່ງເຮັດເປັນຂຸ່ຍ. ເຂົາເຈົ້າໃຊ້ເຫຼັົກເຈາະເຜົາຈົນແດງເຫຼື້ອມແລ້ວເຈາະຮູເພື່ອສ້າງເປັນສຽງໃຫ້ຂຸ່ຍ.
ນອກຂາກຂຸ່ຍປີ, ຂຸ່ຍ, ຊາວເວິນກ່ຽວ ຍັງມີຂຸ່ຍຊະນິດອື່ນອີກເຊັ່ນ: ຂຸ່ຍແຕຣີນ, ເພື່ອໃຫ້ຊາວໜຸ່ມຂັບກ້ຽວກັນ, ຂຸ່ຍເຄີລູຍເຄີຍໃຊ້ໃນງານດອງ…
ໃນຫຼາຍປີຜ່ານມາ, ຜ່ານສຽງເພງ, ທຳນອງດົນຕີທີ່ເປັນມູນເຊື້ອ, ຊາວເຜົ່າບຣູ - ເວິນກ່ຽວ ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນອາລົມຈິດ, ແນວຄິດຈິດໃຈ ຕໍ່ຜູ້ຟັງ. ສຽງຂຸ່ຍ, ສຽງພິນ, ສຽງຄ້ອງ, ສຽງກອງຍາມຕຳ່, ຍາມສູງ, ຍາມອອນຊອນນັ້ນຍັງຄົງດັງກ້ອງກັງວານ, ສະແດງໃຫ້ເຫັນວັດທະນະທຳທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊາວເຜົ່າ ບຣູ - ເວິນກ່ຽວທ່າມກາງເຂດພູຫຼວງທີ່ໃຫຍ່ໂຕມໂຫຖານ.