(vovworld) - ໂດຍແມ່ນຊົນເຜົ່າທີ່ດຳລົງຊີວິດໃນເຂດພູສູງ, ເພື່ອຮັບມືກັບເງື່ອນໄຂດິນຟ້າອາກາດທີ່ຮ້າຍແຮງ, ຊາວຮ່າຍີ່ໄດ້ປຸກສ້າງເຮືອນຝາດິນ. ຜ່ານການເວລາ, ເຮືອນຝາດິນຍັງຄົງຮັກສາສະຖາປັດຕະຍະກຳທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊົນເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ໄວ້ຢູ່. ບົດຂຽນຂອງ ກວົກຮືງ, ນັກຂ່າວວິທະຍຸກະຈາຍສຽງຫວຽດນາມ.
ເຮືອນຝາດິນຂອງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່
(ພາບອິນເຕີແນັດ)
ໂດຍລີ້ຊ້ອນໃນກ້ອນເມກເທິງເຂດພູດອຍ, ບັນດາເຮືອນຝາດິນຂອງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ ເຖິງວ່າທຳມະດາລຽບງ່າຍ, ດ້ວຍຝາດິນ ແລະ ຫຼັງຄາສີໄຄກໍ່ຕາມ, ແຕ່ພັດເຫັນວ່າມັນງາມສົມຄວນ. ສັງເກດຈາກທາງໄກກໍ່ເຫັນວ່າ, ບັນດາເຮືອນຝາດິນຂອງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ປຽບເໝືອນເຫັດດອກໃຫຍ່ທີ່ປົ່ງຂຶ້ນຕາມເນີນພູ, ອັນໄດ້ສ້າງຄວາມງາມພິເສດສະເພາະໃຫ້ແກ່ໝູ່ບ້ານຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່. ເຮືອນຢູ່ຂອງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ເຄີຍອີງຫຼັງໃສ່ພູ, ໜ້າມຸ່ງໃສ່ຮ່ອມພູ, ເພາະວ່າຕາມແນວຄວາມຄິດຂອງຊາວຮ່າຍີ່ແລ້ວ, ເຮືອນຖືກຕັ້ງຄືແນວນັ້ນຈະນຳເອົາຄວາມໂຊກດີມາໃຫ້ຄອບຄົວ. ທ່ານ ຫຼີເຢີກໍ໋, ຊົນເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ຢູ່ຕາແສງ ອີຕີ໋, ເມືອງ ບາດຊາດ, ແຂວງ ລາວກາຍ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ຢູ່ເຂດພູດອຍ, ດິນຟ້າອາກາດຮ້າຍແຮງທີ່ສຸດ, ໜາວຈັດໃນລະດູຮ້ອນ ແລະ ຮ້ອນອົບເອົ້າໃນລະດູຮ້ອນ. ດັ່ງນັ້ນເຂົາເຈົ້າຈຶ່ງປຸກສ້າງເຮືອນຝາດິນເພື່ອສ້າງຄວາມອົບອຸ່ນໃນຍາມໜາວ ແລະ ຄວາມເຢັນໃນຍາມຮ້ອນ. ວິທີປຸກສ້າງເຮືອນກໍ່ງ່າຍດາຍ, ດ້ວຍການເອົາຫີນມາຈັດລຽນເປັນພື້ນເຮືອນ, ສ່ວນວັດຖຸອຸປະກອນແມ່ນຂຸດຄົ້ນຢູ່ກັບທີ່, ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງສ້າງຄວາມສະດວກທີ່ສຸດໃຫ້ແກ່ການປຸກສ້າງເຮືອນ. ສ່ວນຫິ້ງແມ່ນໃຊ້ເພື່ອບັນຈຸເຄື່ອງຂອງ, ພິເສດແມ່ນທັນຍາຫານຂອງຄອບຄົວ“.
ຄວາມງາມຂອງເຮືອນຝາດິນຖືກສະແດງອອກຜ່ານສະຖາປັດຕະຍະກຳ. ເຮືອນຖືກກໍ່ສ້າງເປັນຮູບ 4 ຫຼ່ຽມມົນທົນ, ດ້ວຍ 4 ຫຼັງຄາຮູບທາດລ່ຽມ ແລະ ບໍ່ມີລະບຽງ. ເຮືອນແຕ່ລະຫຼັງກວ້າງແຕ່ 65-80 ຕາແມັດ. ເຖິງວ່າເຮືອນຈະໃຫຍ່ ຫຼືນ້ອຍກໍ່ສົມສ່ວນກັນ ແລະ ງາມຕາ. ຈຸດທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະທີ່ສຸດຂອງເຮືອນຝາດິນ, ນັ້ນແມ່ນຝາດິນໜາແຕ່ 40-50 cm, ສູງແຕ່ 4-5 ແມັດ. ສ່ວນໂຄງເຮືອນປະກອບດ້ວຍລະບົບເສົາ, ຂື່. ຫຼັງຄາມຸງດ້ວຍຫຍ້າເພື່ອສາມາດທົນທານກັບດິນຟ້າອາກາດທີ່ຮ້າຍແຮງໃນເຂດພູ ດອຍ. ເມື່ອດຳລົງຊີວິດໃນເຮືອນຝາດິນ, ຊາວ ຮ່າຍີ່ຮູ້ສຶກສະຫວາດສະເຫວີຍທີ່ສຸດ. ທ່ານ ຫຼີແຊວເຈີ, ຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່, ຢູ່ຕາແສງ ອີຕີ໋, ເມືອງ ບາດຊາດ, ແຂວງ ລາວກາຍ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ເຮົາເອົາດິນເປິເປັນຝາຈຶ່ງເອີ້ນວ່າເຮືອນຝາດິນ. ຍ້ອນຝາເຮັດດ້ວຍດິນຈຶ່ງເສຍເຫື່ອແຮງຫຼາຍ. ຄອບຄົວໃດມີລູກຫຼາຍຫຼາຍຄົນມາຊ່ວຍກໍ່ຕ້ອງເສຍເວລາແຕ່ 4 -5 ເດືອນຈຶ່ງປຸກສ້າງສຳເລັດ. ສ່ວນຄອບຄົວໃດທີ່ມີລູກຫຼານໜ້ອຍຄົນ, ເຮືອນອາດປຸກສ້າງໃນປີນີ້ ແຕ່ເຖິງປີໜ້າຈຶ່ງສຳເລັດ. ຊາວ ຮ່າຍີ່ເຮັດເຮືອນແບບນີ້ນັບແຕ່ກີ້ແຕ່ກ່ອນແລ້ວ ແລະ ປະຈຸບັນຍັງຄົງເຮັດຢູ່“.
ຊາວ ຮ່າຍີ່ເຄີຍລົງມືປຸກສ້າງເຮືອນໃໝ່
(ພາບ: VietDung)
ແຕ່ລະປີ, ພາຍຫຼັງລະດູການເກັບກ່ຽວ, ຊາວ ຮ່າຍີ່ເຄີຍລົງມືປຸກສ້າງເຮືອນໃໝ່. ເມື່ອເລືອກໄດ້ດິນທີ່ເໝາະສົມ, ຊາວ ຮ່າຍີ່ ກໍ່ຂຸດພື້ນເຮືອນ, ເລືອກເອົາກ້ອນຫີນທີ່ຫາບພຽງແລ້ວຈັດລຽງເຂົ້າໃນຂອບໄມ້, ຖັດມາກໍ່ເປິດິນໃສ່ໃຫ້ແໜ້ນເພື່ອສ້າງເປັນພື້ນເຮືອນ. ວຽກງານທີ່ຕ້ອງໃຊ້ເຫື່ອແຮງຫຼາຍສຸດແມ່ນການເປິຝາເຮືອນ. ຜູ້ຊາຍຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ເກືອບທຸກຄົນ ລ້ວນແຕ່ຮູ້ວິທີເຮັດຝາດິນ. ທຳອິດແມ່ນເອົາດິນໜຽວຍັດໃສ່ຂອບໄມ້ແລ້ວໃຊ້ສາກໄມ້ຕຳ່ໃຫ້ດິນຕິດແໜ້ນໃສ່ກັນ. ພາຍຫຼັງເຮັດຝາດິນຊັ້ນທຳອິດສຳເລັດແລ້ວ, ຈະແກະຂອບໄມ້ອອກ ແລ້ວເຮັດຝາດິນຊັ້ນທີສອງ ແລະ ຕ້ອງເຮັດຄືແນວນັ້ນແຕ່ 5-6 ຊັ້ນຝາດິນຈຶ່ງສຳເລັດບໍລິບູນ. ຫຼັງຈາກນັ້ນຈຶ່ງເຮັດຂື່ເຮືອນ ແລະ ມຸງຫຼັງຄາເຮືອນ. ຜ່ານການເວລາ, ຝາເຮືອນທີ່ເຮັດດ້ວຍດິນໜຽວນີ້ນັບມື້ນັບແຂງຄືເບຕົງ, ສາມາດທົນທານ, ຮັບມືກັບແດດຮ້ອນ ແລະ ຝົນຕົກ, ກໍ່ຄືຍືນຍົງຄົງຕົວມາເປັນເວລານັບຮ້ອຍປີໄດ້.
ເຮືອນຝາດິນຂອງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ເຄີຍມີປ່ອງຢ້ຽມນ້ອຍແຕ່ 3-4 ປ່ອງຢ້ຽມ, ປ່ອງຢ້ຽມເຫຼົ່ານີ້ເປີດອອກເພື່ອສ້າງຄວາມປອດໂປ່ງ ແລະ ຮັບເອົາແສງສະຫວ່າງ. ໃນເຮືອນມີຫ້ອງນອນຂອງພໍ່ແມ່, ຫ້ອງຮັບແຂກ, ສ່ວນຢູ່ລະບຽງແມ່ນຕັ້ງຕຽງນອນໃຫ້ແຂກ ແລະ ລູກຊາຍ, ຜູ້ທີ່ບໍ່ທັນສ້າງຄອບຄົວ. ເຕົາໄຟຕັ້ງໃນຫ້ອງຄົວ ແລະ ມີທີ່ຕັ້ງພິເສດໃນເຮືອນ. ເຮືອນຄົວທັງສ້າງຄວາມອົບອຸ່ນ, ທັງແມ່ນບ່ອນແຕ່ງກິນ, ບ່ອນດຳເນີນຊີວິດ ແລະ ຮັບແຂກຂອງຄອບຄົວ.
ປະຈຸບັນ, ເຖິງວ່າມີວັດສະດຸກໍ່ສ້າງທີ່ສະດວກຫຼາຍຢ່າງໃຫ້ແກ່ການກໍ່ສ້າງເຮືອນແລ້ວກໍ່ຕາມ, ແຕ່ຢູ່ບາງແຫ່ງ, ຊາວ ຮ່າຍີ່ຍັງຄົງຮັກສາສະຖາປັດຕະຍະກຳເດີມ, ດ້ວຍເຕັກນິກປຸກສ້າງເຮືອນຝາດິນ. ບັນດາເຮືອນຝາດິນຂອງຊາວ ຮ່າຍີ່ ຍາມໃດກໍ່ສ້າງຄວາມດຶງດູດນັກທ່ອງທ່ຽວ, ພິເສດແມ່ນບັນດາຜູ້ທີ່ມີຄວາມນິຍົມຖ່າຍຮູບ, ຍ້ອນຮູບຮ່າງ, ສີສັນທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງເຮືອນຝາດິນ.