นายกรัฐมนตรีออสเตรเลีย Scott Morrison

ทะเลตะวันออกนับวันได้รับความสนใจจากหลายประเทศทั้งในและนอกภูมิภาค จากการตระหนักได้ดีต่อผลประโยชน์ร่วมคือสันติภาพ เสถียรภาพและความมั่นคงในภูมิภาค โดยเฉพาะ การเคารพเสรีภาพในการเดินเรือและการบินในทะเลตะวันออกเป็นปัญหาที่สำคัญของภูมิภาคและทุกประเทศ  ประเทศต่างๆแสดงความประสงค์ว่า จะมีส่วนร่วมค้ำประกันเป้าหมายดังกล่าว

เน้นให้ความเคารพกฎหมายสากล

ในช่วง 3 เดือนที่ผ่านมา จีนได้มีการกระทำเพียงฝ่ายเดียวหลายครั้งในทะเลตะวันออกที่คุกคามต่อสันติภาพ เสถียรภาพในภูมิภาค เช่น การจัดการซ้อมรบบริเวณโดยรอบหมู่เกาะหว่างซา จัดตั้งสิ่งที่เรียกว่า “เขตซีซา”ที่ครอบคลุมหมู่เกาะหว่างซาหรือพาราเซลของเวียดนามและเขต “หนานซา”ที่ครอบคลุมหมู่เกาะเจื่องซาหรือสเปรตลีย์ของเวียดนาม รวมถึงการประกาศสิ่งที่เรียกว่า"ชื่อเรียกมาตรฐาน"ให้แก่โครงสร้างทางกายภาพ 80 เเห่งในทะเลตะวันออก เป็นต้น ซึ่งการกระทำดังกล่าวของจีนได้สร้างความไม่พอใจและถูกคัดค้านจากประชาคมโลก โดยออสเตรเลียได้ยืนยันการสนับสนุนเสรีภาพในการเดินเรือในทะเลตะวันออกและยืนหยัดจุดยืนที่เข้มแข็งเกี่ยวกับปัญหานี้  โดยเมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม นายกรัฐมนตรีออสเตรเลีย Scott Morrison ได้เผยว่า ออสเตรเลียจะยังคงธำรงปฏิบัติการและการประกาศต่างๆในเรื่องนี้ต่อไป ส่วนรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมฟิลิปปินส์ Delfin Lorenzana ได้ออกประกาศยืนยันให้การสนับสนุนจุดยืนของประชาคมโลกเกี่ยวกับการรักษาความเป็นระเบียบเรียบร้อยในทะเลตะวันออกบนพื้นฐานของกฎหมาย พร้อมทั้ง เรียกร้องให้รัฐบาลจีนปฏิบัติตามคำวินิจฉัยของศาลอนุญาโตตุลาการถาวร ณ กรุงเฮกปี2016 รวมทั้ง อนุสัญญาของสหประชาชาติเกี่ยวกับกฎหมายทางทะเลปี 1982ที่จีนได้ลงนาม

ส่วนในการแถลงข่าวต่อสื่อมวลชน นาย  โยชิฮิเดะ ซูงะ ปลัดสำนักรัฐบาลญี่ปุ่นได้คัดค้านทุกการกระทำที่เพิ่มความตึงเครียดในทะเลตะวันออก พร้อมทั้ง ยืนหยัดจุดยืนของญี่ปุ่นคือ สนับสนุนการเคารพกฎหมายสากล ปฏิบัติมาตรการที่สันติแทนการใช้กำลังหรือการกระทำในลักษณะบังคับ ญี่ปุ่นจะร่วมมือกับประเทศต่างๆเพื่อปฏิบัติเป้าหมายนี้

ประกาศของกระทรวงการต่างประเทศอินเดียก็ได้ยืนยันว่า อินเดียให้การสนับสนุนเสรีภาพในการเดินเรือ การบินและการแลกเปลี่ยนทางการค้าที่ชอบด้วยกฎหมายในทะเลตะวันออก ซึ่งสอดคล้องกับกฎหมายสากล โดยเฉพาะ อนุสัญญาของสหประชาชาติเกี่ยวกับกฎหมายทางทะเลปี 1982 อินเดียมีความเชื่อมั่นว่า ทุกปัญหาต้องได้รับแก้ไขผ่านมาตรการที่สันติ รวมทั้งกระบวนการทางการทูตและนิตินัย ไม่ใช้หรือข่มขู่ที่จะใช้กำลัง

ก่อนหน้านั้น กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐได้ออกประกาศโดยชี้ชัดว่า สหรัฐปกป้องมหาสมุทรอินเดีย-แปซิฟิกที่เสรีและเปิดกว้าง คำเรียกร้องของจีนเหนือแหล่งทรัพยากรนอกชายฝั่งที่ครอบคลุมพื้นที่ส่วนใหญ่ของทะเลตะวันออกรวมทั้งการใช้ปฏิบัติการแบบเอาเปรียบในการเข้าครอบครองแหล่งทรัพยากรเหล่านี้ถือเป็นการกระทำที่ละเมิดกฎหมายสากล สหรัฐต้องการธำรงสันติภาพ เสถียรภาพและเสรีภาพในการเดินเรือในเขตทะเลตะวันออกบนพื้นฐานของกฎหมายสากล ธำรงการแลกเปลี่ยนด้านการค้าและคัดค้านการกระทำที่บังคับหรือใช้กำลังเพื่อแก้ไขการพิพาท สหรัฐอยากแลกเปลี่ยนความคิดเห็นเกี่ยวกับความสนใจร่วมนี้กับพันธมิตรและหุ้นส่วนต่างๆรวมถึงประเทศที่สนับสนุนการรักษาความเป็นระเบียบเรียบร้อยบนพื้นฐานของกฎหมายสากล การประกาศดังกล่าวยังย้ำว่า ประชาคมโลกจะไม่มีทางปล่อยให้จีนถือทะเลตะวันออกเป็นเขตทะเลที่อยู่ในกรอบอำนาจของตน  ซึ่งการประกาศดังกล่าวของสหรัฐได้รับการสนับสนุนจากบรรดาประเทศอาเซียน

เกาะฟู้เลิมสังกัดหมู่เกาะหว่างซาของเวียดนามที่ถูกจีนยึดครองอย่างผิดกฎหมาย (Photo: CSIS)

เวียดนามมีความประสงค์ที่จะมีส่วนร่วมต่อการรักษาสันติภาพและเสถียรภาพในทะเลตะวันออก

จากการเป็นประเทศที่มีอำนาจอธิปไตยและมีผลประโยชน์ในทะเลตะวันออก เวียดนามยืนยันนโยบายที่เสมอต้นเสมอปลายคือพยายามมีส่วนร่วมรักษาสันติภาพ เสถียรภาพและความร่วมมือในทะเลตะวันออก การแก้ไขปัญหาการพิพาทผ่านการสนมนาและมาตรการที่สันติ โดยเฉพาะ ให้ความเคารพความเป็นระเบียบเรียบร้อยทางนิตินัยในทะเลและปฏิบัติอนุสัญญาของสหประชาชาติเกี่ยวกับกฎหมายทางทะเลปี 1982 อย่างสมบูรณ์และมีความรับผิดชอบ เวียดนามและบรรดาประเทศอาเซียนแสดงความยินดีต่อการประกาศของกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐและประชามติโลกและแลกเปลี่ยนจุดยืนตามที่ถูกระบุในแถลงการณ์ของการประชุมผู้นำอาเซียนครั้งที่ 36คือ อนุสัญญาของสหประชาชาติเกี่ยวกับกฎหมายทางทะเลปี 1982เป็นกรอบทางนิตินัยเพื่อกำหนดกิจกรรมต่างๆในทะเลและมหาสมุทร ประเทศต่างๆทั้งภายในและนอกภูมิภาคต้องให้ความเคารพความเป็นระเบียบเรียบร้อยของกฎหมายในการเคลื่อนไหวทางทะเล ร่วมกันสร้างสรรค์ภูมิภาคที่สันติภาพ เสถียรภาพและร่วมกันพัฒนา.