ศิลปะการแสดงพื้นเมืองบ่ายจ่อยในภาคกลางเวียดนาม – มรดกวัฒนธรรมนามธรรมของมนุษยชาติ

บรรยากาศที่สวนรูปปั้นในเมืองเก่าฮอยอัน จังหวัดกว๋างนามกลับมาคึกคักอีกครั้งหลังจากฝนตกหนักและน้ำท่วมมาหลายวันโดยที่ลานแสดงศิลปะพื้นเมืองบ่ายจ่อย มีการตั้งกระบอกไม้ไผ่ที่ใช้ใส่แท่งไม้ มีเสียงกลองดังขึ้น มีการแจกธงสีชมพูให้แก่ผู้ชนะ พิธีกรหวอถิเฟืองหว่ายกำลังแนะนำการเล่นบ่ายจ่อยให้แก่ผู้ชม “ท่านสามารถเข้าร่วมการเล่นได้ แต่ละรอบใช้เวลาประมาณ 5-7 นาที โดยต้องฝึกร้องในเพลงพื้นเมืองของจังหวัดกว๋างนามของนายเหียวหรือผู้นำเกมส์เท่านั้น แท่งไม้ไผ่แต่ละแท่งมี 3 คำ วิธีการเล่นก็คล้ายๆกับการเล่นบิงโก้ หากในแท่งไม้ที่ผู้เล่นถือมี 3 คำที่ตรงกับคำร้องในบทก็จะเป็นผู้ชนะเกมส์”

คำว่า “บ่ายจ่อย” ริเริ่มจากลักษณะการเล่นที่ผู้เข้าร่วมต้องนั่งตามเพิงต่างๆที่ตั้งเรียงเป็นสองแถวหันหน้าเข้ากัน ส่วนผู้นำเกมส์ที่อยู่ตรงเวลที ผู้นำเกมส์จะแจกแท่งไม้ไผ่ 32 อันที่เขียนคำต่างๆไว้ให้ผู้เล่น 10 คน คนละ 3 อันโดยจะเหลือเศษ 2 อัน นอกจากนี้ก็จะมีแท่งไม้ไผ่อีก 1 ชุดที่ใส่ไว้ในกระบอกไม้ไผ่แล้วซึ่งแขวนไว้บนเสากลางเวทีที่ต้องสูงเกินหัวคนเพื่อให้ผู้นำเกมส์สามารถหยิบแท่งไผ่โดยไม่เห็นตัวอักษรที่เขียนไว้ ผู้นำเกมส์จะหยิบแทงไม้ไผ่จากกระบอกแล้วร้องเพลง “ทาย” เพื่อให้ผู้เล่นเดาว่าเป็นคำอะไร ถ้าผู้เล่นคนไหนมีแท่งไม้ไผ่ที่มีคำตรงกันก็จะได้รับธง 1 อัน ถ้าผู้เล่นคนไหนได้ธง 3 อันก่อนก็เป็นผู้ชนะและจบเกมส์

ศิลปะการแสดงพื้นเมืองบ่ายจ่อยเป็นกิจกรรมวัฒนธรรมเพื่อความบันเทิงของชุมชน โดยมีสองรูปแบบคือ “การเล่นบ่ายจ่อย” กับการ “แสดงศิลปะบ่ายจ่อย” ในหลายปีมานี้ ชาวฮอยอันมีความคุ้นเคยกับเสียงตะโกนที่อ่อนหวานและตลกของผู้นำเกมส์ นี่คือศิลปะพื้นเมืองที่มีการผสมระหว่างดนตรี บทกลอน การแสดงและจิตรกรรม โดยเรื่องราวต่างๆในบทเพลงบ่ายจ่อยมีเนื้อหาเกี่ยวกับคุณธรรม ความรักประเทศ การเชื่อมโยงในชุมชนและประสบการณ์ในชีวิตของประชาชน ผู้แสดงและครอบครัวของพวกเขามีบทบาทสำคัญในการอนุรักษ์มรดกผ่านการสอนบทเรียนขั้นพื้นฐานและทักษะความสามารถในการร้องเพลง การแสดงและการทำแท่งไม้ไผ่ให้แก่คนรุ่นใหม่ การที่ยูเนสโก้รับรองศิลปะการแสดงพื้นเมืองบ่ายจ่อยเป็นมรดกวัฒนธรรมนามธรรมที่เป็นตัวแทนของมนุษยชาตินั้นก็ทำให้เวียดนามต้องพยายามมากขึ้นในการอนุรักษ์ศิลปะบ่ายจ่อย นายฝุ่งเติ๊นดง นักวิจัยศิลปะบ่ายจ่อยในเมืองเก่าฮอยอันแสดงความคิดเห็นว่า “ศิลปะการแสดงพื้นเมืองบ่ายจ่อยคือความภาคภูมิใจของชาวเวียดนาม โดยเฉพาะในภาคใต้ ดังนั้นเพื่อการอนุรักษ์ก็ต้องมีนโยบายในระดับประเทศและเผยแพร่ในชุมชน พร้อมทั้งต้องสนับสนุนงบประมาณให้แก่การฝึกอบรมเพื่อสืบทอดและทำให้ประชาชนเวียดนามเข้าใจ มีความรักและส่งเสริมการแสดงศิลปะพื้นเมืองนี้ให้คงอยู่ตลอดไป”

ในหลายปีที่ผ่านมา ได้มีการจัดกลุ่มและสโมสรแสดงศิลปะการร้องเพลงบ่ายจ่อยเกือบ 90 แห่งเพื่อฝึกอบรมและสอนศิลปะนี้ให้แก่ชุมชน โดยนครฮอยอันเป็นนครเดินหน้าในการสอนศิลปะการแสดงพื้นเมืองบ่ายจ่อยในโรงเรียน นายเจิ่นดิ่งโจว์ รองผู้อำนวยการศูนย์วัฒนธรรมและการกีฬานครฮอยอันเผยว่า “ในตลอด 15 ปีที่ผ่านมา พวกเราได้สอนเด็กผ่านหลักสูตรเพิ่มเติมที่โรงเรียน โดยเด็กหลายคนได้ประสบความสำเร็จพอโตขึ้นก็ได้เป็นศิลปินที่ผู้ชมชื่นชอบ ดังนั้นแม้เป็นเด็กก็สามารถฟังได้ เข้าใจได้และร้องเพลงทำนองบ่ายจ่อยได้”

การที่ศิลปะการแสดงพื้นเมืองบ่ายจ่อยได้รับการรับรองให้เป็นมรดกวัฒนธรรมนามธรรมที่เป็นตัวแทนของมนุษยชาตินั้นจะมีส่วนร่วมส่งเสริมการสนทนาระหว่างชุมชน คณะและบุคคลเกี่ยวกับความรู้และทักษะความสามารถในการแสดงและอนุรักษ์ศิลปะชนิดนี้.