นับตั้งแต่เกิดวิกฤตผู้อพยพ อียูต้องเผชิญกับความท้าทายที่รุนแรง ถึงแม้ประเทศสมาชิกได้พยายามแก้ไข แต่เนื่องจากความแตกต่างเกี่ยวกับวิธีการเข้าถึงของแต่ละประเทศได้ทำให้ยุโรปนับวันเกิดความถูกแตกแยกในปัญหานี้ ดังนั้นการบรรลุข้อตกลงในช่วงนี้ถึงแม้ยังมีข้อถกเถียง แต่ถือเป็นก้าวกระโดด ซึ่งตอบสนองการรอคอยของ 28 ประเทศสมาชิก โดยเฉพาะประเทศที่เป็นแนวหน้าที่ต้องเชผิญกับกระแสผู้อพยพยที่ต้องได้รับการช่วยเหลือและแบ่งเบาภาระต่างๆ

ก้าวเดินที่น่ายินดี

ตามเนื้อหาของข้อตกลง 28 ประเทศสมาชิกอียูจะก่อตั้ง “ศูนย์ควบคุม” เพื่อรับผู้อพยพที่ได้รับการช่วยเหลือกลางทะเล โดยศูนย์นี้จะตั้งอยู่ ณ ประเทศสมาชิกที่ “อาสา” และช่วยคัดกรองผู้อพยพที่ต้องการขอลี้ภัย ไม่ใช่การอพยพเพื่อเป้าหมายทางเศรษฐกิจ นี่ถือเป็นก้าวกระโดด เพราะก่อนหน้านี้ การก่อตั้งศูนย์รับผู้อพยพถูกคัดค้านจากหลายประเทศ

นอกจากนั้น อียูได้เห็นพ้องใช้วิธีการเข้าถึงในทุกด้านต่อปัญหาผู้อพยพ ประกอบด้วยการควบคุมนอกเขตชายแดนของอียู ขัดขวางการเดินทางกลับมาของกระแสผู้อพยพซึ่งไม่สามารถควบคุมได้เหมือนเมื่อปี 2015 และขัดขวางการอพยพผิดกฎหมายบนเส้นทางทุกสาย ข้อตกลงฉบับนี้ยังยืนยันว่า ประเทศสมาชิกอียูจะให้การช่วยเหลืออิตาลีและประเทศที่ติดกับทะเลเมดิเตอร์เรเนียน เพื่อขัดขวางขบวนการค้ามนุษย์จากลิเบียและประเทศต่างๆ ผู้นำอียู 28 ท่านได้ตกลงพิจารณาการจัดตั้งสถานที่รับผู้อพยพนอกอียู โดยเฉพาะในเขตแอฟริกาเหนือ เพื่อขัดขวางเรือค้ามนุษย์มุ่งหน้ามายังอียู

หลายๆฝ่ายได้มีปฏิกิริยาต่อข้อตกลงฉบับนี้ของอียู โดยสำนักงานช่วยเหลือของสหประชาชาติได้ชื่นชมข้อตกลง อีกทั้งเร่งรัดให้อียูให้ความสนใจเป็นอันดับต้นๆต่อมาตรการค้ำประกันชีวิตและความปลอดภัยให้แก่ผู้อพยพ ในขณะเดียวกัน ตัวแทนขององค์การระหว่างประเทศเพื่อการโยกย้ายถิ่นฐานหรือ IOM ได้แสดงความเห็นว่า ทุกมาตรการเกี่ยวกับปัญหาผู้อพยพต้องบรรลุความเห็นพ้องเป็นเอกฉันท์ในยุโรป ให้การช่วยเหลือประเทศด่านหน้าที่เผชิญปัญหาผู้อพยพ เช่นอิตาลีและต้องจัดตั้งศูนย์แก้ไขระเบียบการรับผู้อพยพในยุโรป

ยังมีความขัดแย้งมากมายที่ต้องแก้ไข

ถึงแม้ข้อตกลงที่ได้บรรลุได้รับการประเมินว่าเป็นก้าวเดินที่น่ายินดี แต่บรรดานักวิเคราะห์และบรรดาผู้นำของอียูได้แสดงความเห็นว่า ยังเร็วเกินไปที่จะกล่าวถึงผลสำเร็จของข้อตกลงฉบับนี้ เพราะเนื้อหาของข้อตกลงยังมีหลายข้อที่ต้องพิจารณา รวมทั้งอุปสรรค์ที่ส่งผลกระทบต่อกระบวนการปฏิบัติข้อตกลงนี้

1คือ ถึงแม้ได้ตกลงกันเกี่ยวกับหลักการก่อตั้งศูนย์รับผู้อพยพนอกดินแดนของสหภาพยุโรปและศูนย์บูรณาการบนดินแดนยุโรป แต่จะตั้งที่ประเทศไหนยังไม่มีคำตอบ เช่นเดียวกันแผนการก่อตั้งศูนย์บูรณาการบนดินแดนยุโรปก็ต้องการประเทศที่อาสาให้ตั้งศูนย์ดังกล่าว ซึ่งประเทศสมาชิกอียูอื่นๆไม่จำเป็นต้องรับผิดชอบ ดังนั้นฝรั่งเศส อิตาลีและสเปนต่างปฏิเสธการก่อสร้างศูนย์นี้บนดินแดนของประเทศตน

 2คือปัญหาการบริหารกระแสผู้อพยพที่ยังคงมีความขัดแย้งกัน เพราะผู้อพยพหลังจากเดินทางถึงยุโรปก็ได้เดินทางต่อไปยังประเทศยุโรปอื่นๆ ดังนั้นความขัดแย้งที่สำคัญที่สุดคือการแก้ไขหรือยกเลิกข้อกำหนดว่า ประเทศแรกที่ผู้อพยพเดินทางไปถึงจะต้องมีความรับผิดชอบ ในข้อตกลงฉบับใหม่นี้ ประเทศอียูก็พิจารณาและศึกษาเท่านั้นโดยยังไม่มีการเสนอกรอบเวลาที่เป็นรูปธรรม

แม้ยังมีอุปสรรค์มากมายรออยู่ข้างหน้า แต่การบรรลุข้อตกลงในการประชุมสุดยอดจะสร้างการแบ่งเบาภาระให้มีความสมดุลมากขึ้นระหว่างประเทศสมาชิกในการแก้ไขปัญหาผู้อพยพ และถึงแม้จะเปราะบาง แต่แน่นอนว่า ในอีกไม่กี่วันข้างหน้า บรรดาผู้นำยุโรปจะต้องพยายามอีกมากในการแสวงหามาตรการที่สามารถตอบสนองความปรารถนาที่หลากหลาย และเต็มไปด้วยความขัดแย้งระหว่างประเทศสมาชิกในการแก้ไขวิกฤตผู้อพยพ.