นาย วลาดีเมียร์ ปูติน ประธานาธิบดีรัสเซียกับนาย อับเดล ฟัตตาห์ อัล ซีซี ประธานาธิบดีอียิปต์ (­Photo: AFP)

ต่อจากฝรั่งเศส จีนและญี่ปุ่น รัสเซียจะจัดการประชุมสุดยอดรัสเซีย – แอฟริกา ซึ่งถือเป็นการแสดงให้เห็นถึงความมุ่งหวังที่จะขยายอิทธิพลในภูมิภาคนี้เพื่อฟื้นฟูชื่อเสียงของรัสเซียบนเวทีโลก ในการประชุมสุดยอดครั้งนี้ ประธานาธิบดีรัสเซียจะให้การต้อนรับผู้นำแอฟริกา 35 คน ซึ่งเป็นโอกาสให้ทุกฝ่ายหารือเกี่ยวกับปัญหาการเมือง เศรษฐกิจและจุดแข็งของรัสเซียผ่านโครงการร่วมมือที่เอื้อประโยชน์ระหว่างกัน

แอฟริกา หุ้นส่วนที่เต็มศักยภาพ

รัสเซียส่งเสริมความสัมพันธ์กับแอฟริกาบนพื้นฐานของความสัมพันธ์ที่ดีงามที่มีมาช้านานและศักยภาพของความร่วมมือที่หลากหลาย ถ้าหวนมองประวัติศาสตร์ความสัมพันธ์ทวิภาคี รัสเซียมีบทบาทสำคัญในการปลดปล่อยทวีปแอฟริกา สนับสนุนกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆในแอฟริกาในการต่อต้านลัทธิอาณานิคมและการเหยียดเชื้อชาติ รัสเซียได้สนับสนุนประชาชนแอฟริกาในการปกป้องเอกราชและอธิปไตย การสร้างสรรค์ประเทศ วางรากฐานให้แก่ระบบเศรษฐกิจและการทหาร นอกจากนี้ กลุ่มผู้เชี่ยวชาญของรัสเซียได้ช่วยก่อสร้างโครงสร้างพื้นฐาสำคัญๆ เช่น โรงไฟฟ้าพลังน้ำ ถนนและโรงงานอุตสาหกรรมต่างๆในบรรดาประเทศแอฟริกา นอกจากนี้ยังมีชาวแอฟริกาหลายพันคนที่เรียนจบจากมหาวิทยาลัยต่างๆในรัสเซีย

หลังจากที่ขึ้นดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีรัสเซียเมื่อปี 2000 นาย วลาดีเมียร์ ปูตินได้ผลักดันการดำเนินแนวทางและนโยบายการต่างประเทศที่เข้มแข็งมากขึ้น ซึ่งช่วยฟื้นฟูให้ความสัมพันธ์ระหว่างรัสเซียกับภูมิภาคแอฟริกามีความอบอุ่นมากขึ้น โดยได้ฟื้นฟูความสัมพันธ์ทางการทูต เศรษฐกิจและการทหารกับบรรดาพันธมิตรแอฟริกาเก่าแก่และพื้นฐานความสัมพันธ์ระหว่างสองฝ่ายได้เปลี่ยนจากการเน้นด้านการเมืองมายังด้านเศรษฐกิจ การค้า ความมั่นคงและทางทหารซึ่งหมายความว่า รัสเซียเริ่มฟื้นฟูอิทธิพลด้านเศรษฐกิจและการเมืองในแอฟริกาได้ ตามความเห็นของนาย Arnaud Dubien ผู้เชี่ยวชาญสังกัดสถาบันวิเทศสัมพันธ์และยุทธศาสตร์ฝรั่งเศสหรือไออาร์ไอเอส รัสเซียยังคงธำรงอิทธิพลในทวีปแอฟริกาในระดับที่ไม่สูงมากนักมาอย่างต่อเนื่องในหลายประเทศแอฟริกา รวมถึงการที่เมื่อปลายปี 2017 ทั้งสองฝ่ายได้เปิดตัวโครงการก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์และสัญญาการซื้อขายอาวุธที่สำคัญหลายฉบับ นอกจากนี้ รัสเซียยังได้ลงนามข้อตกลงร่วมมือด้านการทหารอย่างเป็นทางการหลายฉบับกับทางการมาลีเมื่อเดือนมิถุนายนปี 2019 หรือกับบูร์กินาฟาโซและคองโกในช่วงก่อนหน้านั้น เป็นต้น

พร้อมรับโอกาสใหม่

ในหลายปีที่ผ่านมา ภูมิภาคแอฟริกาคือเป้าหมายของการแข่งขันเชิงภูมิศาสสตร์ระดับยุทธศาสตร์ระหว่างสหรัฐ จีนและสหภาพยุโรป แต่ขณะนี้ได้มีการเปลี่ยแปลงไปเพราะรัสเซียมีความประสงค์ว่า จะเริ่มเกมส์ใหม่เพื่อแสวงหาผลประโยชน์ด้านภูมิศาสตร์เชิงยุทธศาสตร์ในแอฟริกามากขึ้นและ ความตั้งใจขยายความร่วมมือกับแอฟริกายิ่งสะท้อนให้เห็นชัดเจนมากขึ้นเมื่อประธานาธิบดีปูตินได้กล่าวก่อนการประชุมสุดยอดและฟอรั่มเศรษฐกิจรัสเซีย – แอฟริกาว่า รัสเซียพร้อมที่จะแข่งขันเพื่อร่วมมือกับแอฟริกา โดยการขยายและเสริมสร้างความสัมพันธ์ที่เอื้อประโยชน์ระหว่างกันกับบรรดาประเทศแอฟริกาและองค์กรต่างๆในแอฟริกาเป็นหนึ่งในประเด็นที่ได้รับความสนใจเป็นอันดับต้นๆในนโยบายการต่างประเทศของรัสเซียและรัสเซียจะไม่เข้าร่วมเกมส์ในเชิงภูมิรัฐศาสตร์ใดๆในแอฟริกา คาดว่าในฟอรั่มเศรษฐกิจรัสเซีย – แอฟริกาครั้งนี้ รัสเซียเสนอให้หุ้นส่วนแอฟริการ่วมสำรวจและขุดเจาะแหล่งทรัพยากรต่างๆ เช่น ทองคำ ทองแดงและปิโตรเลียม

ในขณะเดียวกันเมื่อปี 2018 และต้นปี 2019 รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศรัสเซีย เซอร์เก ลาฟรอฟ ได้เดินทางไปเยือนบรรดาประเทศในเขตซาฮาราและเขตแอฟริกาเหนือ นอกจากนั้นรัสเซียยังใช้โอกาสเพื่อแสดงบทบาทและเสียงพูดต่อบรรดาประเทศแอฟริกาในฟอรั่มต่างๆ เช่น BRICS ที่ประกอบด้วยบราซิล รัสเซีย อินเดีย จีนและแอฟริกาใต้ ฟอรั่มสหภาพแอฟริกาหรือ AU และประชาคมเศรษฐกิจแอฟริกาตะวันตก  แถมประธานาธิบดีปูตินยังยืนยันว่า จะมียุทธศาสตร์ความร่วมมือ – พัฒนาที่แตกต่างกับยุทธศาสตร์ของฝ่ายตะวันตกและประเทศจีน นั่นคือคำมั่นที่จะไม่ใช้แผนกดดันหรือข่มขู่ผ่านการลงทุน ไม่ใช้ทรัพยากรจนหมดสิ้นหรือใช้ “กับดักการลงทุน”ในประเทศแอฟริกา

ต่อจากเยือนบรรดาประเทศตะวันออกกลางของนายปูตินเมื่อสัปดาห์ก่อน การประชุมสุดยอดครั้งแรกระหว่างรัสเซียกับบรรดาประเทศแอฟริกาถือเป็นการยืนยันอีกครั้งถึงการให้ความสำคัญต่อภูมิภาคนี้ในนโยบายการต่างประเทศของรัสเซีย ซึ่งไม่เพียงแต่ช่วยเพิ่มชื่อเสียงและสถานะเท่านั้น แต่ข้อตกลงซื้อขายอาวุธและการลงทุนขุดเจาะแร่ธาตุในแอฟริกาจะเป็นพลังขับเคลื่อนให้ประธานาธิบดีรัสเซีย วลาดีเมียร์ ปูติน มุ่งมั่นตั้งใจเปิดเกมส์ใหม่ในแอฟริกา.