Người Mông ở Hà Giang kể rằng, hoa tam giác mạch có nguồn gốc lâu đời và gắn bó với đời sống của người Mông nhiều thế hệ. Trước đây, khi còn thiếu cái ăn, sau khi đã tìm khắp nơi, người Mông thấy ở khe núi có một loài hoa mọc nhiều vô kể, với những cái lá có hình tam giác ẩn nấp dưới hoa. Khi kết hạt ăn thử, người ta thấy ngon như ngô, gạo. Từ đó, người dân sử dụng như một loại lương thực cùng với ngô, gạo. Tam giác mạch cùng họ với lúa, nảy lên từ mày lúa, mày ngô nên được gọi là mạch, lá có hình tam giác, kết hợp lại gọi là tam giác mạch. Trước kia, người dân ở đây thường lấy bột của quả tam giác mạch làm bánh hoặc trộn với ngô để nấu rượu tạo nên nhiều hương vị đặc biệt. Từ đó, tam giác mạch gắn bó truyền kiếp với thế hệ người dân vùng cao  Hà Giang .

Hoa tam giác mạch nở rộ vào tháng 10, tháng 11. Đến Hà Giang chỉ thấy những cao nguyên đá sừng sững được trang trí bằng bạt ngàn những cánh rừng tam giác mạch, khiến không gian nơi đây thêm thơ mộng, trữ tình, níu chân du khách. Trong cả một vùng không gian trải dài 4 huyện vùng cao từ Quản Bạ, Yên Minh, Mèo Vạc, Đồng văn, quanh co dưới chân núi cao đâu đâu cũng thấy rực rỡ màu phớt hồng của hoa tam giác mạch. Chị Mai Hương, du khách từ Hà Nội lên cho biết trước đây chỉ biết đến Hà Giang với cao nguyên đá, cột cờ Lũng Cú, dinh nhà họ Vương, đỉnh Mã Pí Lèng huyền thoại và con đường hạnh phúc. Nay đến Hà Giang ai cũng phải ngỡ ngàng trước vẻ đẹp của hoa tam giác mạch: “Khi bạn đến với Hà Giang bạn sẽ có cảm nhận vô cùng ấn tượng và vô cùng khâm phục con người nơi đây. Xung quanh chỉ có những dãy núi đá tai mèo và xen vào đó là những bạt ngô, để thấy được người dân nơi đây vượt qua cái nghèo cái khó khăn để tồn tại. Và xen lẫn giữa những núi đá tai mèo có những vạt đất bằng phẳng người dân đã trồng hoa tam giác mạch. Giữa một bên là núi đá tai mèo, một bên là cánh đồng hoa, các bạn sẽ thấy ấn tượng và thú vị trước cảnh quan đó. Một không gian vô cùng lãng mạn trên sự khắc nghiệt đó để thấy thiên nhiên và sự sống vẫn tồn tại ở nơi đây.”

Trong một thời gian dài, hoa tam giác mạch vẫn nở một cách tự nhiên dưới thung lũng, dưới chân núi và cũng chưa tạo được hiệu ứng mạnh với du khách nội địa. Tuy nhiên, mấy năm gần đây nhiều nhà nhiếp ảnh, phóng viên đã quảng bá về loài hoa này bằng  những hình ảnh sinh động trên các phương tiện truyền thông. Trào lưu sử dụng facebook cũng lan rộng cũng là một kênh quảng bá loài hoa này nên các bạn trẻ đến Hà Giang chụp ảnh  hoa tam giác mạch ngày một nhiều.

Nhìn thấy tiềm năng của hoa tam giác mạch trong tổng thể thắng cảnh và cảnh quan của Hà Giang, tỉnh đã đầu tư và vận động người dân trồng thêm nhiều cánh đồng tam giác mạch để lôi cuốn và giữ chân du khách. Tam giác mạch giờ đây được trồng tạo thành hình ngôi sao, trái tim, hình tam giác, hình lượn sóng khiến cho diện tích tam giác mạch ngày càng được phủ nhiều hơn, rực rỡ và thơ mộng hơn.

Một lễ hội hoa tam giác mạch sẽ được tỉnh Hà Giang tổ chức vào trung tuần tháng 11 sẽ đem lại cho du khách những trải nghiệm khó quên khi đến với cao nguyên đá. Ông Nguyễn Văn Tài, Giám đốc công ty du lịch VietSense Travel, cho biết sự kiện này đã thu hút sự chú ý của du khách đến Hà Giang vào mùa thu để xem tam giác mạch nở.: “Công ty du lịch chúng tôi tiên phong trong việc tổ chức tour đi Hà Giang, Vietsense giữ quỹ phòng lớn và những dịch vụ sẵn sàng để đón du khách trong tháng 11. Hiện nay chúng tôi đang giữ tổng 40% tổng giá trị dịch vụ các cơ sở lưu trú của Hà Giang trong tháng 11, 12. Sự quan tâm của khách hàng mua những tour du lịch đi Hà Giang đang tăng cao và chúng tôi bán tour này rất dễ dàng. Sự kiện hoa tam giác mạch tạo ra điểm nhấn cho ngành du lịch của Hà Giang, từ năm sau thương hiệu của du lịch Hà Giang sẽ phát triển mạnh mẽ vì du khách biết đến Hà Giang có nhiều cánh đồng hoa tam giác mạch bạt ngàt rất đẹp.”

HoaTam giác mạch bắt đầu nở vào cuối Thu nhưng đến ngoài Tết vẫn có thể bắt gặp những đồng hoa tam giác mạch nở muộn đâu đó trên cao nguyên. - Ảnh: hagiangsensetravel.com

Hà Giang vào thu, cao nguyên đá điệp trùng, hoa tam giác mạch đua sắc, cộng đồng các dân tộc với bản sắc văn hóa phong phú độc đáo sẽ đem đến cho du khách những trải và cảm nhận vô cùng ấn tượng. Tháng 10 này, hoa tam giác mạch đang e ấp nở như gửi thông điệp rằng Hà Giang một lần đến, vạn lần yêu.