Nằm bên bờ sông Nhuệ, làng Cự Đà thuộc xã Cự Khê, huyện Thanh Oai, cách trung tâm thành phố Hà Nội khoảng 20 km về phía Tây. Đây là một trong số ít những ngôi làng có kiến trúc của cả Việt Nam và Pháp. 

                                                 Cổng làng Cự Đà. (Ảnh: Ngọc Anh/VOV5)  

Nghe âm thanh bài viết tại đây:

Cũng giống như bao ngôi làng của vùng đồng bằng Bắc Bộ, Cự Đà vẫn còn đó cây đa, bến nước, sân đình, cổng làng rêu phong, mộc mạc… Nhưng nét độc đáo của ngôi làng này là không chỉ có nhà ba gian, năm gian, lối kiến trúc đặc trưng của những ngôi nhà ở làng quê Việt Nam mà còn có những ngôi nhà mang phong cách Pháp.

Ông Vũ Văn Bằng, một người dân trong làng, cho biết: “Các nhà cổ xây dựng từ 1890 đến 1945. Trước năm 1975 làng Cự Đà còn nguyên bản với khoảng 100 ngôi nhà cổ cũng như các biệt thự kiến trúc Pháp. Hiện nay còn khoảng 50 ngôi nhà cổ, khá nguyên vẹn, bao gồm cả những ngôi nhà kiến trúc vùng đồng bằng Bắc Bộ và kiến trúc kiểu Pháp. Kiến trúc kiểu nhà truyền thống vùng đồng bằng Bắc Bộ của Cự Đà chủ yếu là những ngôi nhà 5 gian, 2 trái hoặc 5 gian, hai dĩ tức là 2 trái con.”

Ngôi nhà có kiến trúc Pháp. (Ảnh: Lan Anh/VOV5)

Cấu trúc của làng Cự Đà tuân thủ lối kiến trúc truyền thống làng Việt theo hình xương cá. Từ đường chính của làng tỏa ra hàng chục con ngõ nhỏ và dẫn vào các xóm. Những ngôi nhà kiến trúc làng quê Việt Nam dựng bằng gỗ, ngói mũi hài, cửa, rường, cột có hoa văn chạm khắc tinh xảo.

Trong số những ngôi nhà truyền thống Việt ấn tượng nhất phải kể đến ngôi nhà của gia đình ông Trịnh Thế Sùng. Đây là ngôi nhà niên đại lâu năm nhất trong làng và được bảo tồn khá nguyên vẹn. Ông Trịnh Thế Sùng, chủ nhân ngôi nhà, cho biết: “Nhà làm từ năm 1874, chủ yếu làm bằng gỗ xoan, diện tích 200 m2. Nhà có 5 gian, 2 dĩ. Dĩ tức là như kiểu trái, nhưng dĩ thì nhỏ hơn trái. Ngôi nhà tôi ở là đời thứ 4 rồi. Chúng tôi vẫn giữ được nguyên bản chưa thay đổi gì, chỉ đảo ngói, khoảng 10 năm đảo ngói một lần.”

Một góc chùa Cự Đà.(Ảnh: Lan Anh/VOV5)

Cổng một từ đường họ Đình ở làng Cự Đà.(Ảnh: Lan Anh/VOV5)

Du khách tới thăm làng ấn tượng với những ngôi nhà kiến trúc Pháp. Do nằm ở vị trí giao thương thuận lợi nên trước đây Cự Đà nổi tiếng là trung tâm buôn bán trao đổi sầm uất, trên bến dưới thuyền, một ngôi làng trù phú. Thời kỳ hưng thịnh của làng là những năm cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20. Khi đó, nhiều thương gia giàu có trong làng đã xây dựng những biệt thự theo kiến trúc Pháp. Những biệt thự kiến trúc kiểu Pháp trong làng xây hai tầng, dù đã trải qua trăm năm nhưng vẫn còn khá nguyên vẹn.

Ông Nguyễn Văn Bảo, một người dân có biệt thự kiểu Pháp trong làng, cho biết: “Nhà tôi xây hơn 100 năm rồi. Kiến trúc Pháp thường có ban công hay hoa văn ở trên tầng. Nhà hai tầng có sân nhỏ, vòm phía trên trước đây định để đồng hồ. Gạch, đá hoa, men, thép, ban công…. đều mang từ Pháp về. Du khách nước ngoài như Pháp, Mỹ, Anh hay tới tham quan nhà tôi, các đài truyền hình hay về nhà tôi quay phim.”

Một cổng ngõ cổ kính ở Cự Đà. (Ảnh: Lan Anh/VOV5)

Hội trường Hội đồng Nhân dân ở Cự Đà còn sót lại từ thời Pháp thuộc. (Ảnh: Lan Anh/VOV5)

Đặc biệt các di tích lịch sử trong làng như đình, miếu, chùa đều đã được Nhà nước công nhận là di tích cấp quốc gia. Trong miếu, đình, chùa của làng còn lưu giữ nhiều sắc phong, hoành phi, câu đối hay đồ thờ tự quý giá, minh chứng một thời văn hóa, lịch sử của làng. Ông Vũ Văn Thân, bậc cao niên ở làng Cự Đà, kể: “Cự Đà chúng tôi là một làng ven đô có lịch sử trên 400 năm nay. Đặc biệt đình, miếu cũng như chùa đều được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia. Chùa, miếu, đình nhìn chung vẫn giữ được nguyên vẹn. Chùa có cách đây khoảng 300 năm, Đình và Miếu cũng được trên 200 năm. Làng còn có một giếng cổ gọi là giếng tiến Vua, trước đây giếng rất trong và sạch.”

Cự Đà còn nhiều ngôi nhà cổ san sát nhau. (Ảnh: Lan Anh/VOV5)

Cùng với Đường Lâm, Đông Ngạc, Ước Lễ…, Cự Đà là một điểm đến hấp dẫn du khách. Làng Cự Đà có vẻ đẹp trầm mặc nhưng thơ mộng và có kiến trúc độc đáo. Đây là một trong số ít những ngôi làng của thủ đô Hà Nội vẫn bảo tồn được nét đẹp cổ kính của làng quê Việt Nam, đan xen phong cách kiến trúc Pháp.