ปัจจุบัน ชุมชนเผ่าปาโกมีกว่า5หมื่นคน ตั้งหลักอาศัยที่อ.อาเลื้อย จ.เถื่อเทียนเว้ อ.เฮื้องฮว้าและดั๊ครง จ.กว๋างจิ จากประวัติศาสตร์การพัฒนาและดำรงชีวิตร่วมกับชาวเผ่าเกอตู ต่าโอยและเวินเกี่ยวจึงทำให้เกิดความคล้ายคลึงในวิถีชีวิตและเครื่องแต่งกาย แต่ภาษาพูดจะไม่เหมือนกัน ซึ่งเนื่องจากเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่มีประวัติศาสตร์การพัฒนาที่ยาวนานดังนั้นเรื่องความเป็นมาของชุมชนชาวปาโกที่เล่าขานกันมาก็มีความน่าสนใจ นาย โห่วันแหง ผู้ใหญ่บ้านปาโกที่ต.ห่งจูงอ.อาเลี้อย จ.เถื่อเทียนเว้ เล่าว่า“ตามตำนานของชาวเผ่าปาโกที่เล่าสู่กันมาแต่เนิ่นนาน ตอนเริ่มแรกชาวปาโกไม่ได้ตั้งหลักอาศัยบนเทือกเขาเจื่องเซินเหมือนปัจจุบันหากได้อาศัยในเขตที่ราบในจังหวัดเถื่อเทียนเว้ แต่เนื่องด้วยเป็นคนซื่อจึงแพ้ในการแข่งขันสร้างกำแพงเมืองจนต้องย้ายขึ้นไปอาศัยในเขตเขาหลายแห่ง แต่ถึงกระนั้นชาวปาโกก็ยังคงรักษาเอกลักษณ์ดั้งเดิมของวิถีชีวิตที่ไม่เหมือนชนเผ่าอื่นๆ”

ชุมชนหมู่บ้านของชาวปาโกมักจะมีบ้านยกพื้นลักษณะแนวยาวประมาณ5-10หลังและผู้ที่อาศัยร่วมกันในหมู่บ้านนั้นส่วนใหญ่จะเป็นคนที่อยู่ในวงตระกูลเดียวกันไม่ค่อยมีคนนอก บ้านยาวมีลักษณะแบบบ้านไม้ยกพื้น ภายในบ้านมีการกั้นแบ่งส่วนต่างๆที่เป็นที่พักของครอบครัวเล็กหลายครอบครัวที่อยู่ร่วมบ้านเดียวกัน บ้านทุกหลังตั้งเรียงกันล้อมรอบลานกว้างที่มีการตั้งเสาไม้ขนาดใหญ่เพื่อใช้เป็นสถานที่จัดงานชุมชนต่างๆรวมทั้งงานแข่งช้างซึ่งเป็นเทศกาลใหญ่ของชาวปาโกเนื่องจากพวกเขาถือว่าช้างเป็นสัตว์ที่มีค่าและมีความหมายผูกพันธ์กับชีวิตของชาวบ้านและสะท้อนสถานะของแต่ละครอบครัว ผู้ใหญ่บ้าน โห่วังแหงเผยอีกว่า“เมื่อก่อนนี้ ทุกหมู่บ้านของชาวปาโกต่างเลี้ยงช้าง หมู่บ้านทุกแห่งมักจะถูกสร้างในเขตเนินสูง ทางขึ้นมีความลาดชันจึงมีความเหมาะสมสำหรับเลี้ยงช้าง ในช่วงสงครามกู้ชาติ ชาวปาโกได้ให้การสนับสนุนกระบวนการปฏิวัติด้วยการนำช้างเข้าร่วมกระบวนการขนส่งลำเลียงสเบียงกรังให้แก่สมรภูมิ”

ในชีวิตวัฒนธรรมทางจิตใจ ชุมชนชาวปาโกก็มีงานเทศกาลต่างๆที่น่าสนใจเช่น งาน ปูลบอห์ หรือเทศกาลรักษาไร่นา งาน อายา หรือเทศกาลเก็บเกี่ยว โดยเฉพาะงาน อาเรียวปิง หรืองานซ่อมแซมสุสาน ซึ่งเป็นงานเทศกาลสำคัญของทั้งหมู่บ้านมิใช่ของเฉพาะครอบครัวหรือตระกูลใดโดยงานอาเรียวปิงนี้มักจะถูกจัดขึ้นในรอบ5-7ปีและเป็นงานเทศกาลที่สะท้อนความเป็นเอกลักษณ์วัฒนธรรมที่โดดเด่นของชาวปาโกแม้จะอาศัยในท้องถิ่นไหนก็ตาม

นอกจากงานเทศกาลแห่งวัฒนธรรมและความเลื่อมใสต่างๆ ชาวปาโกยังมีคลังวัฒนธรรมศิลปะพื้นเมืองที่น่าสนใจเช่นกันรวมถึงการผลิตและสะสมเครื่องดนตรีที่ใช้ในการแสดงศิลปะต่างๆ ปัจจุบันนี้ แม้ชีวิตได้มีการพัฒนาตามกระแสสังคมยุคใหม่แต่ชุมชนเผ่าปาโกยังคงเป็นหนึ่งในกลุ่มชาติพันธุ์ที่สามารถอนุรักษ์วัฒนธรรมทั้งเป็นรูปธรรมและนามธรรมของชนเผ่าตนเอาไว้อย่างสมบูรณ์ อันเป็นการสะท้อนให้เห็นถึงจิตใจแห่งความสามัคคีของชาวปาโกในการร่วมแรงร่วมใจสร้างสรรค์พัฒนาหมู่บ้านให้เจริญและสันติสุข.