Gươl – สัญลักษณ์ทางวัฒนธรรมและจิตวิญญาณของชนเผ่าเกอตู
Ngọc Anh -  
(VOVWORLD) -
ในกลุ่มชาติพันธุ์ 54 กลุ่มของเวียดนาม กลุ่มชาติพันธุ์เกอตูเป็นชนกลุ่มน้อยที่อาศัยอยู่ในภาคกลางของเวียดนามตามแนวเทือกเขาเจื่องเซิน โดยเฉพาะที่จังหวัดเถื่อเทียนเว้และกว๋างนาม และบ้าน Gươl ของชาวเกอตูคือจุดที่โดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ที่ไม่เพียงแต่เป็นบ้านที่มีสถาปัตยกรรมเฉพาะตัวเท่านั้น หากยังมีลักษณะที่เป็นสัญลักษณ์อาณาเขตที่ศักดิ์สิทธิ์และมีความผูกพันธ์ใกล้ชิดในชีวิตจิตใจของชุมชนเผ่าเกอตู
บ้าน“Gươl”ที่หมู่บ้าน Pơr’ning |
“Gươl” ในภาษาเกอตู แปลว่า ชุมชน โดยเมื่อสร้างหมู่บ้านชาวเกอตูก็มักจะเลือกจุดตั้งบ้าน“Gươl” ใช้เป็นศาลาของชุมชนและเป็นสัญลักษณ์ของทั้งหมู่บ้าน และขนาดโครงสร้างของบ้าน“Gươl”จะสะท้อนอำนาจและความแข็งแกร่งของหมู่บ้านนั้นๆ สีหลักของบ้าน“Gươl” จะเป็นสีดำและสีขาวภายในบ้านมีการสลักสัญลักษณ์ของดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ หรือภาพการเต้นรำฆ้องรวมถึงการจัดแสดงเครื่องดนตรีและอุปกรณ์การผลิต นาย Bríu Pố ผู้ใหญ่บ้านเปอร์นิง ตำบล ลัง อำเภอเตยยาง จังหวัดกว๋างนาม กล่าวว่า "บ้าน“Gươl”มีความหมายทางจิตวิญญาณต่อทั้งหมู่บ้านโดยทิศทางสร้างบ้านไม่สำคัญ เมื่อมองไปทิศไหนได้กว้างไกลที่สุดก็ตั้งประตูบ้านตรงนั้น ภายในบ้าน“Gươl” ถ้ามีการแกะสลักรูปภาพต่างๆมากมายหลายแบบ รวมถึงรูปสัตว์ยิ่งมากยิ่งดี และอย่างแรกคือต้องมีรูปหัวควายเพราะชาวเกอตูถือว่าควายเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เป็นสัตว์ 4 ขา ส่วนสำหรับสัตว์ 2 ขาต้องมีไก่ตัวผู้ที่มักวางไว้บนหลังคาของบ้าน“Gươl” โดยชาวบ้านเชื่อว่าในบรรดาสัตว์2 ขา ไก่มีความศักดิ์สิทธิ์ที่สุด ส่วนสำหรับสัตว์ไม่มีขาจะเป็นรูปงูหลาม เพราะถือเป็นสัตว์ที่แข็งแกร่งและอ่อนโยน นอกจากนั้น หน้ากากก็เป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้เพราะชาวเกอตูเชื่อว่าหน้ากากสามารถขับไล่ปีศาจ ยิ่งหน้ากากที่แกะสลักน่าเกลียดน่ากลัวเท่าไหร่ก็ยิ่งมีฤทธิ์ไล่ปีศาจมากขึ้นเท่านั้น"
ปัจจุบัน เมื่อการท่องเที่ยวชุมชนพัฒนามากขึ้น บ้าน“Gươl” ก็กลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยวและสามารถใช้เป็นที่พักสำหรับนักท่องเที่ยวได้ ช่วยให้นักท่องเที่ยวมีโอกาสสัมผัสเรียนรู้วัฒนธรรมเผ่าเกอตู เช่น การทอผ้าพื้นเมือง การจักรสาน การแสดงฆ้อง การเต้นรำตุงตุงยายา เป็นต้น นอกจากนี้ บ้าน“Gươl”ยังเป็นสถานที่จัดงานเทศกาลตามประเพณีต่างๆ ของหมู่บ้าน เช่น งานบุญข้าวใหม่ พิธีสาบานเป็นพี่น้องกันระหว่างสองหมู่บ้าน การเฉลิมฉลองการเก็บเกี่ยว เป็นต้น นาย Bhling Phat หัวหน้าชุมชน เปอร์นิง ตำบล ลัง อำเภอเตยยาง จังหวัดกว๋างนาม เผยว่า "บ้าน“Gươl”เป็นสถานที่ชุมนุมเพื่อจัดงานเทศกาลหรือการประชุมต่างๆของหมู่บ้าน เมื่อมองจากด้านบน บ้าน“Gươl”ได้รับการออกแบบที่ดูเหมือนกระดองเต่า ทำจากวัสดุธรรมชาติ เช่น ใบหวาย ใบปาล์ม ใบจาก วัสดุก่อสร้างส่วนใหญ่เป็นไม้ ส่วนงานประติมากรรมภายในมักเป็นสัตว์ที่พบเห็นในธรรมชาติเพื่อสอนให้ลูกหลานเห็นถึงความสำคัญของการปกป้องสัตว์ป่าและธรรมชาติ"
บ้าน“Gươl”ในหมู่บ้านดั้งเดิมของชาวเกอตู |
ตามแนวคิดของชาวเกอตู บ้าน“Gươl”เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ เป็นที่ประทับของเทพเจ้าและดวงวิญญาณของบรรพบุรุษ ดังนั้น เมื่อมาที่บ้าน“Gươl”ต้องพูดจาอ่อนโยน ไม่ทะเลาะกัน หากต้องส่งเสริมจิตใจแห่งความสามัคคีและช่วยเหลือซึ่งกันและกัน สำหรับโครงสร้างบ้าน“Gươl”ก็มีลักษณะเฉพาะตามแบบดั้งเดิมคือมีเสาบ้านเพียงต้นเดียวเท่านั้น นาย Bríu Pố ผู้ใหญ่บ้านเปอร์นิง ตำบล ลัง อำเภอเตยยาง จังหวัดกว๋างนาม กล่าวว่า "ปกติแล้วทุกกลุ่มชาติพันธุ์จะมีบ้านชุมชนที่มีเสาหลายต้น แต่สำหรับชนเผ่าเกอตูเราบ้านที่เป็นศาลากลางนั้นมีความพิเศษตรงที่มีเพียงเสากลางบ้านต้นเดียว โดยมีไว้สำหรับชาวบ้านได้เต้นรำรอบๆ และสื่อความหมายที่สำคัญคือเป็นสัญลักษณ์แห่งความสามัคคีของชาวบ้าน โดยชาวเกอตูเชื่อว่าหากทุกครอบครัวและผู้คนในหมู่บ้านมีความเป็นน้ำหนึ่งในเดียวกันเหมือนเสาหลักหนึ่งต้น หมู่บ้านก็จะไม่มีวันล่มสลาย”
บ้าน Gươl ถือเป็นเอกลักษณ์เฉพาะที่โดดเด่นของชาวเกอตูและเปรียบเสมือนเป็นพิพิธภัณฑ์วัฒนธรรมที่มีบทบาทสำคัญในชีวิตและในจิตวิญญาณของชาวบ้าน โดยบ้าน Gươl คือทุกสิ่งทุกอย่างของชุมชนและการรักษาบ้าน Gươl ให้คงอยู่ถาวรก็เป็นการรักษาความมั่นคงของหมู่บ้านชุมชน./.
Ngọc Anh