พิธีเซ่นไหว้

ในช่วงต้นฤดูแล้งเมื่องานทำไร่ทำนาเสร็จเรียบร้อย บรรยากาศที่บ้านยาวของครอบครัวนาย อีวุต เมอโลและนาง เฮอ เยือนห์ เนีย ที่หมู่บ้านตา ตำบลกรงชิง อำเภอ เมอดรั๊ก ก็เริ่มคึกคักด้วยกิจกรรมการเซ่นไหว้“Che”ตามประเพณีวัฒนธรรมดั้งเดิม โดยหนุ่มๆช่วยผู้ใหญ่ในบ้านเตรียมตั้งเสาตุง ผูกไหเหล้าและแขวนฆ้อง ผู้ชายวัยกลางคนมีหน้าที่เตรียมเนื้อหมูและเครื่องเซ่นไหว้ต่างๆ ส่วนในครัวสาวๆกำลังปรุงอาหาร ซึ่งนาย อีวุต เมอโล เผยว่า ปีที่ผ่านมาครอบครัวของเขาโชคดีทำมาค้าขึ้นและทุกคนมีความแข็งแรงไม่เจ็บไม่ป่วยดังนั้นจึงมีเงินซื้อ“Che Tang” อันใหม่ “ครอบครัวผมเพิ่งซื้อ“Che”อันใหม่เลยจัดพิธีเซ่นไหว้เพื่อให้วิญญาณของมันมาอยู่กับครอบครัวของเรา ซึ่งเป็นประเพณีที่บรรพบุรุษได้ทำกันตั้งแต่อดีตแล้วแต่เดี๋ยวนี้การจัดงานเซ่นไหว้แบบนี้ไม่ค่อยเห็นในชุมชนและผมก็อยากสืบทอดประเพณีนี้ต่อไปเพื่อให้คนรุ่นหลังได้รับทราบและร่วมกันอนุรักษ์”

ในความเลื่อมใสของชาวเอเดทุกอย่างต่างมีวิญญาณสถิต ดังนั้น “Che” ซึ่งเป็นไหใส่เหล้าของชาวบ้านก็ย่อมมีวิญญาณเช่นกันและนี่ยังเป็นของใช้ที่มีความศักดิ์สิทธิ์สำหรับทุกครอบครัวที่ขาดมิได้ในงานเซ่นไหว้ต่างๆ นอกจากนั้นในวัฒนธรรมของชาวเอเด เหล้าไหก็เป็นสื่อกลางในการประสานความสัมพันธ์ระหว่างคนในชุมชน เป็นเครื่องดื่มใช้เชิญแขกที่มาเยี่ยมบ้าน เป็นของขวัญในงานสำคัญต่างๆหรือเป็นสิ่งของที่มีค่าเพื่อนำมาร่วมงานชุมชน เนื่องจากความหมายอันศักดิ์สิทธิ์ของ“Che” งานเซ่นไหว้ที่จัดขึ้นก็เปรียบเสมือนเป็นการอัญเชิญวิญญาณของ“Che”มาอาศัยที่บ้านและขอพรให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์คอยปกป้องคุ้มครองครอบครัวให้ประสบแต่สิ่งที่ดีชีวิตมีความผาสุก  สำหรับเครื่องเซ่นไหว้นั้นมักจะมีหมูตอน1ตัว ไหเหล้า3ไห สร้อยทองแดง6เส้น ถ้วยทองแดง3อัน ถาดทองแดง1 อันเป็นต้น แต่สิ่งที่ต้องมีคือต้น ซวาน หรือต้นสะเดาเพราะถือเป็นสิ่งเชื่อมต่อระหว่างมนุษย์กับเทพเจ้า เป็นที่ประทับของสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายที่มาร่วมงาน

พิธีผูกสร้องทองแดงบนไห

เมื่อการเตรียมสิ่งของต่างๆแล้วเสร็จ หมอผี อีบุงกาเซอร์ จะเป็นผู้ดำเนินพิธีในนามเจ้าของบ้าน โดยเริ่มด้วยการเซ่นไหว้บรรพชน เซ่นไหว้สำหรับเทพทั้งหลาย เซ่นไหว้สำหรับ“Che”และสุดท้ายคือเซ่นไหว้เพื่อเจ้าของบ้าน เชิญสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายพร้อมดวงวิญญาณของบรรพชนมาร่วมงานและประทานพรให้ทุกคนในครอบครัวมีสุขภาพแข็งแรง มีชีวิตที่อิ่มหนำผาสุก พร้อมทั้งได้ผูกสร้อยทองแดงไว้ที่คอไหเพื่อเป็นการยืนยันว่าตั้งแต่บัดนี้เป็นต้นไปไหใบนี้จะเป็นสมาชิกของครอบครัวแล้ว

ปัจจุบันจากการพัฒนาของสังคมยุคใหม่ พิธีเซ่นไหว้“Che”ในหลายชุมชนชาวเอเดก็ถูกหลงลืมไปดังนั้นการที่ยังมีครอบครัวเหมือนครอบครัวนาย อีวุต เมอโล ที่จัดงานประเพณีดังกล่าวขึ้นก็ถือเป็นเรื่องที่มีความหมายมากสำหรับการอนุรักษ์วัฒนธรรมพื้นเมืองเพื่อให้คนรุ่นใหม่ได้รับรู้ถึงเอกลักษณ์วัฒนธรรมที่ดีงามของชนเผ่าตน นาย อีบอนเมอโล เผยว่า

“เป็นครั้งแรกที่ผมได้ชมงานเซ่นไหว้นี้และผมก็ตั้งใจดูผู้ใหญ่ทำทุกขั้นตอนเพื่อจดจำไว้สำหรับการสืบทอดประเพณีนี้ ดูแล้วฟังแล้วก็จดบันทึกไว้ตั้งแต่วิธีการฆ่าหมู เตรียมถาดเซ่นไหว้ สิ่งของเซ่นไหว้มีอะไรบ้าง วิธีการผูกสร้อยที่ไหเหล้า ตลอดจนหมอผีได้พูดอะไรในระหว่างการเซ่นไหว้ เป็นต้นเพื่อเป็นข้อมูลสำหรับการปฏิบัติงานในอนาคต”

พิธีเสร็จสิ้นลงด้วยการตีฆ้องเพื่อแสดงความขอบคุณของเจ้าของบ้านต่อญาติพี่น้องและชาวบ้านที่ได้มาร่วมงานและก็เป็นสัญญาณเริ่มต้นกิจกรรมรื่นเริงต่างๆ ทุกคนจะร่วมล้อมวงดื่มเหล้าอุและทานอาหารเพื่อแสดงความยินดีกับครอบครัวที่ได้มี“Che”อันใหม่.