ເຖິງວ່າສົງຄາມໄດ້ລ່ວງເລີຍໄປເກືອບ 40 ປີ ແລ້ວກໍຕາມ, ແຕ່ໃນທົ່ວທຸກເຂດແຄວ້ນຢູ່ ຫວຽດນາມ ຍັງມີລູກລະເບີດ ໝາກມິ່ນບໍ່ທັນແຕກຕົກຄ້າງ ແລະ ໃນບາງມື້ສຽງຍັງມີສຽງລະເບີດຢູ່ທ້ອງຖິ່ນຈຳນວນຫນຶ່ງ. ແຕ່ລະປີ, ຈຳນວນຜູ້ຖືກເຄາະຮ້າຍຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກພາຍຫລັງສົງຄາມເພີ່ມຂຶ້ນ. ການແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ່ອນຫລັງຈາກລູກລະເບີດໝາກມິ່ນບໍ່ທັນແຕກຍັງຕົກຄ້າງພາຍຫລັງສົງຄາມ ແມ່ນການຕໍ່ສູ້ອັນຫຍຸ້ງຍາກ ແລະ ເຕັມໄປດ້ວຍຄວາມທົດສອບຂອງຫວຽດນາມ ໃນໄລຍະປະຈຸບັນ. ເພາະສະນັ້ນ ຄະນະຊີ້ນຳແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບໂຄງການເຄື່ອນໄຫວແຫ່ງຊາດວ່າດ້ວຍການແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ່ອນຫລັງຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກພາຍຫລັງສົງຄາມ ໄລຍະ 2010 - 2025 (ຄະນະຊີ້ນຳ 504) ຫາກໍ່ສະເຫນີຕົວໃນອາທິດຜ່ານມາ ຢູ່ ຮ່າໂນ້ຍ. ການສ້າງໂຄງການ 504 ແມ່ນບາດລ້ຽວສຳຄັນ ຊ່ວຍລະດົມກຳລັງແຮງສັງລວມຂອງທັງປະເທດ ແລະ ສາກົນ, ສ້າງກົນໄກລະຫວ່າງຂະແຫນງ ໃຫ້ແກ່ການແກ້ໄຂ, ທຳລາຍລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກໃນທົ່ວປະເທດຫວຽດນາມ.
ຕາມຕົວເລກສະຖິຕິແລ້ວ, ສະເພາະຈຳນວນລູກປືນໂດຍກອງທັບອາເມລິການຳໃຊ້ໃນສົງຕາມຢູ່ຫວຽດນາມ ແມ່ນກວ່າ 15 ລ້ານໂຕນ ແລະ ຈຳນວນລູກລະເບີດ, ໝາກມິ່ນບໍ່ທັນແຕກຍັງຕົກຄ້າງ ຄາດວ່າປະມານ 800.000 ໂຕນ, ມີເນື້ອທີ່ດິນກວ່າ 6,6 ລ້ານເຮັກຕາຖືກມົນລະພິດ ອັນໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບເຖິງຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນ ແລະ ການພັດທະນາເສດຖະກິດສັງຄົມ. ພາຍຫລັງສົງຄາມ, ແຕ່ປີ 1975 ມາຮອດປະຈຸບັນ, ມີກວ່າ 42.000 ຄົນຖືກເສຍຊີວິດ ໃນນັ້ນເດັກນ້ອຍກວມ 30% ແລະ 63.000 ຄົນຖືກບາດເຈັບຍ້ອນລູກລະເບີດ. ພາຍຫລັງສົງຄາມສິ້ນສຸດລົງ, ລັດຖະບານຫວຽດນາມ ມີຄວາມເອົາໃຈໃສ່ເປັນພິເສດເຖິງການແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ່ອນຫລັງຈາກລູກລະເບີດໝາກມິ່ນບໍ່ທັນແຕກ ແລະ ລາຍຈ່າຍຈຳນວນເງິນນັບຮ້ອຍໆລ້ານ USD/ປີ ໃຫ້ແກ່ວຽກງານນີ້. ເຖິງວ່າບັນລຸໄດ້ໝາກຜົນດີພໍສົມຄວນກໍຕາມ, ແຕ່ຍ້ອນຈຳນວນລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກແມ່ນຫລວງຫລາຍທີ່ສຸດ ສະນັ້ນ ສະພາບມົນລະພິດສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ສຽງລະເບີດຍັງເກີດຂຶ້ນປະຈຳວັນຢູ່ບາງທ້ອງຖິ່ນຂອງຫວຽດນາມ. ເພາະສະນັ້ນ ໂຄງການເຄື່ອນໄຫວແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ່ອນຫລັງຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກພາຍຫລັງສົງຄາມ ແມ່ນການຕອບສະຫນອງຄວາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການໃນການແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ່ອນຫລັງຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກ, ຮັບປະກັນຄວາມປອດໄພໃຫ້ແກ່ຊີວິດອີນຊີຂອງປະຊາຊົນ. ທ່ານນາຍົກລັດຖະມົນຕີຫວຽດນາມ ຫງວຽນເຕີນຢູງ, ຫົວຫນ້າ ຄະນະຊີ້ນຳໂຄງການ 504 ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ລັດຖະບານຫວຽດນາມ ໄດ້ອະນຸມັດຜ່ານໂຄງການເຄື່ອນໄຫວແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການແກ້ໄຂຜົນຮ້ອນຢ່ອນຫລັງຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກພາຍຫລັງສົງຄາມ. ຫນ້າທີ່ວາງອອກໃຫ້ແກ່ວຽກງານດັ່ງກ່າວໃນໄລຍະຈະມາເຖິງແມ່ນຫນັກຫນ່ວງທີ່ສຸດ ພ້ອມກັບການລະດົມທຸກແຫລ່ງກຳລັງແຮງຢູ່ພາຍໃນປະເທດຢ່າງສູງສຸດ, ລັດຖະບານຫວຽດນາມ ຍາມໃດກໍຕີລາຄາສູງ ແລະ ປາດຖະຫນາຢາກສືບຕໍ່ໄດ້ຮັບການຮ່ວມມື, ຫນູນຊ່ວຍອັນລ້ຳຄ່າ, ຮ່ວມແຮງຮ່ວມໃຈຈາກປະຊາຄົມໂລກ ເພື່ອຊ່ວຍເຫລືອຫວຽດນາມ ແກ້ໄຂຜົນຮ້ານຢ່ອນຫລັງຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກພາຍຫລັງສົງຄາມ.“
ໂຄງການເຄື່ອນໄຫວແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ່ອນຫລັງຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກ ໄດ້ສ້າງຂຶ້ນ ດ້ວຍຈຸດໝາຍນຳຫວຽດນາມ ກາຍເປັນປະເທດບໍ່ມີການກະທົບຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກທີ່ມີຕໍ່ການພັດທະນາເສດຖະກິດ ສັງຄົມ, ສ້າງສິ່ງແວດລ້ອມ ຮັບປະກັນຄວາມປອດໄພໃຫ້ແກ່ປະຊາຊົນທີ່ດຳລົງຊີວິດຢູ່ບັນດາບໍລິເວນຖືກມົນລະພິດຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກ ແລະ ເຮັດໃຫ້ຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກເຊື່ອມຕົວເຂົ້າກັບຊີວິດສັງຄົມ. ພົນຈັດຕະວາ ຟ້າມກວາງຊວນ, ຜູ້ບັນຊາການທະຫານຊ່າງແສງ ຊຶ່ງແມ່ນຫົວຫນ່ວຍເຂົ້າຮ່ວມໂຄງການ 504 ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ວຽກງານເກັບກູ້ທຳລາຍລູກລະເບີດຍັງບໍ່ທັນແຕກຈະສຸມໃສ່ເຂົ້າບັນດາແຂວງຖືກມົນລະພິດຢ່າງຫນັກຫນ່ວງກວ່າໝູ່ໃນທົ່ວປະເທດ. ພົນຈັດຕະວາ ຟ້າກວາງຊວນ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ຫນ້າທີ່ຂອງໂຄງການແມ່ນ ນັບແຕ່ນີ້ຮອດປີ 2015 ຕ້ອງກວດກາ, ສຳຫລວດ, ສ້າງແຜນທີ່ກຳນົດບ່ອນທີ່ຖືກມົນລະພິດຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກໃນຂອບເຂດທົ່ວປະເທດ, ສ້າງຊຸດມາດຕະຖານເຕັກນິກແຫ່ງຊາດ ແລະ ສ້າງຕັ້ງສູນຄຸ້ມຄອງຂໍ້ມູນກ່ຽວກັບການແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ່ອນຫລັງຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກ. ຜັນຂະຫຍາຍບັນດາໂຄງການເກັບກູ້ທຳລາຍລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກ, ຮັບປະກັນຄວາມປອດໄພໃຫ້ແກ່ປະຊາຊົນ ແລະ ຮັບໃຊ້ການພັດທະນາເສດຖະກິດສັງຄົມ, ໃນພາຍພາກຫນ້າແມ່ນປະຕິບັດຢູ່ແຂວງ ເຫງ້ອານ, ຮ່າຕີ້ງ, ກວ໋າງບີ່ງ, ກວ໋າງຈີ້, ເທື່ອທຽນເຫວ້, ກວ໋າງນາມ ແລະ ກວ໋າງຫງາຍ. ສູ້ຊົນປະຕິບັດໃຫ້ໄດ້ໃນເນື້ອທີ່ດິນປະມານ 500.000 ເຮັກຕາ ໃນ 5 ປີຈະມາເຖິງ.“
ນອກຈາກວຽກງານເກັບກູ້ທຳລາຍລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກ ເພື່ອໃຫ້ທີ່ດິນບໍ່ຖືກມົນລະພິດ, ພັດທະນາການຜະລິດ, ຈຸດໝາຍສຳຄັນທີ່ສຸດຂອງໂຄງການ ແມ່ນຊ່ວຍປະຊາຊົນ ເປັນຕົ້ນແມ່ນປະຊາຊົນຜູ້ທຸກຍາກຢູ່ເຂດຫ່າງໄກສອກຫລີກ, ຢູ່ບໍລິເວນແມ່ນສະຫນາມຮົບເກົ່າຖືກມົນລະພິດຢ່າງຫນັກຫນ່ວງ ມີຄວາມຮູ້ຕື່ມອີກ ເພື່ອໃຫ້ເຂົາເຈົ້າເປັນເຈົ້າການໃນການປ້ອງກັນ, ຫລີກລ້ຽງ, ຫລຸດຜ່ອນອຸປະຕິເຫດ, ຊ່ວຍເຫລືອຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກລູກລະເບີດເຊື່ອມຕົວເຂົ້າກັບຊີວິດສັງຄົມ.
ປະຈຸບັນ ໂຄງການແກ້ໄຂຜົນຮາ້ຍຢ່ອນຫລັງຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກ ພາຍຫລັງສົງຄາມ ພວມຄ່ອຍໆໄດ້ຕິດພັນກັບບັນດາໂຄງການທີ່ຂຶ້ນກັບໂຄງການພັດທະນາເສດຖະກິດສັງຄົມ ແລະ ບັນດາການເຄື່ອນໄຫວອື່ນທີ່ມີສ່ວນກ່ຽວຂ້ອງ. ພ້ອມກັນນັ້ນ, ລັດຖະບານ ແລະ ກະຊວງ, ຂະແຫນງການ ຕ້ອງໂຄສະນາຢ່າງເລິກເຊິ່ງ ແລະ ກວ້າງຂວາງກ່ຽວກັບຜົນຮ້າຍຢ່ອນຫລັງຍ້ອນລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກກໍ່ຂຶ້ນ ເພື່ອຍູ້ແຮງການຂົນຂວາຍ, ການອຸປະຖຳຈາກຕ່າງປະເທດໃຫ້ແກ່ວຽກງານແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ່ອນຫລັງ. ດ້ວຍຄວາມໝາຍມະນຸດສະທຳອັນໃຫຍ່ຫລວງນີ້ ມີລັດຖະບານຫລາຍປະເທດ, ບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງສາກົນ ໄດ້ໃຫ້ຄຳໝັ້ນສັນຍາສືບຕໍ່ຮ່ວມມື, ຫນູນຊ່ວຍຫວຽດນາມ ໃນການແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ່ອນຫລັງຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກພາຍຫລັງສົງຄາມ. ທ່ານເອກອັກຄະລັດຖະທູດອາເມລິກາ ປະຈຳຫວຽດນາມ David Bruce Shear ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ຄວາມປາດຖະຫນາຂອງອາເມລິກາ ແມ່ນສືບຕໍ່ຮ່ວມມືຢ່າງແຫນ້ນແຟ້ນໃນການແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ່ອນຫລັງຈາກສົງຄາມຢູ່ຫວຽດນາມ, ໃນນັ້ນ ມີການແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ່ອນຫລັງຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກພາຍຫລັງສົງຄາມ. ທ່ານເອກອັກຄະລັດຖະທູດ David Bruxe Shear ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ເຖິງວ່າ ລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກພາຍຫລັງສົງຄາມ ແມ່ນບັນຫາສັບສົນ ແລະ ແມ່ນຄວາມທົດສອບກໍຕາມ, ແຕ່ຂ້າພະເຈົ້າຄິດວ່າ: ພວກເຮົາມີການປະສານສົມທົບນຳກັນ ພວກເຮົາສາມາດຫລຸດຜ່ອນຜົນກະທົບຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກໄດ້ໃນອະນາຄົດໃກ້ໆນີ້. ອາເມລິກາ ປາດຖະຫນາຢາກສືບຕໍ່ຮ່ວມມືກັບລັດຖະບານຫວຽດນາມ ແລະ ບັນດາອົງການບໍ່ຂຶ້ນກັບລັດຖະບານ ແລະ ບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງສາກົນ ປະກອບສ່ວນແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ່ອນຫລັງຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກໃນໄລຍະຈະມາເຖິງໄດ້.“
ເລື່ອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ອະນຸມັດຜ່ານໂຄງການເຄື່ອນໄຫວແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ່ອນຫລັງຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກ ແມ່ນສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມຕັດສິນໃຈຂອງລັດຖະບານທີ່ມີຕໍ່ວຽກງານນີ້, ໃນນັ້ນ ຈຸດໝາຍສຳຄັນທີ່ສຸດ ແມ່ນ ໃນ 50 ປີ ຈະເກັບກູ້ທຳລາຍລະເບີດບໍ່ທັນແຕກຍັງຕົກຄ້າງ ໃຫ້ໝົດ. ເພື່ອບັນລຸປະສິດທິຜົນນັ້ນ ເລື່ອງສ້າງແຜນການຢູ່ແຕ່ລະທ້ອງຖິ່ນ, ເຂດຈຸດສຸມ ຕ້ອງມີແຜນການລະອຽດ, ນຳໃຊ້ບັນດາແຫລ່ງກຳລັງແຮງທັງຢູ່ພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດ ຢ່າງມີປະສິດທິຜົນ, ຍົກສູງລະດັບຄວາມຮູ້, ກຳລັງຄວາມສາມາດຂອງຜູ້ເຮັດວຽກງານແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ່ອນຫລັງຈາກລູກລະເບີດບໍ່ທັນແຕກພາຍຫລັງສົງຄາມ./.
ຟອງລານ