ວິກິດການຢູ່ Yemen (ພາບ: Reuters)
(vovworld) - ວິກິດການຢູ່ Yemen ໃນປະຈຸບັນອາດໄດ້ຮັບຖືວ່າແມ່ນເສິກກາງເມືອງເປີດກວ້າງ ແລະ ໄພຂາດສະຖຽນລະພາບອາດຈະແກ່ຍາວຖ້າຫາກບັນດາຄວາມມານະພະຍາຍາມເຈລະຈາບໍ່ນຳມາເຊິ່ງໝາກຜົນໃດໆ. ການນຳໃຊ້ກຳລັງອາວຸດກໍ່ບໍ່ສາມາດແກ້ໄຂຄວາມບໍ່ລົງລອຍກັນຢ່າງເຖິງຖອງໄດ້, ແຕ່ມາຮອດປະຈຸບັນການເຈລະຈາກໍ່ບໍ່ແມ່ນມາດຕະການທີ່ງ່າຍດາຍຍ້ອນລັກສະນະສັບສົນການປະທະກັນຢູ່ Yemen.
ການເຈລະຈາຫຼ້າສຸດຢູ່ Geneva ທີ່ເລີ່ມດຳເນີນແຕ່ວັນທີ 15/6 ສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມມານະພະຍາຍາມຂອງສະຫະປະຊາຊາດ ເພື່ອແນໃສ່ແກ້ໄຂສະພາບຈົນຕາແຈພາຍຫຼັງການບຸກໂຈມຕີໂດຍ Saudi Arabia ນຳໜ້າເປັນເວລາ 2 ກວ່າເດືອນ. ສະຫະປະຊາຊາດຫວັງວ່າການເຈລະຈາຄັ້ງຕ່າງໆອາດຈະສ້າງກຳລັງໜູນໃໝ່ເພື່ອສ້າງຄວາມໄວ້ເນື້ອເຊື່ອໃຈລະຫວ່າງບັນດາຝ່າຍ Yemen ແລະ ນຳມາເຊິ່ງຜົນປະໂຫຍດຢ່າງລະອຽດໃຫ້ແກ່ປະຊາຊົນ, ພິເສດແມ່ນຫຼຸດຜ່ອນການໃຊ້ຄວາມຮຸນແຮງ ແລະ ສ້າງເງື່ອນໄຂໃຫ້ເຂົາເຈົ້າສຳພັດການຊ່ວຍເຫຼືອມະນຸດສະທຳ ແລະ ການບໍລິການອື່ນໆອີກ.
ຄວາມມານະພະຍາຍາມຈັດຕັ້ງການເຈລະຈາ
ແຜນການເຈລະຈາສັນຕິພາບທັງໝົດນັບແຕ່ກ່ອນມານີ້ລ້ວນແຕ່ຖືກປະລາໄຊ, ເຖິງວ່າຄົນກາງໄກ່ເກ່ຍ Yemen ຢູ່ນະຄອນຫຼວງ Riyadh ຂອງ Saudi Arabia ດ້ວຍຊື່ເອີ້ນທີ່ວ່າ: “ກູ້ເອົາ Yemen ແລະ ກໍ່ສ້າງລັດສະຫະພາບ“ ກ່ອນນັ້ນກໍ່ບໍ່ມີການເຂົ້າຮ່ວມຂອງພວກກະບົດອິດສະລາມ Hauthi, ເຊິ່ງແມ່ນກຳລັງພວມປົກຄອງນະຄອນຫຼວງ Sannaa ແລະ ຫຼາຍແຂວງ, ນະຄອນທາງພາກເໜືອ. ແຜນການເຈລະຈາຢູ່ສວິດເມື່ອເດືອນ 5 ກໍ່ຖືກໂຈະໄວ້ ຍ້ອນການຄັດຄ້ານຂອງລັດຖະບານ Yemen ພັດຖີ່ນ. ທ່ານເລຂາທິການໃຫຍ່ສະຫະປະຊາຊາດ ໄດ້ຮຽກຮ້ອງທຸກຝ່າຍເຂົ້າຮ່ວມ ບໍ່ຄວນຍົກເງື່ອນໄຂໃດໆອອກມາ. ທູດພິເສດສະຫະປະຊາຊາດ Cheikh Ahmed ໄດ້ຊົມເຊີຍຂໍ້ຕົກລົງທັງໝົດທີ່ຝາກເຖິງຄະນະເຂົ້າຮ່ວມການເຈລະຈາສັນຕິພາບຢູ່ Geneva, ພ້ອມທັງສົ່ງເສີມບັນດາສະມາຊິກຊອກຫາມາດຕະການຕ່າງໆ ເພື່ອຫຼຸດຜ່ອນສະພາບມະນຸດສະທຳທີ່ຮ້າຍແຮງຢູ່ Yemen, ນຳປະເທດນີ້ກັບຄືນສູ່ສະພາບສັນຕິພາບ ແລະ ວິວັດທະນາການຫັນປ່ຽນຢ່າງເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍ.
ສະພາບສັບສົນຂອງວິກິດການ
ຄວາມສັບສົນຂອງວິກິດການແມ່ນເລີ່ມມາຈາກຄວາມຂັດແຍ່ງກັນທາງສາສະໜາ. ຢູ່ Yemen ກໍ່ຄືຢູ່ເຂດຕາເວັນອອກກາງເຄີຍມີການປະທະກັນລະຫວ່າງນິກາຍຊີອະ ແລະ ຊັນນີຂອງສາສະໜາອິດສະລາມ ໃນຕະຫຼອດໄລຍະປະຫວັດສາດຂອງສາສະໜານີ້. ປະຊາຊົນ Yemen ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຖືສາສະໜາອິດສະລາມ ແຕ່ພັດແບ່ງແຍກກັນລະຫວ່າງນິກາຍ ຊັນນີ ແລະ ຊີອະ, ເຊິ່ງກ່ຽວຂ້ອງເຖິງຜູ້ສືບທອດນັກທຳນາຍ Mohammed. ຝ່າຍຊັນນີກວມ 50-55%, ສ່ວນຝ່າຍຊີອະກວມປະມານ 40%. ການປະທະກັນລະຫວ່າງກຳລັງ Houthi ຝ່າຍຊີອະ ຢູ່ພາກເໜືອ Yemen ແລະ ລັດຖະບານສູນກາງ ເລີ່ມເກີດຂຶ້ນນັບແຕ່ປີ 2009. ຂະບວນການ “ລະດູບານໃໝ່ອາຣັບ“ ເກີດຂຶ້ນ, ປະທານາທິບໍດີ Salch ຖືກໂຄ່ນລົ້ມເມື່ອປີ 2011 ແລະ ທ່ານ Mansour Hadi ຂຶ້ນກຳອຳນາດ. ແຕ່ເດືອນ 1/2015, ກຳລັງ Houthi ໄດ້ບັງຄັບໃຫ້ ປະທານາທິບໍດີ Hadi ຕ້ອງລາອອກຈາກຕຳແໜ່ງ ພາຍຫຼັງຢືດຄອງນະຄອນຫຼວງ Sanaa. ນັບແຕ່ເດືອນ 2/2015, ການປະທະກັນ ໄດ້ບັງຄັບໃຫ້ທ່ານ Hadi ຕ້ອງໄປຍັງນະຄອນ Aden ຢູ່ທາງທິດໃຕ້, ແຕ່ຝ່າຍ Houthi ຍັງຄົງສືບຕໍ່ບຸກໂຈມຕີນະຄອນ Aden ເຮັດໃຫ້ທ່ານ Hadi ຕ້ອງໄປຍັງ Saudi Arabia ເພື່ອຂໍເອົາການຊ່ວຍເຫຼືອຈາກ Riyadh. ຄວາມເຄັ່ງຕຶງເພີ່ມຂຶ້ນນັບແຕ່ວັນທີ 25/3, ຂະນະທີ່ພັນທະມິດໜູນຊ່ວຍປະທານາທິບໍດີ Hadi, ລວມມີ 10 ປະເທດອາຣັບ ແລະ ເຂດອ່າວ, ໂດຍ Saudi Arabia ນຳໜ້າ, ເລີ່ມດຳເນີນການບຸກໂຈມຕີທາງອາກາດເພື່ອສະກັດກັ້ນທະຫານ Houthi ບໍ່ໃຫ້ບຸກໄປສູ່ທາງທິດໃຕ້.
ສະພາບການສັບສົນກວ່າອີກເມື່ອ Yemen ກາຍເປັນຖານທີ່ໝັ້ນຂອງກຸ່ມກໍ່ການຮ້າຍ Al – Qaeda ຢ່າງເປັນທາງການ, ເມື່ອບັນດາກຸ່ມອິດສະລາມຫົວຮຸນແຮງ Yemen ແລະ Saudi Arabia ເຕົ້າໂຮມກັນເປັນອົງການ Al – Qaeda ຢູ່ອ່າວ ອາຣັບ, ກຸ່ມນີ້ໄດ້ກາຍເປັນໜຶ່ງໃນບັນດາແຫຼ່ງ “ສົ່ງອອກກໍ່ການຮ້າຍ“ ອິດສະລາມໃຫຍ່ກວ່າໝູ່ຢູ່ໂລກ. Yemen ໄດ້ກາຍເປັນແຜ່ນດິນຂອງລັດທິຫົວຮຸນແຮງ ດ້ວຍຫຼາຍກຸ່ມ, ຝ່າຍທີ່ເປັນປໍລະປັກກັນ. ການປະທະກັນໄດ້ເກີດຂຶ້ນມາແຕ່ດົນນານລະຫວ່າງກຳລັງ Houthi ນິກາຍຊີອະ ທີ່ໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນຈາກອີຣານ, ກັບກຳລັງຂອງປະທານາທິບໍດີ Hadi ນິກາຍຊັນນີ ທີ່ໄດ້ຮັບການໜູນຫຼັງຈາກ Saudi Arabia, ນັບມື້ນັບເຄັ່ງຕຶງ ຈົນບໍ່ສາມາດຄວບຄຸມໄດ້.
ການປະທະກັນຍາກທີ່ຈະແກ້ໄຂໄດ້
ໂດຍບໍ່ຫົວຊາຕໍ່ການບຸກໂຈມຕີທາງອາກາດຢ່າງຮ້າຍແຮງ, ພັນທະມິດໂດຍ Saudi Arabia ນຳໜ້າກໍ່ບໍ່ສາມາດປ່ຽນແປງສິດອຳນາດຢູ່ Yemen ແລະ ຟື້ນຟູສິດອຳນາດໃຫ້ ປະທານາທິບໍດີພັດຖີ່ນ Hadi ໄດ້. ສ່ວນ Houthi ເຖິງວ່າຮັກສາໄດ້ເຂດດິນຢຶດຄອງ, ໃນນັ້ນມີນະຄອນຫຼວງ Sanaa ກໍ່ຕາມ, ແຕ່ກໍ່ບໍ່ສາມາດເປີດກວ້າງສິດປົກຄອງໃນທົ່ວປະເທດໄດ້. ການປະທະກັນຢູ່ປະເທດໃຫຍ່ອັນດັບສອງຢູ່ແຫຼມອາຣັບນີ້ ນັບມື້ນັບດຶງດູດຄວາມສົນໃຈຈາກໂລກເມື່ອມີຜູ້ເສຍຊີວິດເກືອບ 2.000 ຄົນ ແລະ ຜູ້ຖືກບາດເຈັບປະມານ 8.000 ຄົນ. ຈຳນວນຜູ້ທີ່ຕົກເຂົ້າສູ່ສະພາບນອນກາງດິນ ກິນກາງຊາຍ, ແລະ ຂາດເຂີນອາຫານຄາດວ່າໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນເຖິງ 25 ລ້ານຄົນ.
ຄວາມຈິງໃຫ້ເຫັນວ່າ, ຖ້າຫາກບັນດາມາດຕະການທາງການທູດ, ການເຂົ້າຮ່ວມຈາກພາຍນອກ ແມ່ນຂຶ້ນກັບຝ່າຍໜຶ່ງ ແມ່ນຍາກທີ່ຈະບັນລຸຜົນໄດ້. ພຽງແຕ່ຊາວ Yemen ເອງຈະຕ້ອງປະສົບກັບຜົນຮ້າຍຢ້ອນຫຼັງ, ຖ້າຫາກຄວາມຂັດແຍ່ງກັນລະຫວ່າງຝ່າຍທີ່ເປັນປໍລະປັກບໍ່ໄດ້ຮັບການແກ້ໄຂ. ສົງຄາມປີນຂັ້ນໄດ ຈະຍູ້ Yemen ຕົກເຂົ້າສູ່ສະພາບ “ອ້າຍນ້ອງຂ້າຟັນລັນແທງກັນ“ ແລະ ຖືກລົ້ມລະລາຍຢ່າງສິ້ນເຊິງ.