ສົນທິສັນຍາບໍ່ແຜ່ຂະຫຍາຍອາວຸດນິວເຄຼຍ (NPT) ໄດ້ລົງນາມເມື່ອປີ 1968 ແລະ ມີຜົນສັກສິດໃນປີ 1970. ຈຸດປະສົງຂອງສົນທິສັນຍາສະບັບນີ້ ແມ່ນເພື່ອສະກັດກັ້ນການແຜ່ຂະຫຍາຍອາວຸດນິວເຄຼຍໃນທົ່ວໂລກ. ຮອດຈຸດເວລານີ້, NPT ມີ 190 ປະເທດສະມາຊິກ ສປຊ ຮັບຮອງເອົາ, ເຊິ່ງໄດ້ສ່ອງແສງໃຫ້ເຫັນຄວາມປາດຖະໜາລວມຂອງສ່ວນຫຼາຍບັນດາປະເທດຕໍ່ໂລກປອດອາວຸດນິວເຄຼຍ.

ກອງປະຊຸມຕີລາຄາສົນທິສັນຍາບໍ່ແຜ່ຂະຫຍາຍອາວຸດນິວເຄຼຍ (NPT) ຄັ້ງທີ 10  (ພາບ: AFP/TTXVN)

ຄວາມສ່ຽງສົງຄາມນິວເຄຼຍ

        ກອງປະຊຸມດັ່ງກ່າວໄດ້ຕີລາຄາວ່າ NPT ຄັ້ງທີ 10 ຖືກຈັດຂຶ້ນໃນສະພາບການນັບມື້ນັບມີຫຼາຍຄຳກ່າວເຕືອນກ່ຽວກັບຄວາມສ່ຽງເກີດສົງຄາມນິວເຄຼຍໄດ້ຍົກອອກ. ໃນບົດກ່າວປາໄສໄຂກອງປະຊຸມ, ທ່ານເລຂາທິການໃຫຍ່ ສປຊ Antonio Guterres ກໍຊີ້ແຈ້ງວ່າ ໂລກຕ້ອງປະເຊີນໜ້າກັບ “ຄວາມສ່ຽງນິວເຄຼຍແບບບໍ່ເຄີຍມີມາກ່ອນ ນັບແຕ່ໄລຍະເວລາທີ່ເປັນຈຸດສູງຂອງສົງຄາມເຢັນ” ແລະ “ມີແຕ່ຄິດໄລ່ຜິດພາດໜ້ອຍໜຶ່ງກໍຈະເຮັດໃຫ້ເກີດການທຳລາຍນິວເຄຼຍ”. ຜູ້ນຳໜ້າ ສປຊ ຢັ້ງຢືນວ່າ ກອງປະຊຸມຄັ້ງນີ້ ແມ່ນ “ໂອກາດເພື່ອປັບປຸງສົນທິສັນຍາ NPT” ແລະ “ເຮັດໃຫ້ສົນທິສັນຍາສະບັບນີ້ ແທດເໝາະກັບສະພາບການສັບສົນຂອງໂລກໃນປັດຈຸບັນ”, ພ້ອມທັງພາໄປເຖິງການປະທະກັນລະຫວ່າງ ລັດເຊຍ - ຢູແກຼນ, ສະພາບຄວາມເຄັ່ງຕຶງໃນແຫຼມເກົາຫຼີ ແລະ ຄວາມຂາດສະຖຽນລະພາບຢູ່ພາກພື້ນ ຕາເວັນອອກກາງ.

        ກ່ອນໜ້ານັ້ນ, ກ່າວຄຳເຫັນຕໍ່ວົງການສື່ມວນຊົນ ກ່ອນເດີນທາງໄປຍັງ ນິວຢອກ ເຂົ້າຮ່ວມກອງປະຊຸມ, ທ່ານນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ຍີ່ປຸ່ນ Fumio Kishida ກໍກ່າວເຕືອນວ່າ, ກຳລັງໜູນທົ່ວໂລກເພື່ອປະຕິບັດເປົ້າໝາຍຫັນໜ່ວຍໂລກປອດນິວເຄຼຍໃຫ້ປະກົດຜົນເປັນຈິງ ພວມຫຼຸດລົງຫຼາຍພໍສົມຄວນ.

        ໃນຈົດໝາຍສົ່ງເຖິງບັນດາຝ່າຍເຂົ້າຮ່ວມກອງປະຊຸມ NPT ຄັ້ງທີ 10 ທ່ານປະທານາທິບໍດີ ລັດເຊຍ Vladimir Putin ໄດ້ຊີ້ແຈ້ງວ່າ ຄວາມສ່ຽງເກີດສົງຄາມນິວເຄຼຍແມ່ນຍັງຊ້ອນແຝງຢູ່ ແລະ ບັນຫາເຫຼົ່ານັ້ນຕ້ອງໄດ້ລົບລ້າງ. ທ່ານປະທານາທີບໍດີ ລັດເຊຍ ຢັ້ງຢືນວ່າ ຈະບໍ່ມີຝ່າຍໄດ້ຮັບໄຊຊະນະສົງຄາມນິວເຄຼຍ ແລະ ສົງຄາມຄືແນວນັ້ນ ຈະບໍ່ສາມາດເກີດຂຶ້ນໄດ້. ໂດຍເປັນປະເທດສະມາຊິກເຂົ້າຮ່ວມສົນທິສັນຍາ NPT ແລະ ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາປະເທດທີ່ເປັນກຳມະສິດສາງອາວຸດນິວເຄຼຍ, ລັດເຊຍ ຍາມໃດກໍປະຕິບັດນະໂຍບາຍ ແລະ ເນື້ອໃຈຈິດໃຈຂອງສົນທິສັນຍາສະບັບນີ້.  

ທ່ານເລຂາທິການໃຫຍ່ ສປຊ Antonio Guterrs (ພາບ: AFP/TTXVN)

        ຮ່ວມແຮງຮ່ວມໃຈກະທຳເພື່ອໂລກປອດອາວຸດນິວເຄຼຍ

        ເພື່ອລົບລ້າງຄວາມສ່ຽງເກີດສົງຄາມນິວເຄຼຍ ແລະ ມຸ່ງໄປເຖິງການປອດນິວເຄຼຍ, ທ່ານເລຂາທິການໃຫຍ່ ສປຊ Antonio Guterrs ສະເໜີ 5 ຂົງເຂດເຄື່ອນໄຫວ ເຊິ່ງລວມມີ: ປັບປຸງສົນທິສັນຍາ NPT; ລົບລ້າງອາວຸດນິວເຄຼຍ; ແກ້ໄຂຄວາມເຄັ່ງຕຶງຢູ່ພາກພື້ນ ຕາເວັນອອກກາງ ແລະ ອາຊີ; ຊຸກຍູ້ການນຳໃຊ້ເຕັກໂນໂລຢີນິວເຄຼຍ ເພື່ອຈຸດປະສົງສັນຕິພາບ, ຜ່ານນັ້ນກໍ່ປະກອບສ່ວນຜັນຂະຫຍາຍບັນດາເປົ້າໝາຍພັດທະນາແບບຍືນຍົງ (SDGs) ແລະ ປະຕິບັດບັນດາຄຳໝັ້ນສັນຍາຂອງ ສົນທິສັນຍາ ທີ່ປະຕິບັດຍັງບໍ່ທັນສຳເລັດ.

        ທ່ານປະທານາທິບໍດີ ລັດເຊຍ Vladimir Putin ໄດ້ເນັ້ນໜັກເຖິງຄວາມຈຳເປັນຕ້ອງປັບປຸງ ແລະ ປະຕິບັດສົນທິສັນຍາ NPT, ເພາະວ່າ ສົນທິສັນຍາສະບັບນີ້ ໄດ້ກາຍເປັນໜຶ່ງໃນບັນດາປັດໄຈສຳຄັນຂອງລະບົບຄວາມໝັ້ນຄົງສາກົນ ແລະ ສະຖຽນລະພາບຍຸດທະສາດໃນເຄິ່ງສະຕະວັດທີ່ຄົງຕົວ. NPT ຍົກອອກມີພັນທະຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງເຖິງການບໍ່ແຜ່ຂະຫຍາຍ ແລະ ລົບລ້າງອາວຸດນິວເຄຼຍ, ນຳໃຊ້ພະລັງງານນິວເຄຼຍ ເພື່ອເປົ້າໝາຍສັນຕິພາບ, ຕອບສະໜອງຜົນປະໂຫຍດຂອງບັນດາປະເທດມະຫາອຳນາດນິວເຄຼຍ ແລະ ບັນດາປະເທດທີ່ບໍ່ເປັນກຳມະສິດອາວຸດປະເພດນີ້. ໃນຂະນະນັ້ນ, ທ່ານນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ຍີ່ປຸ່ນ Fumio Kishida ໃຫ້ຄຳໝັ້ນສັນຍາວ່າ ຈະຊອກຫາວິທີເພີ່ມກຳລັງໜູນໃຫ້ແກ່ຄວາມມານະພະຍາຍາມທົ່ວໂລກ ມຸ່ງໄປເຖິງໜ່ວຍໂລກປອດອາວຸດນິວເຄຼຍ.

        ດ້ວຍຖານະເປັນປະເທດທີ່ເຂົ້າຮ່ວມ NPT ໂດຍໄວ, ຫວຽດນາມ ຍາມໃດກໍສະແດງທັດສະນະສະເໝີຕົ້ນສະເໝີປາຍວ່າ ຕ້ອງລົບລ້າງອາວຸດໃນຂອບເຂດທົ່ວໂລກ. ກ່າວຄຳເຫັນທີ່ກອງປະຊຸມຕີລາຄາ NPT ຄັ້ງທີ 10, ທ່ານຮອງລັດຖະມົນຕີກະຊວງການຕ່າງປະເທດ ຫວຽດນາມ ຮ່າກິມຫງອກ ຢັ້ງຢືນວ່າ ແຜນນະໂຍບາຍ, ນະໂຍບາຍສະເໝີຕົ້ນສະເໝີປາຍຂອງ ຫວຽດນາມ ນັ້ນແມ່ນ ຊຸກຍູ້ຄວາມດຸ່ນດ່ຽງຢູ່ທັງ 3 ເສົາຄ້ຳຂອງ ສົນທິສັນຍາ ນັ້ນແມ່ນ ບໍ່ແຜ່ຂະຫຍາຍອາວຸດນິວເຄຼຍ, ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ບັນດາປະເທດລົບລ້າງອາວຸດນິວເຄຼຍ ແລະ ເນັ້ນໜັກເຖິງສິດຂອງບັນດາປະເທດນຳໃຊ້ພະລັງງານນິວເຄຼຍ ເພື່ອຈຸດປະສົງສັນຕິພາບ. ທ່ານຮອງລັດຖະມົນຕີການຕ່າງປະເທດຖືວ່າ ບັນດາປະເທດກຳມະສິດນິວເຄຼຍ ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບເປັນຫຼັກໃນການຊຸກຍູ້ການລົບລ້າງອາວຸດປະເພດນີ້. ພ້ອມທັງຢັ້ງຢືນວ່າ ຫວຽດນາມ ໄດ້ປະຕິບັດຢ່າງເຂັ້ມງວດ ແລະ ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບຕໍ່ພັນທະຕ່າງໆໃນຂອບເຂດສົນທິສັນຍາ NPT ກໍຄືບັນດາຄຳໝັ້ນສັນຍາສາກົນອື່ນທີ່ສຳຄັນໃນຂົງເຂດນີ້, ໃນນັ້ນ ມີການຊຸກຍູ້ສົນທິສັນຍາພາກພື້ນ ອາຊີຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ປອດອາວຸດນິວເຄຼຍ (SEANWFZ) ແລະ ບັນດາມະຕິທີ່ກ່ຽວຂ້ອງຂອງສະພາຄວາມໝັ້ນຄົງ ສປຊ, ປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການຮັກສາສັນຕິພາບຢູ່ພາກພື້ນ ແລະ ສາກົນ./.