(VOVWorld)-ชนเผ่าราค์ลายใช้ชีวิตเป็นหลักแหล่งมั่นคงเป็นหมู่บ้านในพื้นที่สูงใกล้แหล่งน้ำแต่ละหมู่บ้านจะมีประมาณ20-30หลังคาเรือนซึ่งชาวบ้านล้วนเป็นญาติพี่น้องในตระกูลเดียวกัน ทุกครั้งที่มีการตั้งหมู่บ้านใหม่ งานแรกที่พวกเขาทำคือสร้างบ้านไม้ใต้ถุนด้วยสถาปัตยกรรมที่เป็นเอกลักษณ์ของตน

บ้านไม้ใต้ถุนของชนเผ่าราค์ลาย

ตามประเพณีที่มีมาแต่เดิมนานการสร้างบ้านของชนเผ่าราค์ลายจะเริ่มต้นด้วยพิธีทำนายหาพื้นที่โดยผู้หญิงที่เป็นเจ้าของบ้านจะเอาข้าวสาร7เม็ดวางไว้บนพื้นที่ดินที่เลือก  แล้วเอาชามครอบไว้เพื่อขอความดลใจจากเทพดิน  หลังจาก3วัน3คืนผ่านพ้นไปเจ้าของบ้านจะเปิดชามครอบขึ้นมาดู   ถ้าเห็นว่าข้าวสารทั้ง7เม็ดยังคงสภาพเดิมก็ถือว่าพื้นที่นั้นสร้างบ้านได้     แต่ถ้าไม่เป็นเช่นนั้นก็ต้องไปหาที่ดินใหม่  บ้านไม้ใต้ถุนของชนเผ่าราค์ลายจัดอยู่ในประเภทสถาปัตยกรรมพื้นบ้าน ที่มีให้เห็นทั่วไปในกลุ่มชนเผ่าชาวเขา   วัสดุสร้างบ้านก็ใช้ไม้  ไม้ไผ่  ไม้ซาง ใบไม้ในป่าเป็นหลักเพราะเป็นของที่หาง่ายมีมากมายในป่า  การสร้างบ้านจะโดยสมาชิกครอบครัวช่วยกันทำโดยไม่ต้องจ้างช่างก่อสร้าง   ดร. แถ่งเฝิ่น  ผู้เชี่ยวชาญศึกษาค้นคว้าเกี่ยวกับวัฒนธรรมของชนเผ่าราค์ลาย กล่าวถึงเรื่องนี้ว่า“  บ้านโรงของชนเผ่าเตยเงวียนมีลักษณ์ใหญ่โตแข็งแกร่งแต่บ้านไม้ใต้ถุนของชนเผ่าราค์ลายเล็กกว่าและมักจะสร้างที่ตีนเขา ทำให้บ้านไม้ใต้ถุนของชนเผ่าราค์ลายยังคงรักษาสภาพโบราณและคุณค่าวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ไว้ได้จนถึงปัจจุบัน”
เมื่อสร้างบ้านไม้ใต้ถุน  ชนเผ่าราค์ลาย จะทำหลังคาบ้านต่างหากแล้วจึงจะเอามาคลุมไว้บนโครงบ้านที่มีเสาสูงไม่เกิน 1 เมตรหลายเสา  ลักษณะหลังคาบ้านคล้ายรูปเรือคว่ำซึ่งเป็นสัญญลักษณ์แห่งการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมกับชนกลุ่มน้อยที่มีรกรากมาจากนามด๋าว   เมื่อเข้าไปในบ้านจะเห็นฝาผนังทางซ้ายมือมีเครื่องดนตรีแขวนไว้ส่วนฝาผนังทางขวามือจะแขวนหลาวและมีดซึ่งเป็นสินสอดของลูกเขยเมื่อมาอยู่บ้านภรรยา  ความโดดเด่นของบ้านไม้ใต้ถุนของชนเผ่าราค์ลายอยู่ที่ ไม่ว่าจะเป็นบ้านเล็กหรือบ้านใหญ่ ตรงกลางบ้านจะต้องมีเสาหลักเสาหนึ่งจากพื้นดินสูงขึ้นไปจนถึงหลังคาบ้าน เพราะพวกเขาถือว่าเป็นเสาของความเชื่อทางจิตวิญญาณซึ่งเป็นทางขึ้นลงของบรรพชนเมื่อมาร่วมพิธีทำบุญเซ่นไหว้ต่างๆในครอบครัวที่จัดขึ้นรอบเสาหลักนี้  ในบ้านไม้ใต้ถุนของชนเผ่าราค์ลายจะมีเตาไฟหลายที่  แต่ที่เตาหลักจะมีไฟไหม้ตลอดเวลาและเมื่อยามพลบค่ำข้างเตาไฟนี้ปู่ย่าตายายมักจะเล่าเรื่องราวในมหากาพย์ในนิทานอีสปและร้องเพลงพื้นเมืองให้ลูกหลานฟังเพื่อให้พวกเขาเข้าใจได้อย่างลึกซี้งกว่าถึงวีรกรรมของบรรพชนที่บันทึกไว้ในมหากาพย์และเอกลักษณ์วัฒนธรรมของชนเผ่าตน 

ชนเผ่าราค์ลายมีงานเทศกาลพื้นเมืองหลากหลายในปีและงานส่วนใหญ่จะจัดขึ้นรอบบ้านไม้ใต้ถุนและถือเป็นโอกาสให้ปู่ย่าตายายพ่อแม่สั่งสอนลูกหลานต้องรู้จักสัมมาคารวะ  รู้จักอนุรักษ์ขนบประเพณีและอัตลักษณ์วัฒนธรรมของชนเผ่า  นาย จามาแล้นัง  ชาวราค์ลายคนหนึ่ง กล่าวว่า “ ผมภูมิใจในบ้านไม้ใต้ถุนของชนเผ่าตนโดยเฉพาะเมื่อมีงานเทศกาลผมได้มีโอกาสตีฆ้อง ม้าลา  ดีดพิณจาปีและ จากงานเทศกาลพื้นเมืองนี้ทำให้เยาวชนชนเผ่าราค์ลายเข้าใจได้ลึกซึ้งมากขึ้นถึงการอนุรักษ์อัตลักษณ์วัฒนธรรมของชนเผ่าตน”
บ้านไม้ใต้ถุนของชนเผ่าราค์ลายถ้ามองผิวเผินข้างนอกดูเหมือนบอบบางแต่แท้จริงนั้นเป็นบ้านไม้ที่แข็งแกร่งทนทานต้านลมฝนท่ามกลางป่าเขาลำเนาไพรและมีส่วนช่วยให้ชาวเผ่าราค์ลายสามารถอนุรักษ์วัฒนธรรมดั้งเดิมของตนไว้ได้.