พิณจาปีเครื่องดนตรีคู่ใจของชนเผ่าราค์ลายในเวียดนาม
Tô Tuấn- VOV5 -
(VOVWorld)-ชนเผ่าราค์ลายในเวียดนามมีเครื่องดนตรีมากมายหลายประเภทเช่น ฆ้องม้าลา ระนาดหิน ปี่ซาราแก๊ทและพิณจาปี เป็นต้น เครื่องดนตรีเหล่านี้จะใช้เล่นในงานร้องเพลงมหากาพย์ งานฉลองข้าวใหม่ งานแต่งงานเป็นต้น ชนเผ่าราค์ลายถือเครื่องดนตรีเป็นสิ่งศักสิทธิ์และมีค่า เป็นเพื่อนคู่ใจที่ขาดไม่ได้ในชีวิตวัฒนธรรมของตนแต่เครื่องดนตรีที่เป็น เอกลักษณ์โดดเด่นของชนเผ่าราค์ลายนั้นคือ ระนาดหิน ฆ้องม้าลาและพิณจาปี
(VOVWorld)-ชนเผ่าราค์ลายในเวียดนามมีเครื่องดนตรีมากมายหลายประเภทเช่น ฆ้องม้าลา ระนาดหิน ปี่ซาราแก๊ทและพิณจาปี เป็นต้น เครื่องดนตรีเหล่านี้จะใช้เล่นในงานร้องเพลงมหากาพย์ งานฉลองข้าวใหม่ งานแต่งงานเป็นต้น ชนเผ่าราค์ลายถือเครื่องดนตรีเป็นสิ่งศักสิทธิ์และมีค่า เป็นเพื่อนคู่ใจที่ขาดไม่ได้ในชีวิตวัฒนธรรมของตนแต่เครื่องดนตรีที่เป็นเอกลักษณ์โดดเด่นของชนเผ่าราค์ลายนั้นคือ ระนาดหิน ฆ้องม้าลาและพิณจาปี
ชนเผ่าราค์ลายถือพิณจาปีเป็นเป็นสิ่งศักสิทธิ์และเป็นเพื่อนคู่ใจ
|
ชนเผ่าราค์ลายตั้งฉายาให้ฆ้องม้าลาว่าเป็นเครื่องดนตรีของคนรวยเพราะทำด้วยทองเหลือง ส่วนพิณจาปีที่ทำด้วยไม้ไผ่นั้นเป็นเพื่อนคู่ใจของคนจน ก่อนหน้านี้ 20 ปีนักดนตรีเจิ่นเตี๋ยนได้แต่งเพลงให้ชื่อว่า “ ความฝันจาปี” จากทำนองเนื้อร้องและลีลาของเพลงทำให้พิณจาปีคู่ใจของชาวราค์ลายมีมนเสน่ห์ชักชวนให้นักท่องเที่ยวมาเยี่ยมชมหมู่บ้านของชนเผ่าราค์ลายมากขึ้นเพื่อศึกษาค้นคว้าพิณจาปีที่ทำด้วยไม้ไผ่ธรรมดาแต่มีเสียงไพเราะจับใจยิ่ง “ ณ แห่งหนึ่งบนยอดเขา มีสวรรค์แห่งความรักของคู่หนุ่มสาว ที่ไม่เคยคิดว่ามีฤดูใดอื่นนอกเหนือจากฤดูแห่งความรัก ณ แห่งนั้นฝูงแพะเล็มหญ้าบนเนินสูง มีกระท่อมไม้ไผ่แห่งความสุขสันต์ ชาวราค์ลายแม้จะจนทรัพย์แต่ไม่จนเสียงพิณจาปี ถ้าใครรักชีวิตที่อิสระเสรี เชิญไปเที่ยวหมู่บ้านชนเผ่าราค์ลายฟังเสียงพิณจาปี”
ทุกครั้งเมื่อฟังเพลง “ ความฝันจาปี” ชาวราค์ลายจะรู้สีกเหมือนกับว่าความเหน็ดเหนื่อยกายใจมะลายหายสิ้นไป เสียงพิณจาปีทำให้คนเรามีแต่ความรักกัน ฟังเสียงพิณจาปีแล้วจะหลงไหลในความสุขสันต์เหมือนฝันของชาวราค์ลายท่ามกลางธรรมชาติในเขตเขาแข็งเซิน จังหวัดแข็งหว่า จากคำแนะนำของนายเม้าก๊วกเตี๋ยนผู้เชี่ยวชาญศึกษาค้นคว้าเกี่ยวกับชนเผ่าราค์ลาย พวกเราได้ไปพบนายปีนังถ่วน หนึ่งในจำนวนชาวราค์ลายน้อยคนที่ยังสามารถทำพิณจาปีได้ นายปีนังถ่วนเล่าให้ฟังว่า “ทำพิณจาปีต้องใช้ไม้ไผ่ปล้องใหญ่ยาวกว่า 30 เซ็นติเมตร เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 10 เซ็นติเมตร หลังจากเลือกขนาดปล้องไผ่ทำเป็นเต้าพิณได้แล้วก็เอาสิ่วเหล็กนี้เผาไฟให้แดงแล้วเอาเจาะที่หัวสองข้างของปล้องไผ่ให้เป็นรูกว้างเพื่อให้เกิดเสียงก้องกังวาล ส่วนที่ลำปล้องไผ่จะเจาะ 4 รู เรียงเป็นแถวเพื่อให้เกิดเสียงสูงต่ำ”
ทำพิณจาปีต้องใช้ไม้ไผ่ปล้องใหญ่ยาวกว่า 30 เซ็นติเมตร
|
แม้จะเป็นการทำพิณด้วยมือแต่นายปีนังถ่วนทำได้อย่างคล่องแคล่วโดยใช้มีดแทะผิวเปลือกไผ่รอบลำปล้องเป็นสายพิณเล็กๆ 6 คู่ แล้วใช้เชือกหวายม้วน 2 หัวของปล้องไผ่ให้แน่นเพื่อไม่ให้สายพิณหลุดจากปล้องแล้วเอาตัวสอดสายที่เหลาจากไม้เนื้อแข็งเป็นชิ้นเล็กๆสอดไว้ ระหว่างคู่ของสายพิณบนรูที่เจาะเรียงไว้จะมีหย่องติดไว้ สำหรับรองรับสายพิณ ซึ่งตัวหย่องนี้ จะรับสัญญาณเสียงสั่นของสายพิณเมื่อกล่าวถึงพิณจาปีของชนเผ่าราค์ลาย นายเม้าก๊วกเตี๋ยนผู้เชี่ยวชาญศึกษาค้นคว้าเกี่ยวกับชนเผ่าราค์ลายเล่าเสริมว่า “ชนเผ่าราค์ลายยังเรียกพิณจาปีว่าฆ้องม้าลาจำลอง เพราะในการร้องเพลงในงานเทศกาลต่างๆนั้นจะขาดฆ้องม้าลาไม่ได้ เมื่อฟังเสียงพิณจาปีดูเหมือนจะมีเสียงฆ้องม้าลาประสานเสียงด้วย จึงสะดวกให้แก่ชาวราค์ลายเล่นพิณจาปีได้ในทุกที่ ไม่ว่าจะไปไร่ เดินป่าก็สามารถดีดพิณจาปีฟังและสอนให้ลูกหลานได้ ผู้หญิงราค์ลายเมื่อร้องเพลงกล่อมลูกก็จะดีดพิณจาปีคลอไปด้วย”
ชาวราค์ลายรักดนตรี ทุกครั้งเมื่อมีงาน ชาวบ้านก็จะร่วมกันดื่มเหล้าอุและตีฆ้องม้าลา ดีดพิณจาปีประสานเสียงเพลง ในครอบครัวปู่ย่าตายายหรือพ่อแม่จะใช้เสียงพิณจาปีแทนคำสั่งสอนลูกหลานและเล่าเรื่องวีรกรรมของบรรพชนที่บันทึกไว้ในมหากาพย์ของชนเผ่า
ส่วนหนุ่มๆสาวๆชนเผ่าราค์ลายจะบอกรักกันด้วยเสียงพิณจาปีใต้แสงจันทร์ริมฝั่งธารไหลเซาะแก่งหินหรือเนินหญ้าเขียวขจียามราตรีกาล พิณจาปีมรดกวัฒนธรรมทางจิตใจของชนเผ่าราค์ลาย ไม่ว่าจะอยู่ในสภาวการณ์ใดก็ยังคงความเป็นเอกลักษณ์ที่โดดเด่นของตนและเป็นพิณแห่งความฝันของคนจนชาวราค์ลายที่มีชีวิตอยู่อย่างสงบสุขท่ามกลางเสียงพิณจาปีเสียงดนตรีธรรมชาติของป่าเขาลำเนาไพรทางตะวันออกเทือกเขาเจื่องเซินในภาคกลางตอนใต้เวียดนาม.
Tô Tuấn- VOV5