ชนเผ่าเย้าในเวียดนาม

ชนเผ่าเย้าในเวียดนามอาศัยส่วนใหญ่ในภาคเหนือซึ่งเมื่อเร็วๆนี้ก็เริ่มมีกลุ่มเล็กๆย้ายไปตั้งหลักแหล่งอาศัยในเขตเตยเงวียน  ซึ่งชนเผ่าเย้าแบ่งเป็นหลายกลุ่มที่มีชื่อเรียกตามประเพณีการดำเนินชีวิต การแต่งกายและเอกลักษณ์เฉพาะของแต่ละเขต เช่น เย้าแดง เย้าก่วนจาด  เย้าลอกา เย้าเตี่ยน  เย้าก่วนตรั้ง  เย้าแทงอี หรือเย้าหล่านแต้น เป็นต้น โดยสิ่งที่ช่วยแยกแยะกันว่านี่คือเผ่าเย้ากลุ่มไหนก็จากเสื้อผ้าและประเพณีในการดำเนินชีวิต ดร.หวอมายเฟือง จากพิพิธภัณฑ์ชาติพันธุ์เผยว่า“กลุ่มเย้าแดงจะมีชุดแต่งกายที่โดดเด่นด้วยสีแดงตั้งแต่เสื้อ กางเกง ผ้าคาดเอวและผ้าคลุมศีรษะ ส่วนกลุ่มเย้าเตี่ยนเป็นกลุ่มเดียวที่ใส่กระโปรงและเสื้อผ้ามีการย้อมลายด้วยขี้ผึ้งโดยใช้ลายเหรียญกษาปณ์เป็นหลัก สำหรับกลุ่มเย้าก่วนจาดสตรีจะโกนผมและทาสีแล้วคลุมด้วยผ้า หรือถ้าสังเกตุชาวเย้าขาวก็จะเห็นพวกเขาใส่กางเกงสีขาวล้วน”

ปัจจุบันนี้ ชนเผ่าเย้าถือเป็นหนึ่งในชนเผ่าที่ยังคงอนุรักษ์เอกลักษณ์เฉพาะได้อย่างเด่นชัดซึ่งสะท้อนให้เห็นจากทั้งเครื่องแต่งกายและภาษาพูด โดยถึงแม้จะแบ่งเป็นหลายกลุ่มแต่ก็ใช้ภาษาเดียวกันซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงความผูกพันธ์ระหว่างชุมชนชาวเย้าในท้องถิ่นต่างๆ นอกจากนั้นวิธีชีวิตของชาวเย้าก็ยังดำเนินไปเฉพาะในขอบเขตชุมชนของชนเผ่าตนเท่านั้นและสะท้อนให้เห็นจากประเพณีต่างๆโดยเฉพาะการแต่งงานที่เน้นแต่งกับคนในชุมชนเผ่าเดียวเพื่อรักษาวัฒนธรรมและภาษาของตน วัฒนธรรมด้านจิตวิญญาณก็เป็นปัจจัยที่สำคัญเป็นอย่างยิ่งในชีวิตของชนเผ่าเย้าที่สะท้อนให้เห็นจากพิธีการเซ่นไหว้ต่างๆ“การประกอบอาชีพหมอผีถือว่ามีบทบาทสำคัญในชีวิตสังคมของชุมชนชาวเย้า หากใครสืบทอดอาชีพนี้จะต้องอ่านและเขียนภาษาเย้าได้ ซึ่งนี่ก็เป็นหนึ่งในวิธีการสืบทอดวัฒนธรรมการเขียนและอ่านภาษาแม่ ส่วนในแต่ละปี ชาวเย้าก็มีงานเทศกาลสำคัญหลายงานที่คนเข้าร่วมต้องร้องเพลงโต้ตอบด้วยภาษาชนเผ่า ดังนั้นการสืบทอดอาชีพรุ่นสู่รุ่นก็ถือเป็นหนึ่งในวิธีการอนุรักษ์ภาษาของชนเผ่าตนได้อย่างมีประสิทธิภาพ”

สาวชนเผ่าเย้าแดง

เพื่อให้ภาษาเย้าได้รับการสานต่อและพัฒนาในชุมชนเผ่าเย้า ผู้สูงอายุในหมู่บ้านได้พยายามสอนลูกหลานให้รู้จักการเขียนและอ่านหนังสือภาษาเย้าโบราณ ซึ่งเป็นมรดกที่บ้านไหนก็มี กลุ่มเย้าเหาะเป็นชุมชนที่อาศัยใกล้เขตที่ราบและมีการพบปะสนทนากับชนเผ่าอื่นๆเป็นประจำและพวกเขายังสามารถเข้าใจและพูดภาษาของชนเผ่าอื่นได้แต่ถึงอย่างไรก็ดี การอนุรักษ์ภาษาของชนเผ่าตนยังคงได้รับการส่งเสริมในชุมชนต่อไป นาย บ่านวันซาง กลุ่มเย้าเหาะ ที่ต.เซินห่า อ.บ๋าวทั้ง จังหวัดลาวกายเผยว่า“ลูกหลานในตระกูลเราจะแต่งงานกับชาวเย้าเท่านั้น ซึ่งแม้ในการสังสรรค์ชุมชนเราพูดภาษากลางแต่ในครอบครัวยังคงใช้ภาษาเย้า ในหมู่บ้านจะมีการสอนภาษาเย้าให้แก่ชนรุ่นใหม่ซึ่งมีคนสนใจมาเรียนจำนวนมาก เราใช้หนังสือภาษาเย้าโบราณเช่นเรื่องสั้น เรื่องประเพณีหรือเรื่องเกี่ยวกับศาสนาเพื่อเป็นหลักสูตรการสอน”

ปัจจุบัน สังคมกำลังพัฒนาอย่างรวดเร็ว ประเพณีวัฒนธรรมดั้งเดิมของชนกลุ่มน้อยต่างๆก็ได้รับผลกระทบแต่สำหรับชนเผ่าเย้าเอกลักษณ์วัฒนธรรมที่หลากหลายยังคงได้รับการอนุรักษ์และพัฒนาต่อไปในชีวิตสังคมอย่างสมบูรณ์ อันเป็นการมีส่วนร่วมในภารกิจการอนุรักษ์และพัฒนาคุณค่าวัฒนธรรมของประชาคม54ชนเผ่าพี่น้องในเวียดนาม./.