อาชีพการทำกะพาในชีวิตสังคมชาวเกอฮอ
To Tuan/VOV5 -
(VOVworld)-แต่ไหนแต่ไรมา กะพา ซึ่งเป็นภาชนะสานสะพายไว้ด้านหลัง สำหรับใส่สัมภาระในการเดินทางได้เป็นสิ่งที่มีความใกล้ชิดคุ้นเคยกับพี่น้องชนกลุ่มน้อยเผ่าต่างๆในเขตที่ราบสูงเตยเงวียนรวมทั้งชาวเกอฮอ ซึ่งนอกจากเป็นของใช้ทั่วไปแล้วกะพายังสะท้อนให้เห็นถึงเอกลักษณ์วัฒนธรรมเฉพาะของแต่ละชนเผ่าอีกด้วย
(VOVworld)-แต่ไหนแต่ไรมา กะพา ซึ่งเป็นภาชนะสานสะพายไว้ด้านหลัง สำหรับใส่สัมภาระในการเดินทางได้เป็นสิ่งที่มีความใกล้ชิดคุ้นเคยกับพี่น้องชนกลุ่มน้อยเผ่าต่างๆในเขตที่ราบสูงเตยเงวียนรวมทั้งชาวเกอฮอ ซึ่งนอกจากเป็นของใช้ทั่วไปแล้วกะพายังสะท้อนให้เห็นถึงเอกลักษณ์วัฒนธรรมเฉพาะของแต่ละชนเผ่าอีกด้วย
ในอดีต ชนเผ่าเกอฮอดำรงชีวิตโดยอาศัยการทำเกษตรปลูกข้าวนาดำและข้าวไร่เป้นหลัก ดังนั้นเพื่ออำนวยความสะดวกให้แก่การใช้ชีวิต ชาวเกอฮอได้ประดิษฐ์คิดค้นอุปกรณ์เครื่องใช้ต่างๆเช่น ขวาน มีด กระด้ง กะพา เป็นต้น ซึ่งล้วนเป็นเครื่องใช้ไม้สอยที่พบเห็นทั่วไปในชีวิตสังคม โดยเฉพาะในงานเทศกาลต่างๆภาพสาวเผ่าเกอฮอสะพายกะพาดอกไม้ร่วมร้องรำทำเพลงได้ช่วยเพิ่มสีสันที่งดงามให้แก่งาน
ตามประสบการณ์ของชาวเกอฮอ เพื่อที่จะสามารถสานกะพาหนึ่งใบให้ดูสวยงามและทนทานก็ต้องเริ่มจากขั้นตอนการเลือกวัสดุ โดยในช่วงเดือนมิถุนายนและกรกฎาคมหลังช่วงต้นฤดูฝนผู้ชายจะเข้าป่าเพื่อตัดไผ่ป่าที่กำลังพอดีไม่อ่อนหรือแก่เกินไปแล้วเอามาตากแดดประมาณ1สัปดาห์ถึงจะนำไปใช้ได้ มีดที่ใช้ก็ต้องเป็นมีดพิเศษที่ทั้งแหลมทั้งคมเพื่อให้ได้เส้นตอกไผ่ที่บางตามความต้องการ ขั้นตอนต่อไปก็เริ่มจากการ "จัก" คือ การเอามีดผ่าไม้ไผ่ หวาย หรือวัตถุดิบอื่นๆ ให้แตกแยกออกจากกันเป็นเส้นบางๆ แล้ว "สาน"ให้เป็นรูปทรงต่างๆเพื่อเหมาะแก่การสะพายหลังติดตัวเดินทาง มีสายสะพายคล้องไหล่และสายรัดอก บางชนิดมีฝาปิดมิดชิดดี บางชนิดใช้ชันและน้ำมันยางเพื่อความคงทนและกันน้ำ โดยทั่วไปแล้วอาชีพการสานกะพาจะต้องใช้ความประณีตกว่าภาชนะสานอื่นๆที่ใช้ตามครัวเรือนโดยเฉพาะต้องมีลวดลายให้ดูสวยงามดังนั้นต้องเป็นคนที่มีประสบการณ์และมีฝีมือถึงจะทำได้ นาย เกอแบรน ชาวเผ่าเกอฮอเผยว่า“สานกะพาธรรมดา1ใบต้องใช้เวลา1สัปดาห์แต่ถ้าเป็นกะพาที่สวยงามปราณีตพิเศษก็ใช้เวลาเป็นเดือน เราได้สอนอาชีพหัตถกรรมนี้ให้ชนรุ่นใหม่ แล้วก็มีหลายคนที่ชอบและตั้งใจเพื่อที่จะสามารถสานต่ออาชีพของชนเผ่าตน พวกเราก็จัดตั้งกลุ่มอาชีพนี้ขึ้นและอยากเสนอให้ทางรัฐบาลให้ความสนใจสนับสนุนเพื่อฟื้นฟูและพัฒนาอาชีพนี้ต่อไป”
|
สำหรับกะพาแต่ละรูปแบบต่างก็มีประโยชน์ในการใช้สอยที่แตกต่างกัน เช่นซาห์เซิน หรือกะพาใหญ่ ชาวบ้านใช้วัดปริมาณข้าว เซอย่า คือกะพาที่ใช้ใส่ข้าวของต่างๆเพื่อไปทำไร่ทำนา ส่วนเซอเบอเนอร์ ใช้ไปตลาดหรือไปงานเทศกาลต่างๆดังนั้นจะมีขนาดเล็ก มีความปราณีตสวยงามกว่ากะพาอื่นๆเพื่อเสริมความงดงามให้แก่สาวๆเกอฮอที่สะพายกะพาไปร่วมงาน นายเหงวียนเจื่อง นักวิจัยวัฒนธรรมชนเผ่าเผยว่า“กะพาคือผลงานหัตถกรรมที่เป็นเอกลักษณ์โดดเด่นของชนเผ่าเกอฮอที่สามารถพบเห็นในทุกกิจกรรมในชีวิตสังคมโดยเฉพาะในงานแสดงฆ้อง นี่ยังเป็นผลิตภัณฑ์ประจำถิ่นที่เป็นสัญลักษณ์ของชาวเตยเงวียน”
ปัจจุบันชีวิตของชุมชนเผ่าเกอฮอนั้นได้มีการเปลี่ยนแปลงไปตามกระแสการพัฒนาของสังคมที่ทันสมัย ชีวิตความเป็นอยู่ดีขึ้น บ้านเรือนก็มีความโอ่โถงสวยงาม แล้วยังมีการนำอุปกรณ์เครื่องใช้ที่ทันสมัยมาใช้แทนกำลังคน ชาวบ้านก็ลดการใช้งานกะพาเพื่อใส่ของในการขนส่งสิ่งของเหมือนแต่ก่อนแต่อาชีพการทำกะพาก็ยังคงได้รับการอนุรักษ์และกำลังได้รับการฟื้นฟู บวกกับการพัฒนาหมู่บ้านหัตถกรรมพื้นเมืองเพื่อการท่องเที่ยวได้ช่วยส่งเสริมให้การพัฒนาอาชีพที่เป็นเอกลักษณ์วัฒนธรรมของชาวเกอฮอให้คงอยู่ต่อไป.
To Tuan/VOV5