Bảo tàng Lịch sử Việt Nam được chia thành 2 khuôn viên: khu A của bảo tàng tọa lạc tại số 1 phố Tràng Tiền, Hà Nội, và khu B nằm trên số 25 phố Tông Đản đối diện song song. Nổi bật ở khu A là một tòa nhà được quét vôi vàng, mang phong cách Kiến trúc kết hợp các giá trị của nền kiến trúc Pháp với các giá trị kiến trúc bản địa với phần mái cấu tạo theo kiểu mái chồng diêm hai lớp thường thấy ở các công trình tôn giáo, tín ngưỡng Việt Nam truyền thống. Bước vào bên trong tòa nhà hình bát giác, một không gian rộng và đầy chiều sâu mở ra trước mắt. Với diện tích trưng bày gần 4.000 m2 và khoảng 10.000 tư liệu hiện vật, hệ thống trưng bày chính của Bảo tàng được thể hiện theo nguyên tắc trưng bày niên biểu, lấy sự phong phú của sưu tập hiện vật làm ngôn ngữ biểu đạt chính, kết hợp giữa trưng bày phản ánh giai đoạn và sự kiện lịch sử với trưng bày sưu tập theo hướng trưng bày mở, bảo tàng giống như một cuốn sử sống của dân tộc Việt Nam. Trong không gian trưng bày tầng 1 là hệ thống các hiện vật chủ đề Việt Nam thời Tiền sử (cách đây 30 -40 vạn năm) và Việt Nam từ thời dựng nước đến triều Trần. Chị Emma Healy, du khách Anh, đang quan sát những lưỡi rìu của người Việt cổ, cảm nhận: "Ấn tượng của tôi đó là một khuôn viên cổ kính, một không gian yên tĩnh để bạn có thể tìm hiểu và khám phá về lịch sử Việt Nam. Tôi thấy thích các hiện vật, có những hiện vật nhỏ xíu từ thời cổ xưa cho thấy một sự tìm tòi, nghiên cứu rất tỉ mỉ. Ngoài ra, tôi cũng thích cách họ bố trí hệ thống đèn và không gian trưng bày”.

Gây ấn tượng với người xem khi tham quan tầng 1 của khu A chính là 7 chiếc trống đồng: trống đồng Đông Sơn, trống đồng Ngọc Lũ, trống đồng Nông Cống, trống đồng Thành Vinh... xếp quanh một cột trụ lớn có khắc hình chim hạc và người Việt cổ, những biểu tượng văn hóa nổi tiếng của Việt Nam. Tiếp đến là không gian trưng bày các hiện vật quý của các công trình tôn giáo thời Trần, gồm những di vật lịch sử thời Trần gồm vật liệu, trang trí kiến trúc và hình ảnh của các khu di tích nổi tiếng như chùa, tháp Phổ Minh (Nam Định), đền Kiếp Bạc (Hải Dương), tháp Bình Sơn (Vĩnh Phúc)... cho thấy sự khéo léo của người Việt xưa thể hiện qua các công trình văn hóa, tín ngưỡng. 

Một mô hình rùa đội bia đá, 2 bên là tranh danh nhân văn hóa Nguyễn Trãi cùng những cuốn sách cổ được đặt ngay tại vị trí trung tâm của không gian trưng bày tầng 2, tái hiện lịch sử Việt Nam từ thời nhà Hồ đến nhà Nguyễn (từ thế kỷ XIV đến năm 1945). Đi từ bên phải vào, các hiện vật được bố trí dọc 2 bên không gian trưng bày đưa người xem ngược dòng thời gian về lại lịch sử Việt Nam dưới thời nhà Hồ, triều Lê sơ - Mạc - Lê Trung Hưng, triều đại Tây Sơn, đến triều Nguyễn. Du khách Josh Terry, người Canada, cho biết: "Có quá nhiều thứ tôi mà thấy ấn tượng. Những bình gốm men ngọc thời Lý rất tinh xảo. Những đồ thờ tự như tượng Phật, mô hình chùa, những chiếc chuông cổ... thật tuyệt vời. Hay như những bản khắc gỗ của các triều đại ở Việt Nam nữa. Hiện vật ở đây rất nhiều, rất phong phú. Tôi chỉ thích nhìn ngắm chúng vì rất tinh xảo. Lịch sử Việt Nam dưới các triều đại Vua rất hấp dẫn".

Vừa chăm chú quan sát, chị Kajimura Kyoto, người Nhật Bản, vừa ghi chép lại những thông tin được chú thích ở mỗi hiện vật. Chốc chốc, chị Kajimura lại hỏi bạn đồng hành người Việt Nam về những điều còn chưa hiểu. Chị Kajimura cho biết: "Ở phía đằng kia có những chiếc đĩa. ở Nhật không có những hoa văn như thế nhưng Việt Nam lại có hoa văn rất đẹp nên tôi rất thích thú và bức tranh thêu về 100 chữ thọ này tôi rất thích. Việt Nam có nghệ thuật thêu rất giỏi và đẹp. Từ đó tôi học được rất nhiều từ văn hóa truyền thống của Việt Nam".

Cũng tại tầng 2 của khu A bảo tàng còn có 2 phòng trưng bày chuyên đề cố định: điêu khắc nghệ thuật đá Chămpa và văn hóa Óc eo-  Phù Nam. Bộ sưu tập đá Chămpa được trình bày trong không gian mở ở hàng lang tầng 2 phòng bát giác nhìn xuống dưới tiền sảnh bảo tàng. Các bộ sưu tập được trình bày theo niên đại, trải dài từ thế kỷ thứ 7 đến 13, với hơn 50 tiêu bản được sưu tầm từ các tỉnh như Quảng Bình, Quảng Nam, Bình Định...

Không giống với khu A của Bảo tàng Lịch sử Việt Nam, khi tham quan khu B Bảo tàng ở phố Tông Đản, du khách sẽ đi thăm từ tầng 2, xuống đến tầng 1. Tại đây có 29 gian phòng nhỏ, là nơi lưu giữ những tư liệu, hiện vật, tranh ảnh của cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc từ năm 1858 - 1945 và giai đoạn 30 năm kháng chiến, bảo vệ độc lập và thống nhất đất nước (1945 - 1975).

Bảo tàng Lịch sử Việt Nam chính là nơi lưu giữ và trưng bày những di sản văn hóa vật thể quý báu của quốc gia. Đây cũng là nơi giới thiệu lịch sử thông qua những hiện vật quý hiếm, giúp người xem hiểu được lịch sử văn hóa lâu đời cũng như quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Trong thời gian tới, Bảo tàng sẽ tiếp tục giới thiệu đến du khách trong nước và nước ngoài những bộ sưu tập, những phòng triển lãm chuyên đề mới để phục vụ nhu cầu tham quan và tìm hiều lịch sử Việt Nam của người xem./.