(VOV5) - Cựu Tổng thống Nam Phi Nelson Mandela từ trần, bất ổn tại nhiều gia, sự tàn phá của siêu bão Haiyan...
1. Xu thế hòa hoãn và thỏa hiệp tại khu vực Trung Đông
Nhóm P5 + 1 (gồm 5 nước thường trực Hội đồng bảo an Liên hợp quốc và Đức) đạt được thỏa thuận với I-ran về hạn chế chương trình hạt nhân của nước này, theo đó Tê-hê-ran (Tehran) cam kết không làm giàu u-ra-ni trên mức 5% trong 6 tháng. Tại Xi-ry (Syria), vào phút chót, Nga đưa ra đề xuất Xi-ry giao nộp và hủy bỏ toàn bộ kho vũ khí hóa học, tháo ngòi nổ cho cuộc tấn công quân sự của Mỹ vào Xi-ry. Các thỏa thuận này phản ánh xu thế hòa hoãn và thỏa hiệp của các nước lớn trong các vấn đề quốc tế để dành sức giải quyết các công việc nội bộ.
 |
| Tòa nhà lò phản ứng của nhà máy điện hạt nhân Bushehr, Iran. Ảnh chụp ngày 26/10/2010 (AP) |
2. Khủng hoảng ngoại giao quốc tế vì chương trình do thám PRISM của Hoa Kỳ
Những tiết lộ của cựu nhân viên tình báo Mỹ Ét-uốt Snâu-đơn (Edward Snowden) về hoạt động của Cơ quan an ninh quốc gia Mỹ nghe lén và theo dõi hàng trăm triệu cuộc điện thoại và thư điện tử của nhiều người, trong đó có nhiều nhà lãnh đạo các nước đồng minh khiến chính phủ Mỹ bị thế giới và ngay cả dư luận Mỹ chỉ trích, lên án mạnh mẽ. Đức và Bra-xin đệ trình và được Ủy ban Nhân quyền LHQ thông qua Nghị quyết về “quyền riêng tư”. Tổng thống Mỹ Ba-rắc Ô-ba-ma (Barak Obama) đã phải trấn an và ra lệnh xem xét cải tổ Cơ quan an ninh quốc gia Mỹ.
 |
| Tivi đang đưa tin về những tiết lộ của cựu nhân viên an ninh Mỹ Edward Snowden tại một trung tâm mua sắm ở Hongkong, ngày 23/6/2013 (Ảnh AP) |
3. Nen-xơn Man-đê-la (Nelson Mandela), vị Tổng thống da màu đầu tiên của Nam Phi, từ trần ở tuổi 95
Nen-xơn Man-đê-la, lãnh tụ kiệt xuất của nhân dân Nam Phi, người đã dành cả cuộc đời mình và đã có những cống hiến hết sức to lớn cho cuộc đấu tranh của nhân dân Nam Phi và nhân dân thế giới chống áp bức, bất công và chủ nghĩa Apartheid, vì tự do, công lý, bình đẳng và tiến bộ xã hội, từ trần ở tuổi 95. Ông cũng được coi là Người hòa giải vĩ đại. Nen-xơn Man-đê-la không những được người dân trong nước mà cả thế giới yêu mến và ngưỡng mộ.
 |
| Cựu Tổng thống Nam Phi vẫy tay chào công chúng trong chuyến thăm Anh ngày29/4/2001 (Ảnh Reuters) |
4. Hồng y Hoóc-hê Ma-ri-ô Béc-gô-gli-ô (Jorge Mario Bergoglio), người Ác-hen-ti-na được bầu làm Giáo hoàng với tông hiệu là Phran-xít (Francis)
Giáo hoàng Phran-xít được chọn kế nhiệm Giáo hoàng Bê-nê-đích 16 (Benedict XVI), Giáo hoàng đầu tiên thoái vị kể từ Giáo hoàng Xê-lét-xtin 5 (Celestine V) hơn 7 thế kỷ trước. Lần đầu tiên trong lịch sử Giáo hội Công giáo, một người Mỹ La-tinh được bầu làm Giáo hoàng. Giáo hoàng Phran-xít được đánh giá là người khiêm nhường, quan tâm đến người nghèo, sẵn sàng đối thoại với các nhóm cộng đồng có tư tưởng, xuất thân và niềm tin khác nhau.
 |
| Giáo hoàng Francis vẫy tay chào giáo dân từ ban công Thánh đường St. Peters, Vatican, khi phát biểu Thông điệp Giáng sinh ngày 25/12/2013 (Ảnh Reuters) |
5. Trung Quốc thiết lập Vùng Nhận dạng phòng không (ADIZ), gây phản ứng mạnh trong khu vực và quốc tế
Vùng Nhận dạng phòng không do Trung Quốc đơn phương thiết lập bao trùm quần đảo tranh chấp Sen-ca-cư/Điếu Ngư mà Nhật Bản đang quản lý và chồng lấn lên cả vùng phòng không của Hàn Quốc trên biển Hoa Đông cho thấy tranh chấp ở khu vực Đông Bắc Á không chỉ ở trên biển mà mở rộng tới cả vùng trời. Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ và nhiều nước lên tiếng phản đối mạnh mẽ hành động của Trung Quốc.
 |
| Bản đồ Khu vực Nhận dạng phòng không do Trung Quốc đơn phương tuyên bố, trong đó bao gồm những khu vực chống lấn với các nước Đông Bắc Á (Ảnh AFP) |
6. Bất ổn chính trị diễn ra tại nhiều quốc gia trên thế giới
Tại Thái Lan, các cuộc biểu tình do phe đối lập tổ chức sau khi Chính phủ đề nghị thông qua Dự luật Ân xá đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống xã hội. Thủ tướng Dinh-lắc Xin-na-vắt (Yingluck Shinawatra) buộc phải tuyên bố giải tán Quốc hội và tổ chức bầu cử sớm vào đầu năm sau. Tại Cam-pu-chia, Đảng Cứu nguy dân tộc Cam-pu-chia tiếp tục tẩy chay Quốc hội mới do Đảng Nhân dân Cam-pu-chia cầm quyền chiếm đa số. Đất nước U-crai-na cũng chìm trong khủng hoảng do phe đối lập phát động biểu tình dài ngày phản đối việc chính phủ quyết định rút khỏi thỏa thuận liên kết với EU.
 |
| Thủ tướng Thái Lan Yingluck trong một chuyến đi vận động tranh cử ở vùng đông bắc ngày 18/12/2013 (Ảnh AFP) |
7. Các tổ chức khủng bố cực đoan mở rộng địa bàn hoạt động tại Châu Phi
Chủ nghĩa cực đoan đang hình thành tại châu Phi với hàng loạt vụ khủng bố tại Xô-ma-li (Somalia), Ni-giê-ri-a (Nigieria), Ma-li (Mali), An-giê-ri (Algeria)…. Đặc biệt, vụ bắt cóc con tin tại Trung tâm Thương mại Oét-xghết (Westgate) ở thủ đô Nai-rô-bi (Nairobi) của Kê-ny-a (Kenya) khiến 62 người thiệt mạng và khoảng 200 người bị thương. Vụ việc ở Oét-xghết thể hiện tính chất nghiêm trọng và quy mô của hoạt động khủng bố tàn nhẫn và cực kỳ táo tợn của nhóm Những tay súng Hồi giáo Xô-ma-li có liên quan tới An Kê-đa (Al-Qaeda).
 |
| Một em bé chạy trốn trong khu Trung tậm Thương mại Westgate, Nairobi, Kenya, ngày 21/9/2013 (Ảnh Reuters) |
8. A-rập Xê-út (Saudi Arabia) từ chối ghế Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc
Đây là điều chưa từng có trong lịch sử Liên hợp quốc. Hành động của A-rập Xê-út là để phản đối cách giải quyết của Hội đồng bảo an đối với cuộc khủng hoảng ở Xi-ry (Syria) và cuộc xung đột I-xra-en - Pa-le-xtin (Israel-Palestine). Tuy nhiên, theo giới phân tích, thực chất quyết định của A-rập Xê-út là nhằm thể hiện thái độ của nước này đối với chính sách mà Mỹ áp dụng khi xử lý các vấn đề ở Trung Đông chứ không phải là với Liên hợp quốc.
 |
| Một phiên họp của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (Ảnh AP) |
9. Tổ chức thương mại thế giới WTO đạt bước đột phá trong đàm phán thương mại toàn cầu
Hội nghị Bộ trưởng của WTO đạt được “Thỏa thuận Bali đầy đủ”, mở ra triển vọng khai thông bế tắc của Vòng đàm phán Đô-ha (Doha) về tự do hóa thương mại toàn cầu khởi động từ năm 2001. Thỏa thuận Ba-li bao gồm các cam kết tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại bằng việc đơn giản hóa các thủ tục hải quan và dỡ bỏ các rào cản thương mại. Theo dự tính, nếu được thực thi đầy đủ, các biện pháp thuế quan trong khuôn khổ thỏa thuận có thể bơm khoảng 1.000 tỷ USD cho nền kinh tế toàn cầu và tạo ra khoảng 21 triệu việc làm.
 |
| Tổng Giám đốc WTO Roberto Azevedo bắt tay Chủ tịch Hội nghị Gita Wirjawan tại Lễ bế mạc Hội nghị Bộ trưởng WTO Bali của Indonesia ngày 07 tháng 12 năm 2013 |
10. Siêu bão Haiyan đổ bộ vào Phi-lip-pin (Philippines) cướp đi sinh mạng của hơn 7.000 người
Haiyan là một trong những cơn bão mạnh nhất trong lịch sử, có sức gió trung bình đạt trên 300 km/h, tàn phá nhiều tỉnh miền Đông Phi-lip-pin, làm chết hơn 7 ngàn người và gần 2 triệu người mất nhà ở. Bão Haiyan và mực nước biển toàn cầu dâng lên mức cao kỷ lục 3,2 mi-li-mét/năm là những ví dụ điển hình của các hiện tượng thời tiết cực đoan đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến hành tinh chúng ta. Trong khi đó, Hội nghị biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc vẫn chưa có đột phá mới nào mà chỉ đạt được một số nguyên tắc chính trong việc cắt giảm khí thải các-bon đi-ô-xít (CO2).
 |
| Những con sóng lớn đập vào bờ ở tỉnh Albay, Philippines trong siêu bão Haiyan (Ảnh: AFP) |