Nguyễn Trí, 6 năm sau tiểu thuyết Bãi vàng, đá quý, trầm hương đình đám, đoạt giải thưởng Hội nhà văn 2013, đã trở lại với một tiểu thuyết mới, có cái tên, thoạt nghe khá kỳ lạ: Ăn bay.

Vẫn những nét khắc sắc sảo đầy ắp chất liệu cuộc sống của một cây bút phong trần.

Cuộc đời lang bạt nhiều biến động gắn liền với thời kỳ thống nhất đất nước của nhân vật chính - con trai một sĩ quan Cộng hòa ở một tỉnh nhỏ miền Trung Nam bộ - khiến cuốn tiểu thuyết này có nội dung cuốn hút từ đầu đến cuối.

Tuổi trẻ của Sơn, nhân vật chính, trải từ những năm đầu thập niên 70 thế kỷ XX đến trước Đổi mới. Phận con lính, cha ăn lương quân đội Việt Nam Cộng hòa, với viện trợ của các quan thầy Hoa Kỳ, có thể nói Sơn có tuổi thơ nhung lụa. Khi cậu bước vào tuổi thiếu niên cũng là lúc bão táp lịch sử bắt đầu lên cao trào. Vạn bất đắc dĩ, cậu bị cuốn vào dòng xoáy thời cuộc, trải qua những thăng trầm không thể khác được của một thế giới đang được sắp xếp lại. Đau đớn bất lực chứng kiến cảnh tháo chạy của Mỹ ngụy năm Bảy lăm, hoang mang trong kính sợ trước đội quân Giải phóng tiếp quản thị xã quê hương với sự phấn khích tột cùng; Sơn đồng thời vật lộn với bao sóng gió để tồn tại mưu sinh, để thích nghi với hoàn cảnh mới. Nếm trải lần lượt những biến động của việc “đi lao cải”, lên xây dựng vùng kinh tế mới, tham gia hợp tác xã; dở khóc dở cười với thời đổi tiền... rốt cuộc, cái bản tính ngang tàng trong một thời cuộc phức tạp khiến anh ta không thể yên ổn ở bất cứ đâu, phải rong ruổi sống kiếp “ăn bay”, “bỉ vỏ”, bị ma túy hành hạ... Cho đến khi có sức mạnh của tình yêu vực anh dậy, neo lại những khổ đau để anh quyết tâm làm lại cuộc đời. Ông Sơn của hiện tại đã có một cuộc sống khác, bình yên và hạnh phúc, tích cực và hướng thiện.

Có thể xem cuốn sách này chứa một bức tranh thu nhỏ về tỉnh lẻ miền Nam những năm 1970-1985. Đó là một hiện thực gian khó và bi tráng, căng cứng và ngổn ngang, trong sự phấn khích dâng cao của niềm vui thống nhất.

Đọc sách, để nhìn lại, để biết và cảm nhận thêm về đời sống lịch sử, qua một cây bút văn xuôi đã tìm được phong cách riêng, ngồn ngộn chất liệu và bụi bặm phong trần, có thể thiếu chút suy tư nhưng đầy men say của đời thường. Như rượu đế vậy, nặng và say.

Tiểu thuyết Ăn bay của Nguyễn Trí do NXB Phụ Nữ phát hành 8/2018.