(vovworld) - ແຕ່ລະເທື່ອເມື່ອບຸນປີໃໝ່ປະຈຳຊາດ (ບຸນເຕັດ), ລະດູບານໃໝ່ວຽນມາ, ຊາວເຜົ່າໄທດຳຢູ່ດ້ຽນບຽນ ກໍ່ກະກຽມຊັບຊ້ອນເຮືອນຊານ, ເຮັດອະນາໄມໃຫ້ສະອາດ, ກະກຽມດອກຄາຍ, ພາດອກໄມ້ 5 ຊະນິດ, ທັນຍາຫານ, ສະບຽງອາຫານ ເພື່ອຈັດບຸນປີໃໝ່. ເຖິງວ່າຊີວິດໃນຍຸກທັນສະໄໝກໍ່ຕາມ, ແຕ່ຊາວເຜົ່າໄທຍັງຄົງຮັກສາມູນເຊື້ອອັນດີງາມຂອງຕົນໄວ້. ໃນລາຍການມື້ນີ້, ເຊີນທ່ານເຂົ້າຮ່ວມບຸນປີໃໝ່ພ້ອມກັບຄອບຄົວທ່ານ ກາວັນຢີ໋ນ, ຢູ່ຕາແສງຊາມມື໋ນ, ເມືອງ ດ້ຽນບຽນ, ແຂວງດ້ຽນບຽນ, ເພື່ອມີຄວາມເຂົ້າໃຈກວ່າກ່ຽວກັບຮີດຄອງປະເພນີອັນດີງາມຂອງຊາວເຜົ່າໄທຢູ່ທີ່ນີ້.
ພາເຂົ້າບຸນປີໃໝ່ຂອງເຜົ່າໄທດຳ
(ພາບອິນເຕີແນດ)
ຢືນຕໍ່ໜ້າແທ່ນບູຊາ, ທ່ານ ກາວັນຢີ໋ນ ໄດ້ພາວະນາຂໍໃຫ້ຄອບຄົວມີຄວາມໂຊກດີ, ສະດວກສະບາຍ, ມີສຸຂະພາບເຂັ້ມແຂງ, ລູກຫຼານທຳມາຫາກິນໄດ້ຮັບຜົນດີ, ຮຽນເກັ່ງ, ດຸໝັ່ນພາກພຽນ, ຮູ້ຄວາມ. ມື້ນີ້ວັນທີ 4 ເດືອນຈຽງ ໄລ່ຕາມຈັນທະປະຕິທິນຫວຽດນາມ, ຄອບຄົວທ່ານໄດ້ຈັດພາເຂົ້າບູຊາ. ຜູ້ເຖົ້າຜູ້ແກ່ໃນເມື່ອກ່ອນມີຮີດຄອງທີ່ວ່າ “ວັນທີ 1 ຂອງປີໃໝ່ແມ່ນເພື່ອແມ່, ວັນທີ 2 ແມ່ນເພື່ອພໍ່, ວັນທີ 3 ແມ່ນເພື່ອຄູອາຈານ”, ຫຼັງຈາກນັ້ນແຕ່ລະຄອບຄົວຈະເລືອກເອົາມື້ສັນວັນດີເພື່ອຈັດພິທີສົ່ງບັນພະບຸລຸດ, ທັງແມ່ນຈຸດເວລາຖະຫວາຍທູບທຽນສິ້ນສຸດບຸນປີໃໝ່ປະຈຳຊາດ.
ພາຍຫຼັງພິທີບູຊາ, ທ່ານ ກາວັນຢີ໋ນ ພ້ອມກັບລູກຫຼານນັ່ງອ້ອມພາເຂົ້າ. ໃນເລື່ອງລາວຂອງຕົນ, ທ່ານໄດ້ເລົ່າໃຫ້ລູກຫຼານຟັງ ເພື່ອມີຄວາມເຂົ້າໃຈກວ່າກ່ຽວກັບຮີດຄອງປະເພນີຂອງເຜົ່າຕົນ. ປະຈຸບັນ, ຍັງມີສຸຂະພາບເຂັ້ມແຂງ, ທ່ານຍັງຮັບປະກັນວຽກງານບູຊາ, ແຕ່ເມື່ອສຸຂະພາບອ່ອນເພຍລົງ, ພິທີບູຊາໃນຄອບຄົວຕ້ອງມອບໃຫ້ລູກຫຼານຮັບປະກັນ.
“ຕ້ອງລາຍງານກັບບັນພະບຸລຸດວ່າ, ປີນີ້ຄອບຄົວເຮົາມີໝາກໄມ້ປະເພດຕ່າງໆ, ທຳອິດແມ່ນຕ້ອງມີໝາກຮຸ່ງ ເພາະວ່າໝາກຮຸ່ງແມ່ນສັນຍາລັກແຫ່ງຄວາມສົມບູນ ແລະ ໝາກກ້ຽງ, ໝາກກ້ວຍ, ດອກຄາຍ. ສ່ວນອາຫານຕ້ອງມີບາງເຍື່ອງຄືຊີ້ນແຫ້ງ, ປາ, ໄກ່…”.
ພາໝາກໄມ້
(ພາບອິນເຕີແນດ)
ທ່ານຢີ໋ນ ຍັງຕັກເຕືອນລູກຫຼານ, ບຸນປີໃໝ່ບໍ່ພຽງແຕ່ທຸກຄົນໃນຄອບຄົວເຕົ້າໂຮມກັນເທົ່ານັ້ນ, ຫາກນີ້ຍັງແມ່ນໂອກາດເພື່ອໃຫ້ຍາດຕິພີ່ນ້ອງ, ເພື່ອນມິດໃນບ້ານພົບກັນອີກດ້ວຍ.
“ບຸນປີໃໝ່ຄອບຄົວໃດກໍ່ຈັດພາເຂົ້າເພື່ອເຕົ້າໂຮມອ້າຍນ້ອງ, ເພື່ອນບ້ານໃກ້ຄຽງນຳກັນ ເພື່ອສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າຄອບຄົວມີການພົວພັນປອງດອງກັບຊາວບ້ານ. ສ່ວນລູກຫຼານເຕົ້າໂຮມກັນສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມຜາສຸກຂອງຄອບຄົວນັ້ນ”.
ໃນວົງຕະກຸນ, ຄອບຄົວໃດມີຫຼາຍລຸ້ນຄົນຢູ່ຮ່ວມກັນແມ່ນຈະໄດ້ຈັດຕັ້ງພິທີເຊີນແຂກມາກ່ອນ.
“ໃນຈຳນວນຄອບຄົວທີ່ມີ 3 ລຸ້ນຄົນ, 2 ລຸ້ນຄົນ, 1 ລຸ້ນຄົນຢູ່ຮ່ວມກັນນັ້ນ, ຄອບຄົວທີ່ມີ 3 ລຸ້ນຄົນຢູ່ຮ່ວມກັນຈະໄດ້ຮັບບຸລິມາສິດໃຫ້ຈັດພິທີໃນວັນທຳອິດຂອງບຸນປີໃໝ່, ສ່ວນຄອບຄົວມີ 2 ລຸ້ນຄົນຢູ່ຮ່ວມກັນແມ່ນຈັດພິທີໃນວັນທີ 2, ຄອບຄົວທີ່ມີລຸ້ນດຽວເທົ່ານັ້ນ ແມ່ນຖືກຈັດພິທີໃນວັນທີ 3 ຂອງປີໃໝ່”.
ວຽກງານບູຊາແມ່ນຜູ້ຊາຍຮັບຜິດຊອບ, ສ່ວນວຽກງານແຕ່ງກິນ, ຊື້ເຄື່ອງຂອງ, ຊັບຊ້ອນ, ເຮັດອະນາໄມເຮືອນຊານ ໂດຍຜູ້ຍິງຮັບຜິດຊອບ. ອາຫານພື້ນເມືອງທີ່ຂາດບໍ່ໄດ້ຂອງຊາວເຜົ່າໄທແມ່ນໄຄຢ້າງ, ແກງໜໍ່ໄມ້, ຊີ້ນປີ້ງ… ປ້າ ຫຼໍ່ທິເລື່ອງ, ເມຍຂອງທ່ານ ຢີ໋ນ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ, ນັບແຕ່ເວລາຍັງນ້ອຍ, ຜູ້ຍິງຊົນເຜົ່າໄທໄດ້ຮັບການສິດສອນກ່ຽວກັບວຽກບ້ານການເຮືອນ, ອາຫານໃນບຸນປີໃໝ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມຊຳນານຂອງຜູ້ຍິງໃນຄອບຄົວ.
“ບຸນປີໃໝ່ບໍ່ກິນຊີ້ນເປັດ, ຫາກກິນຊີ້ນໄກ່, ສ່ວນຊີ້ນປີ້ງແມ່ນຂາດບໍ່ໄດ້. ບຸນປີໃໝ່ບໍ່ມີໃຜອຶດຫີວ, ແຕ່ເຮັດອາຫານແຫ້ງແມ່ນກິນງ່າຍກວ່າ. ກ່ອນນີ້ບໍ່ມີຕູ້ເຢັນ, ເມື່ອໄປອວຍພອນປີໃໝ່ກັບມາ ແມ່ນໄດ້ມີອາຫານແຫ້ງເພື່ອກິນແລ້ວ”.
ຊີ້ນປີ້ງແມ່ນຂາດບໍ່ໄດ້ໃນງານບຸນ
(ພາບອິນເຕີແນດ)
ໃນພາເຂົ້າຂອງຊົນເຜົ່າໄທ, ປາ ແລະ ໄກ່ ກໍ່ແມ່ນອາຫານທີ່ຂາດບໍ່ໄດ້. ທ່ານ ຢີ໋ນ ບອກວ່າ, ອາຫານໃນພາເຂົ້າຕ້ອງມີທັງສັດນ້ຳ ແລະ ສັດລ້ຽງ, ດັ່ງນັ້ນປາ ແລະ ໄກ່ຈຶ່ງແມ່ນສັດທີ່ຂາດບໍ່ໄດ້.
ໃນຄອບຄົວມີລູກໃຜ້ແມ່ນເຜົ່າໄທຂາວ, ດັ່ງນັ້ນຜົວເມຍທ່ານ ຢີ໋ນຈຶ່ງຢາກໃຫ້ລູກໃຜ້ມີຄວາມເຂົ້າໃນຕື່ມກ່ຽວກັບຮີດຄອງຂອງເຜົ່າໄທດຳ ເພື່ອພະຍາຍາມຮັກສາຮີດຄອງນີ້ໄວ້. ເອື້ອຍ ເຟືອງ, ລູກໃຜ້ຂອງຜົວເມຍທ່ານ ຢີ໋ນເວົ້າວ່າ, ນາງເຂົ້າໃຈ ແລະ ປະຕິບັດທຸກສິ່ງທຸກຢ່າງທີ່ພໍ່ແມ່ສິດສອນໃຫ້ຕາມປະເພນີຂອງວົງຕະກຸນ, ໝູ່ບ້ານ. ຄືສະຜົມດ້ວຍນ້ຳລ້າງເຂົ້າ. ກ່ອນວັນສົ່ງທ້າຍປີເກົ່າ ຕ້ອນຮັບປີໃໝ່, ປ້າ ເລືອງ ເຄີຍພ້ອມກັບລູກສາວ, ລູກໃຜ້ຮັກສາປະເພນີນີ້ໄວ້.
“ພາຍຫຼັງກິນເຂົ້າທ່ຽງແລ້ວ, ທັງບ້ານພາກັນໄປຫ້ວຍນ້ຳ, ເພາະເຂົາເຈົ້າຖືວ່າ, ທຸກສິ່ງທຸກຢ່າງທີ່ບໍ່ດີຈະຖືກນຳໄປຫ້ວຍນ້ຳເພື່ອໃຫ້ນ້ຳສຸໄປອອກສູ່ທະເລ. ເຂົາເຈົ້າຍັງພາວະນາຂໍໃຫ້ລູກຫຼານມີສຸຂະພາບເຂັ້ມແຂງ”.
ພວກນາງສາວໄປສະຜົມຕາມຫ້ວຍນ້ຳ
(ພາບອິນເຕີແນດ)
ຢູ່ອ້ອມພາເຂົ້າ, ທຸກຄົນໃນຄອບຄົວທ່ານ ຢີ໋ນ ໄດ້ໂອ້ລົມນຳກັນຢ່າງຟົດຟື້ນກ່ຽວກັບຮີດຄອງປະເພນີ, ແບບແຜນດຳລົງຊີວີດ. ຜົວເມຍທ່ານຢີ໋ນ ກໍ່ຄືພໍ່ແມ່ຜູ້ອື່ນຫຼາຍຄົນລ້ວນແຕ່ຫວັງວ່າ, ລຸ້ນລູກລຸ້ນຫຼານຈະປະຕິບັດ ແລະ ຮັກສາພິທີງານບຸນຕ່າງໆຂອງບັນພະບຸລຸດໄວ້ ດ້ວຍຄວາມເຄົາລົບນັບຖື.