ວັນທີ 10 ທັນວາ, ແມ່ນວັນສະເຫຼີມສະຫຼອງ 42 ປີແຫ່ງວັນບັນດາປະເທດທຳອິດໄດ້ລົງນາມໃນສົນທິສັນຍາຂອງສະຫະປະຊາຊາດກ່ຽວກັບກົດໝາຍວ່າດ້ວຍທະເລ (10 ທັນວາ 1982 - 10 ທັນວາ 2024). ນີ້ແມ່ນກອບນິຕິກຳຢ່າງຮອບດ້ານ ດັດປັບທຸກການເຄື່ອນໄຫວທາງທະເລ ແລະ ມີຄຸນຄ່າປະຫວັດສາດສຳຄັນໃນການຄຸ້ມຄອງທະເລ ແລະ ມະຫາສະໝຸດ. ໂດຍແມ່ນປະເທດສະມາຊິກຂອງສົນທິສັນຍານັບແຕ່ປີ 1994, ໃນເວລາກວ່າ 30 ປີຜ່ານມາ, ຍາມໃດ ຫວຽດນາມ ກໍ່ນຳໜ້າ ແລະ ໄດ້ມານະພະຍາຍາມຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງໃນການປະຕິບັດສົນທິສັນຍາກ່ຽວກັບກົດໝາຍວ່າດ້ວຍທະເລ.
ສົນທິສັນຍາຂອງສະຫະປະຊາຊາດກ່ຽວກັບກົດໝາຍວ່າດ້ວຍທະເລ (UNCLOS) ໄດ້ເປີດເພື່ອລົງລາຍເຊັນເປັນທາງການໃນວັນທີ 10 ທັນວາ 1982 ແລະ ເລີ່ມມີຜົນສັກສິດຢ່າງເປັນທາງການໃນວັນທີ 16 ພະຈິກ 1994. ມາຮອດປະຈຸບັນ, UNCLOS ມີ 168 ປະເທດສະມາຊິກ. ປີ 1994, ຫວຽດນາມ ແມ່ນປະເທດທີ 63 ໄດ້ຮັບການໃຫ້ສັດຕະຍາບັນເຂົ້າເປັນສະມາຊິກສົນທິສັນຍາ UNCLOS 1982 ຢ່າງເປັນທາງການ.
ກອບນິຕິກຳສຳຄັນ
UNCLOS 1982 ໄດ້ຮັບຖືວ່າແມ່ນ “ລັດຖະທຳມະນູນກ່ຽວກັບທະເລ ແລະ ມະຫາສະໝຸດ” ຂອງປະຊາຄົມສາກົນ, ສົນທິສັນຍາສາກົນທົ່ວໂລກມີລະດັບຄວາມ ສຳຄັນທີ 2 ຖັດຈາກກົດບັດຂອງສະຫະປະຊາຊາດ.
42 ປີຜ່ານມາ, UNCLOS 1982 ໄດ້ພິສູດໃຫ້ເຫັນບົດບາດເປັນພື້ນຖານນິຕິກຳສຳຄັນໃຫ້ແກ່ການຄຸ້ມຄອງມະຫາສະໝຸດທົ່ວໂລກ. ບັນດາຫຼັກເກນ ແລະ ຫຼັກການຂອງ UNCLOS 1982 ໄດ້ນຳໃຊ້ເພື່ອແກ້ໄຂ ຫຼື ຄຸ້ມຄອງນັບ 10 ຄວາມຂັດແຍ້ງກ່ຽວກັບທະເລໃນທົ່ວໂລກ. ທ່ານຮອງລັດຖະມົນຕີການຕ່າງປະເທດ ຫວຽດນາມ ຫງວຽນມິງຫວູ້, ຢືນຢັນວ່າ:
“ການກຳເນີດຂອງສົນທິສັນຍາກົດໝາຍວ່າດ້ວຍທະເລ ໄດ້ວາງອອກບັນດາຂໍ້ກຳນົດຢ່າງຮອບດ້ານ ແລະ ເຖິງຖອງກ່ຽວກັບສິດໄດ້ນຳໃຊ້ເຂດທະເລ ແລະ ວາງອອກພື້ນຖານເພື່ອກຳນົດບັນດາເຂດທະເລ. ນີ້ກໍ່ແມ່ນບ່ອນອີງໃຫ້ແກ່ບັນດາປະເທດໃນການກຳນົດສິດອະທິປະໄຕ ແລະ ສິດອຳນາດສານສຳລັບບັນດາປະເທດ, ພ້ອມທັງກຳນົດບັນດາກົນໄກແກ້ໄຂການຄັດແຍ້ງກັນພາກບັງຄັບ ເພື່ອແກ້ໄຂບັນດາການຂັດແຍ້ງກັນໂດຍສັນຕິວິທີ, ກໍ່ຄືບັນດາການຂັດແຍ້ງກັນທີ່ເກີດຂຶ້ນລະຫວ່າງບັນດາປະເທດທີ່ກ່ຽວຂ້ອງເຖິງການອະທິບາຍ ແລະ ນຳໃຊ້ສົນທິສັນຍາ”.
UNCLOS 1982 ກໍ່ແມ່ນກອບນິຕິກຳສຳຄັນທີ່ສຸດເພື່ອໃຫ້ບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງສາກົນລະຫວ່າງລັດຖະບານ, ພິເສດແມ່ນອົງການເດີນເຮືອສາກົນ (IMO), ອົງການການບິນພົນລະເຮືອນສາກົນ (ICAO), ອົງການອາຫານ ແລະ ການກະເສດ (FAO) ປະກາດໃຊ້ເອກະສານການເມືອງ, ສົນທິສັນຍາສາກົນກ່ຽວກັບການເດີນເຮືອ, ການບິນ, ການຄ້າສາກົນ, ຄວາມໝັ້ນຄົງທາງທະເລ…
ຍາມໃດ ຫວຽດນາມ ກໍ່ແມ່ນສະມາຊິກທີ່ຕັ້ງໜ້າຂອງ UNCLOS 1982
ໂດຍແມ່ນປະເທດຕັ້ງຢູ່ເຂດແຄມທະເລ, ມີເສັ້ນທາງລຽບຝັ່ງທະເລຍາວກວ່າ 3.000 ກມ, ດ້ວຍເກາະໃຫຍ່, ນ້ອຍນັບພັນແຫ່ງ, ໃນນັ້ນ, ມີ 2 ໝູ່ເກາະ ຮ່ວາງຊາ ແລະ ເຈື່ອງຊາ, ຫວຽດນາມ ມີຜົນປະໂຫຍດຫຼາຍຢ່າງທີ່ຕິດພັນກັບທະເລ. ໂດຍເຫັນແຈ້ງຄວາມສຳຄັນຂອງທະເລ, ຫວຽດນາມ ມີຄວາມມານະພະຍາຍາມຫຼາຍຢ່າງໃນການປະຕິບັດ UNCLOS 1982.
ຕໍ່ໜ້າສະພາບການຜັນແປຂອງສະພາບແວດລ້ອມການເມືອງ - ຄວາມໝັ້ນຄົງສາກົນ, ຫວຽດນາມ ໄດ້ຢັ້ງຢືນເປັນຫຼາຍຄັ້ງກ່ຽວກັບການຄັດເລືອກເອົາການເຄົາລົບກົດໝາຍ, ກົດໝາຍສາກົນຊື່ງຄຸນຄ່າສູງສຸດຂອງການຄັດເລືອກນີ້ແມ່ນ ສັນຕິພາບ, ສະຖຽນລະພາບ, ການພັດທະນາ, ທຸກຝ່າຍລ້ວນແຕ່ໄດ້ຮັບຜົນປະໂຫຍດ. ທັດສະນະດັ່ງກ່າວຂອງ ຫວຽດນາມ ກໍ່ສອດຄ່ອງກັບຫຼາຍປະເທດ. ທ່ານ ປອ ຟ້າມລາມຢຸງ, ອະດີດຜູ້ຮັກສາການຫົວໜ້າສະຖາບັນການຕ່າງປະເທດ, ປະທານສະມາຄົມກົດໝາຍສາກົນ ອາຊີ, ອາຍຸການ 2023 – 2025 ຖືວ່າ:
“ມີຫຼາຍປະເທດນັບມື້ນັບຍົກສູງບົດບາດ ແລະ ຄຸນຄ່າຂອງກົດໝາຍສາກົນ, ພິເສດແມ່ນສົນທິສັນຍາກົດໝາຍວ່າດ້ວຍທະເລ 1982 (UNCLOS), ຜ່ານນັ້ນ, ກໍ່ຢືນຢັນລັກສະນະທົ່ວໄປ ແລະ ສະເໝີຕົ້ນສະເໝີປາຍຂອງສົນທິສັນຍາກ່ຽວກັບກົດໝາຍວ່າດ້ວຍທະເລ ໄດ້້ສ້າງກອບນິຕິກຳ, ໃນນັ້ນ, ທຸກການເຄື່ອນໄຫວທາງທະເລ ແລະ ມະຫາສະໝຸດໄດ້ຮັບການປະຕິບັດ. ນີ້ແມ່ນບັນດາການກະທຳສະແດງໃຫ້ເຫັນຈິດໃຈເຄົາລົບກົດໝາຍ ເຊິ່ງປະຊາຄົມສາກົນລ້ວນແຕ່ປາດຖະໜາ”.
ສະພາບການໃໝ່ກໍ່ພວມວາງອອກສິ່ງທ້າທາຍໃຫຍ່ຫຼວງຫຼາຍຢ່າງສຳລັບ UNCLOS 1982 ພາຍຫຼັງໄລຍະກວ່າ 4 ທົດສະວັດ. ສະນັ້ນ, ຫວຽດນາມ ໄດ້ສ້າງລະບົບກົດໝາຍແຫ່ງຊາດໃຫ້ສົມບູນແບບຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງ, ນຳໃຊ້ບັນດາຂໍ້ກຳນົດຂອງສົນທິສັນຍາໃນການຄຸ້ມຄອງ ແລະ ນຳໃຊ້ເຂດທະເລແຫ່ງສັນຕິພາບ ແລະ ຍືນຍົງ. ໃນນັ້ນ, “ຍຸດທະສາດພັດທະນາເສດຖະກິດທະເລ ຫວຽດນາມ ແບບຍືນຍົງຮອດປີ 2030, ວິໄສທັດຮອດປີ 2045” ໄດ້ກຳນົດແຈ້ງເປົ້າໝາຍແມ່ນ ນຳ ຫວຽດນາມ ກາຍເປັນປະເທດສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງ, ຄວາມຮັ່ງມີຈາກທະເລ ແລະ ກຳນົດໜ້າທີ່ເພີ່ມທະວີ, ຊຸກຍູ້ການຮ່ວມມືສາກົນໃນຂົງເຂດທະເລ, ຕັ້ງໜ້າແກ້ໄຂບັນດາການຂັດແຍ້ງກັນ, ຄວາມບໍ່ລົງລອຍກັນຢູ່ທະເລຕາເວັນອອກ ໂດຍສັນຕິວິທີ, ບົນພື້ນຖານກົດໝາຍສາກົນ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນ UNCLOS 1982. ປະຈຸບັນ, ຄຸນຄ່າຂອງ UNCLOS 1982 ນັບມື້ນັບໄດ້ຮັບການເສີມຂະຫຍາຍ ແລະ ຫວຽດນາມ ຍັງສືບຕໍ່ມີຄວາມມານະພະຍາຍາມໃນການປະຕິບັດຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງ.