(ພາບປະກອບ)
ຈຸດພົ້ນເດັ່ນແມ່ນເຫດການປຸກປັນຍຸແຍ່ຊາວຄິຼດບາງຄົນຢູ່ແຂວງ ເຫງະອານ, ຮ່າຕີງ ກັ້ນທາງຫລວງ 1A, ທຳລາຍຊັບສິນ ແລະ ບຸກຕີກຳລັງເຈົ້າໜ້າທີ່, ປິດລ້ອມ, ກໍ່ຄວາມສັບສົນວຸ້ນວາຍຢູ່ສຳນັກງານຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນເມືອງ ໂລກຮ່າ (ແຂວງ ຮ່າຕີງ) ໃນເດືອນ 2 ແລະ ຊຸມວັນຕົ້ນເດືອນ 4/2017. ບັນດາຄຸນພໍ່, ບຸກຄົນກໍ່ການຮ້າຍ “ຫວຽດເຕີນ”, ບັນດາຊາວຄິຼດຫົວຮຸນແຮງໄດ້ຄອຍໆຖືກເຜີຍແບ ດ້ວຍຄັນຕະລະບັດດັ່ງກ່າວ.
ແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ້ອນຫລັງກ່ຽວກັບສິ່ງແວດລ້ອມຢ່າງເຖິງຖອງເທື່ອລະກ້າວ
ເຫດການຕິດຂັດສິ່ງແວດລ້ອມທະເລຢູ່ບັນດາແຂວງພາກກາງ ໂດຍບໍລິສັດ Formosa ກໍ່ຂຶ້ນໄດ້ຄົບຮອດ 1 ປີແລ້ວ, ລັດຖະບານ ແລະ ບັນດາອົງການທີ່ກ່ຽວຂ້ອງໄດ້ ແລະ ພວມມານະພະຍາຍາມປະຕິບັດນະໂຍບາຍ, ມາດຕະການຫລາຍຢ່າງ ເພື່ອຊ່ວຍເຫຼືອຊາວປາມົງບັນດາທ້ອງຖິ່ນຄອຍໆສ້າງຊີວິດການເປັນຢູ່ກັບຄືນສູ່ປົກກະຕິ, ອຸ່ນອ່ຽງໃຈອອກທະເລໄປຫາປາ. Formosa ຮ່າຕີງ ທີ່ກໍ່ໃຫ້ເກີດໄພພິບັດສິ່ງແວດລ້ອມທະເລໄດ້ຮັບຜິດຊອບ ແລະ ຈ່າຍຄ່າຊົດເຊີຍ 500 ລ້ານ USD. ດ້ວຍການເຂົ້າຮ່ວມຂອງລັດຖະບານ ແລະ ອຳນາດການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນ, ເລື່ອງແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ້ອນຫລັງຂອງ Formosa ພາຍຫລັງເກືອບ 1 ປີ, ດ້ວຍ 51/53 ຂໍ້ຂາດຕົກບົກຜ່ອງກ່ຽວກັບການແກ້ໄຂການປ່ອຍສິ່ງເສດເຫລືອສິ່ງແວດລ້ອມ ແມ່ນການຫັນປ່ຽນຢ່າງຕັ້ງໜ້າ. ພ້ອມກັນນັ້ນ ບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງ, ສ່ວນບຸກຄົນທີ່ຂາດຄວາມຮັບຜິດຊອບ, ເຖິງວ່າຈະຕັ້ງໃຈ ຫຼື ບໍ່ຕັ້ງໃຈ ເຮັດໃຫ້ເກີດເຫດການຕິດຂັດສິ່ງແວດລ້ອມດັ່ງກ່າວ ກໍ່ໄດ້ ແລະ ພວມຖືກພິຈາລະນາ, ແກ້ໄຂ. ສາມາດເຫັນແຈ້ງສິ່ງນີ້ໄດ້ ຜ່ານທ່າທີຢ່າງແຂງແຮງ ແລະ ເຂັ້ມງວດຂອງນາຍົກ ຫວຽດນາມ ທ່ານ ຫງວຽນຊວນຟຸກ ທີວ່າ: ຍາມໃດແກ້ໄຂໄດ້ຜົນຮ້າຍຢ້ອນຫລັງກ່ຽວກັບມົນລະພິດສິ່ງແວດລ້ອມສຳເລັດຜົນ, Formosa ຈຶ່ງໄດ້ເຄື່ອນໄຫວຄືນໃໝ່ ແລະ ຈະຢຸດຕິການເຄື່ອນໄຫວຕະຫລອດ ຖ້າຫາກລະເມີດອີກຄັ້ງໜຶ່ງ.
ໃນຂະນະນັ້ນ, ວຽກງານໃຊ້ຈ່າຍຄ່າຊົດເຊີຍຕໍ່ຜົນຮ້າຍຢ້ອນຫລັງໃຫ້ຊາວປາມົງ ກໍ່ໄດ້ຮັບການແກ້ໄຂຢ່າງຮີບດ່ວນ, ບົນຈິດໃຈເປີດເຜີຍ, ຍຸຕິທຳ ແລະ ໂປ່ງໄສ. ມາຮອດຕົ້ນເດືອນ 3 ຜ່ານມາ, 77% ໃນຍອດຈຳນວນເງິນ 4.680 ຕື້ດົ່ງ ໄດ້ຖືກສົ່ງເຖິງປະຊາຊົນຜູ້ຖືກເສຍຫາຍແລ້ວ. ສ່ວນຫລາຍພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນໄດ້ຮັບຄ່າຊົດເຊີຍລ້ວນແຕ່ມີຄວາມເພິ່ງພໍໃຈຕໍ່ຄວາມເອົາໃຈໃສ່ຂອງພັກ ແລະ ລັດຢ່າງທັນການ. ຫລາຍຄອບຄົວທີ່ໄດ້ຮັບຄ່າຊົດເຊີຍໄດ້ຮ່ວມກັນຕໍ່ກ່ຳປັ່ນໃໝ່ ມີກຳລັງແຮງຕິດຕັ້ງໃຫຍ່ເພື່ອໄປຫາປາຢູ່ໄກຝັ່ງ, ອຸ່ນອ່ຽນໃຈອອກແຮງງານ ແລະ ສ້າງຊີວິດການເປັນຢູ່ເປັນປົກກະຕິເທື່ອລະກ້າວ. ວຽກງານຈ່າຍຄ່າຊົດເຊີຍຕໍ່ຜົນຮ້າຍພວມສືບຕໍ່ແກ້ໄຂ, ເພີ່ມເຕີ່ມ ເພື່ອແນໃສ່ໜູນຊ່ວຍປະຊາຊົນຮັບປະກັນຊີວິດການເປັນຢູ່ທາງດ້ານວັດຖຸ ແລະ ຈິດໃຈ ຕາມວິທີດີທີ່ສຸດພາຍຫລັງເຫດການຕິດຂັດສິ່ງແວດລ້ອມ.
ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນໄດ້ຮັບຄ່າຊົດເຊີຍຮ່ວມຄິດຕໍ່ກ່ຳປັ່ນໃໝ່
ຕັ້ງໃຈປຸກປັນຊາວຄຼິດກໍ່ຄວາມວຸ່ນວາຍ
ໂດຍບໍ່ຫົວຊາຕໍ່ຄວາມມານະພະຍາຍາມຂອງລັດຖະບານ ແລະ ອຳນາດການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນນັບແຕ່ພາຍຫຼັງເຫດການຕິດຂັດສິ່ງແວດລ້ອມທະເລມາຮອດປະຈຸບັນ, ຢູ່ບັນດາແຂວງເງະອານ, ຮ່າຕີ້ງ, ໄດ້ເກີດມີການເດີນຂະບວນປະທ້ວງ, ເຕົ້າໂຮມກັນຫຼາຍຄົນໂດຍມີການຈັດຕັ້ງ. ບັນດາການກະທຳນີ້ລ້ວນແຕ່ມີການຊີ້ນຳ ແລະ ໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນຈາກພວກປະຕິການ. ຕາມບັນດາອົງການທີ່ມີໜ້າທີ່ຮັບຜິດຊອບແລ້ວ, ປີ 2016, ໄດ້ມີ 2 ເປົ້າໝາຍໄດ້ຖືກ ອົງການທີ່ມີໜ້າທີ່ຮັບຜິດຊອບປັບໄໝລົງໂທດ, ນັ້ນແມ່ນ ເຈືອງມິນຕາມ ແລະ ຈູແມ້ງເຊີນ, ຍ້ອນໄດ້ຮັບເງິນຈາກບັນດາອົງການປະຕິການເພື່ອເກັບກຳຂໍ້ມູນ, ນຳຮູບພາບຕ່າງໆຂຶ້ນເຄືອຂ່າຍອີນເຕີເນັດ ແນໃສ່ປຸກປັນປະຊາຊົນ, ເຮັດໃຫ້ສະພາບການການເມືອງສັບສົນຂຶ້ນຕື່ມເນື່ອງໃນເຫດການຕິດຂັດສິ່ງແວດລ້ອມ. ຕົ້ນເດືອນ 4 ນີ້, ບັນດາກໍລະນີຄ້າຍຄືກັນໄດ້ເກີດຂຶ້ນຢູ່ເມືອງໂລກຮ່າ ແຂວງຮ່າຕິ້ງ… ບັນດາກໍລະນີກໍ່ຄວາມວຸ່ນວາຍ, ເຕົ້າໂຮມກັນຫຼາຍຄົນ ກໍລ້ວນແຕ່ເກີດຂຶ້ນຢູ່ເຂດຊາວຄຼິດ. ບັນດາບຸກຄົນທີ່ບໍ່ດີ ໄດ້ປຸກປັນຍຸແຍ່ຊາວຄຼິດ, ຕັ້ງໃຈສ້າງເປັນຈຸດຮ້ອນ ເພື່ອໃນເວລາບັນດາອົງການທີ່ມີໜ້າທີ່ຮັບຜິດຊອບມາແກ້ໄຂນັ້ນ, ກໍຖືເປັນຂໍ້ອ້າງອີງ ແນໃສ່ເສັກສັ້ນປັ້ນແຕ່ງບິດເບືອນຄວາມຈິງ ແລະ ຕູ່ຫາອຳນາດການປົກຄອງ ປາບປາມສາສະໜາ ແລະ ຮຽກຮ້ອງສາກົນແຊກແຊງ.
ສາສະໜາຮ່ວມເດີນທາງພ້ອມກັບຊາດ
ນັບແຕ່ກ່ອນເປັນຕົ້ນມາ, ຊາວຄຼິດຫວຽດນາມຍາມໃດກໍຮ່ວມເດີນທາງພ້ອມກັບຊາດ. ອຳນາດການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນຕ່າງໆ ໄດ້ ແລະ ພວມມານະພະຍາຍາມແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ່ອນຫຼັງຈາກເຫດການຕິດຂັດສິ່ງແວດລ້ອມ, ອັນໄດ້ນຳມາເຊິ່ງສະຖຽນລະພາບໃຫ້ແກ່ຊີວິດທາງດ້ານວັດຖຸ ແລະ ຈິດໃຈໃຫ້ແກ່ຊາວຄຼິດ, ສ້າງເງື່ອນໄຂສະດວກທີ່ສຸດໃຫ້ແກ່ຊາວຄຼິດມີສິດເສລີໃນການເຫຼື້ອມໃສ, ສາສະໜາ. ບັນດາກໍລະນີທີ່ຄຸນພໍ່ຈຳນວນໜຶ່ງພ້ອມກັບບັນດາບຸກຄົນກໍ່ການຮ້າຍ ຫວຽດເຕີນ ໄດ້ກໍ່ຂຶ້ນຢູ່ແຂວງເງະອານ, ຮ່າຕິ້ງໃນເວລາຜ່ານມາ, ໄດ້ທຳລາຍຄວາມສະຫງົບ, ຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍ, ສົ່ງຜົນສະທ້ອນທີ່ບໍ່ດີເຖິງການດຳລົງຊີວິດ, ການຜະລິດຂອງປະຊາຊົນ, ກໍ່ຄວາມບາດໝາງ, ແບ່ງແຍກກຸ່ມກ້ອນມະຫາສາມັກຄີທົ່ວປວງຊົນທັງຊາດ. ການກະທຳເຫຼົ້ານີ້ ໄປຝືນກັບຫຼັກສິນທຳ, ທຳມະສາສະໜາຄຼິດ, ສົ່ງຜົນສະທ້ອນທີ່ບໍ່ດີຕໍ່ຮູບພາບຂອງສະມາຄົມຄຼິດທະສາສະໜາຫວຽດນາມ, ເຮັດໃຫ້ບັນດາສາສະນິກກະຊົນຫຼາຍຄົນທີ່ເຄື່ອນໄຫວຢ່າງເປັນທຳມີຄວາມເສົ້າໃຈ./.