นาย Mach Moy ช่างฝีมือวัยเก๋า

นาย Mach Moy ช่างฝีมือวัยเก๋าอายุกว่า 60 ปี กับประสบการณ์ราว 40 ปีในการอนุรักษ์คุณค่าทางวัฒนธรรมเขมรผ่านการสร้างสรรค์เครื่องดนตรีพื้นบ้าน ยังคงทุ่มเทสั่งสอนให้แก่บุตรชายและเหล่าลูกศิษย์อย่างขยันขันแข็งที่หมู่บ้าน Preah Kel ตำบล Preah Sre อำเภอ Oudong จังหวัด Kampong Speu เมื่อเดินเข้าพื้นที่งานศิลปหัตถกรรมแบบดั้งเดิมที่มีชื่อว่า “ศิลปหัตถกรรม Khmer Mach Moy” ผู้เข้าชมจะรู้สึกเหมือนเดินหลงเข้าไปในพิพิธภัณฑ์เครื่องดนตรีเขมร โดยมีการจัดแสดงเครื่องดนตรีเขมรหลายชนิด เช่น กลอง Samphor กลอง Chaiyam ฆ้อง เครื่องดนตรีสราไล จาเป็ยฎ็องแวง Roneat Ek และ Roneat Thong  นาย Mach Moy เผยว่า เขาเองเป็นรุ่นที่ 3 ในครอบครัวที่มีความผูกพันกับดนตรีพื้นเมือง จึงทำให้เขาหลงใหลกับเครื่องดนตรีเขมรดั้งเดิมทุกประเภท จากการสังเกตว่ามีคนจำนวนมากที่รู้วิธีการเล่นดนตรี แต่มีน้อยคนที่รู้วิธีทำเครื่องดนตรีแบบดั้งเดิม ดังนั้น เขาได้เริ่มการศึกษาค้นคว้า ผลิต และจำหน่ายเครื่องดนตรีที่ตัวเองทำ

“ผมเริ่มประกอบอาชีพนี้ตั้งแต่ช่วงปลายยุคทศวรรษที่ 80 ซึ่งผมเริ่มทำฆ้องและขี่จักรยานไปขายข้ามจังหวัดอื่นๆ ในช่วงวันหยุดสุดสัปดาห์ จนถึงปี 1998 เมื่อประเทศชาติมั่นคง ชีวิตประชาชนดีขึ้น และตัวเองสะสมเงินทุนได้เพียงพอ ผมค่อยๆ ขยายกิจการจนพัฒนาเป็นโรงงานในปัจจุบัน ซึ่งในช่วงแรก ผมทำขึ้นมาเพราะความหลงใหลไม่ได้คิดถึงเรื่องกำไร เพราะผมเองใช้ชีวิตในชนบท ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว ถ้าขายของไม่ได้ก็ไม่ต้องกลัวว่าจะอดตาย”

ทุกท่านกำลังรับฟังเสียงเครื่องดนตรี Roneat แสดงโดยนาย Moy Bunlong บุตรชายของนาย Mach Moy ซึ่งเป็นลูกคนที่ 6 จากทั้งหมด 7 คน ซึ่งนาย Mach Moy กล่าวด้วยความภาคภูมิใจว่า ลูกๆ ของเขาทุกคนได้รับการถ่ายทอดทักษะการเล่นดนตรีและวิธีการประดิษฐ์เครื่องดนตรีเขมรแบบดั้งเดิม ซึ่งเป็นรุ่นที่ 4 ของครอบครัวที่ปัจจุบันยังคงฝึกฝนให้แก่คนรุ่นหลังอย่างต่อเนื่องและมีส่วนร่วมสำคัญในการรักษามรดกทางวัฒนธรรมอันล้ำค่าของประเทศชาติ ส่วนลูกคนสุดท้องของเขาคือนาย Moy Bunleap ก่อนหน้านั้นเคยทำงานมาหลายอาชีพ แต่ในท้ายที่สุด ก็กลับมาสานต่อธุรกิจของครอบครัว เพราะความหลงใหลในเครื่องดนตรีแบบดั้งเดิมยังคงเป็นแรงบันดาลใจให้กับชีวิตจิตใจของเขาเสมอ

  “เนื่องจากผมอยากใช้ชีวิตด้วยตนเอง ผมเลยพยายามลองทำมาหลายอาชีพ แต่ยังไงก็หาความสุขที่สมบูรณ์แบบเหมือนตอนที่ทำเครื่องดนตรีไม่เจอ สำหรับผม ไม่มีสิ่งใดทำให้เรามีความสุขได้เท่ากับการสร้างสรรค์เครื่องดนตรีดั้งเดิมของประเทศชาติด้วยตัวคุณเอง ซึ่งโชคดีมากๆ ที่พี่น้องของผมก็ได้สืบทอดความรักอันลึกซึ้งต่อเครื่องดนตรีแบบดั้งเดิมนั้นจากคุณพ่อ”

การจัดแสดงเครื่องดนตรีเขมรหลายชนิด

จนถึงปัจจุบัน ผลิตภัณฑ์ของ “ศิลปหัตถกรรม Khmer Mach Moy” นับวันได้รับความนิยมและเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวางมากขึ้นจากการบอกต่อและการโปรโมทบนหน้าเฟสบุ๊ค โดยเครื่องดนตรีที่ผลิตจากโรงงานได้มีการจำหน่ายตามตลาดหลายแห่งใน 25 เมืองและจังหวัดทั่วประเทศ ซึ่งในพื้นที่กรุงพนมเปญ สินค้าส่วนใหญ่ได้วางจำหน่ายในบริเวณตลาด Toul Tompoung และรอบๆ มหาวิทยาลัยวิจิตรศิลป์หลวงแห่งราชอาณาจักรกัมพูชา นอกจากนี้ ชมรมชาวกัมพูชาที่อาศัยในประเทศต่างๆ ทั่วโลกก็ได้หาซื้อและนำเครื่องดนตรีดั้งเดิมเหล่านี้ไปเผยแพร่สู่ชาวโลก นาย Moy Bunleap ลูกชายของนาย Mach Moy และทายาทผู้สืบทอดร้านหัตถกรรมของครอบครัว เผยว่า

“ทางโรงงานได้ส่งออกสินค้าจำนวนมากไปยังหลายประเทศ เช่น สหรัฐอเมริกา เนเธอร์แลนด์ แคนาดา รวมทั้งที่ภาคใต้เวียดนามที่มีชุมชนชนเผ่าเขมรอาศัย ซึ่งลูกค้าเราตอนนี้ไม่เพียงแต่เป็นนักดนตรีมืออาชีพเท่านั้น แต่ยังมีลูกค้าอีกหลายคนที่ซื้อเครื่องดนตรีเพื่อนำไปตกแต่งบ้าน โรงเรียน ศาสนสถาน เป็นต้น”

ปัจจุบัน ร้านศิลปหัตถกรรม Khmer Mach Moy  กำลังเผชิญกับอุปสรรคและความท้าทายหลายอย่างเนื่องจากราคาวัตถุดิบที่สูงขึ้น โดยเครื่องดนตรีเขมรแบบดั้งเดิมส่วนใหญ่ทำจากไม้ป่า ซึ่งเริ่มหายากและมีราคาแพงขึ้นเรื่อยๆ นาย Mach Moy เผยว่า  ตอนนี้ใช้เฉพาะพันธุ์ไม้ท้องถิ่นมาแทนพันธุ์ไม้ที่หายาก โดยเครื่องดนตรีที่ผลิตขึ้นมายังคงมีคุณภาพดีและสามารถใช้งานได้นานเนื่องจากกระบวนการแปรรูปไม้ที่พิถีพิถันและเทคนิคของช่างฝีมือ ซึ่งช่วยลดต้นทุนการผลิตพร้อมเปิดโอกาสให้ผู้คนสามารถเข้าถึงเครื่องดนตรีเขมรดั้งเดิมได้มากขึ้น

ทั้งนี้ สำหรับครอบครัวนาย Mach Moy อาชีพการทำเครื่องดนตรีดั้งเดิมถือเป็นอนุรักษ์วัฒนธรรมของประเทศชาติ โดยเครื่องดนตรีแต่ละชิ้นจะช่วยให้ผู้คนได้รู้จักเครื่องดนตรีเขมรดั้งเดิมมากขึ้น มีส่วนร่วมในการเผยแพร่และส่งเสริมความรักต่อวัฒนธรรมเขมร รวมถึงเครื่องดนตรีพื้นเมืองจากรุ่นสู่รุ่น./.