บ้านของชาวม้งที่จังหวัดลายเจาและเซินลาส่วนใหญ่ทำด้วยไม้ที่ดูเรียบง่ายเหมือนวิถีชีวิตของชาวท้องถิ่น โดยพื้นบ้านเป็นพื้นดิน หลังคาเป็นกระเบื้องคอนกรีตผสม นายหมั่วอาแซง ชาวม้งที่จังหวัดเซินลาเผยว่า เมื่อก่อนการสร้างบ้านง่ายมาก วัสดุก็เอามาจากป่าทั้งไม้และหญ้าคามุงหลังคา แต่เดี๋ยวนี้ทางรัฐบาลได้สนับสนุนหลังคากระเบื้องคอนกรีตซึ่งทำให้บ้านก็มีความมั่นคงมากขึ้นไม่ต้องกลัวไฟไหม้เหมือนแต่ก่อน

โครงสร้างของบ้านไม้ก็ไม่ซับซ้อนเหมือนชนเผ่าอื่นคือ มี3ห้อง โดยห้องกลางจะเป็นห้องตั้งหิ้งบูชาและเป็นที่รับแขก ห้องต่างๆในบ้านไม่มิดชิดหากมีลักษณะเปิดโล่งไม่มีผนังกั้นระหว่างส่วนต่างๆโดยใช้ผ้าม่านกั้นเป็นห้องต่างๆแทน ส่วนครัวก็ไม่ตั้งตรงกลางบ้าน นายหมั่วอาแซงเผยว่า“การตั้งห้องครัวจะขึ้นอยู่กับแต่ละตระกูลเช่น ตระกูลหย่างจะตั้งทางซ้าย ส่วนตระกูลหมั่วตั้งครัวทางขวา เมื่อก่อนรุ่นปู่ย่าตายายผมมักจะมีการเปลี่ยนที่ตั้งเตาไฟเพื่อให้การทำมาหากินดีขึ้น เพราะชาวม้งถือว่า เตาไฟของบ้านเป็นส่วนที่สำคัญที่สุด โดยจะมีสองขนาดคือเตาเล็กกับเตาใหญ่ที่ใช้ปรุงอาหารมื้อเช้าและอาหารมื้ออื่นๆ”

ชาวม้งที่จังหวัดเซินลาและลายเจามักจะสร้างบ้านในช่วงวสันต์ฤดูเพื่อเตรียมให้แก่ฤดูการผลิตใหม่โดยมักจะเลือกวันลงมือก่อสร้างในวันคู่เพื่อที่จะได้โชคดี โดยประเพณีวัฒนธรรมการสร้างบ้านไม้หรือบ้านดินพร้อมเสาเอกใหญ่กลางบ้านได้รับการสืบสานจากรุ่นสู่รุ่นซึ่งเสมือนเป็นการเตือนให้ทุกคนในครอบครัวพยายามอนุรักษ์เอกลักษณ์ของชนเผ่าตน มุ่งทำความดีและสร้างสรรค์ครอบครัวที่ผาสุก สำนึกในบุญคุณของบรรพบุรุษ นาย หมั่วอาเเซงกล่าวว่า“ชาวม้งมีเกียรติประวัติแห่งการช่วยเหลือจุนเจือกัน เห็นบ้านไหนต้องการความช่วยเหลือก็มาช่วยโดยไม่ต้องรอคำขอร้องจากเพื่อนบ้าน ถ้าคนที่หมู่บ้านอื่นต้องการความช่วยเหลือของเราก็จะพยายามช่วยเต็มที่”

กาลเวลาได้ผ่านไปหลายชั่วคน บ้านไม้ที่เก่าแก่เรียบง่ายของชาวม้งในเขตเขาก็ยังคงความสวยงามใต้ต้นไม้ป่าอันร่มรื่นที่แฝงไว้ซึ่งเอกลักษณ์ที่โดดเด่นแห่งคลังวัฒนธรรมของชนเผ่าม้งในจังหวัดเซินลา ./.